"ថង់ប្រាជ្ញារបស់កម្ពុជា ដឹកនាំដោយគ្រាប់ពូជរបស់កម្ពុជា"

តើមានអ្វីកើតឡើង នៅពេលប្រទេសមួយប្រកាន់សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីនិយមជ្រុល?

គំនូរច្នៃប្រឌិតដោយ៖ លោក ឡេង ហ៊ត

Adam Smith ជឿថាការដែលផ្ដល់សេរីភាពទៅមនុស្សរាល់គ្នាក្នុងការផលិតនិងជួញដូរទំនិញទៅតាមអ្វីដែលចិត្ដចង់និងទៅតាមធម្មជាតិរបស់មនុស្សលើការទាញយកប្រយោជន៍ រួមជាមួយការបើកទីផ្សារប្រកួតប្រជែងរាប់ចាប់ពីក្នុងទីផ្សាក្នុងស្រុកនិងក្រៅប្រទេសនឹងលើកកម្ពស់នូវវិបុលភាពល្អជាងការរឹតត្បិតនៃបទប្បញ្ញត្ដិរបស់រដ្ឋ។ ក្នុងន័យនេះ វិស័យឯកជនជាតួអង្គឯកតែមួយគត់នៅលើចលកររបស់សេដ្ឋកិច្ច ដែលរបបទីផ្សារសេរីសុទ្ធសាធគឺសំដៅដល់ការប្រលែងដៃរបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយមនុស្សជាអ្នកប្រកួតប្រជែងគ្នាទៅតាមសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនដើម្បីឈានទៅទាញផលប្រយោជន៍និងប្រាក់ចំណេញដែលអាចធ្វើបាន។

ក្រោយពីការបញ្ចប់សង្គ្រាមត្រជាក់ និងការបរាជ័យនៃសេដ្ឋកិច្ចផែនការ សព្វថ្ងៃប្រទេសសឹងតែទាំងអស់នៅលើសកលលោកបានប្រកាន់យកប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី ដើម្បីលើកកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារតែវាមានលក្ខណៈពិសេសច្រើន ដែលអំណោយផលក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គម។ ជាក់ស្ដែង មានអ្នកវិភាគនិងសេដ្ឋវិទូជាច្រើនបានចង្អុលថាការកើនឡើងនូវសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិនពីប្រទេសយក្សក្រីក្ររហូតមកក្លាយជាសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេលេខ២និងជាគូប្រជែងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកគឺមកពីការផ្លាស់ប្ដូប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចផែនការមកជាប្រទេសកុម្មុយនីស្ដប៉ុន្តែសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី។ ត្បិតថាយើងអាចយល់ថាប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីជាប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចដែលល្អជាងគេដោយសារវាជួយឱ្យមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ការបង្កើននូវការប្រកួតប្រជែង និងជាពិសេសគឺឱកាសយ៉ាងធំនៃការបង្កើតនាវានុវត្ដន៍ជាច្រើន ប៉ុន្តែវាក៏បង្កប់នូវផលអវិជ្ជមានមួយចំនួនដូចគ្នានៅពេលគេអនុវត្តទ្រឹស្តីនេះជ្រុលហួសហេតុពេក ឬការអនុវត្ដសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីសុទ្ធសាធ។

តើសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីដំណើរការដូចម្ដេច?

ទ្រឹស្ដី Laissez-faire “ទុកឱ្យគេធ្វើ” គឺជាទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ចកើតចេញពីប្រទេសបារាំងនៅសតវត្សរ៍ទី១៨ ដែលជាទ្រឹស្តីប្រឆាំងនឹងអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងសង្វៀនជំនួញ ហើយវាក៏ជាប្រភពកំណើតនៃសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី និងបានបង្កប់ជាផ្នត់គំនិតរបស់មនុស្សយ៉ាងច្រើន។ ការដែលទ្រឹស្ដី Laissez-faire នេះបានបង្កប់ជាផ្នត់គំនិតរបស់មនុស្ស នោះគឺដោយសារតែវាបានផ្ដល់ជាឱកាសនិងក្ដីសង្ឃឹមរបស់មនុស្សរាល់គ្នាដែលមានគំនិតច្នៃប្រឌិត ការប្រើប្រាស់ទេពកោសល្យ និងការខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីទទួលបានផល ក្នុងការងើបចេញពីភាពក្រីក្រនិងអាចទ្រព្យសម្បត្ដិធូរធារ។ ក្នុងន័យនេះ អ្នកដែលកើតក្នុងគ្រួសារក្រីក្រគឺមិនប្រាកដថានឹងស្លាប់ទៅវិញជាមួយភាពក្រីក្រនោះទេ ប្រសិនបើមានសមត្ថភាពពិត ការខិតខំប្រឹងប្រែង និងការចេះខិតខំប្រឹងប្រែង។

នៅក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងគឺទាមទារការប្រកួតប្រជែងខ្ពស់បំផុត ផលិតផលទំនិញ និងសេវាកម្ម ចាំបាច់ត្រូវមានគុណភាព និងតម្លៃសមរម្យដើម្បីទាក់ទាញអ្នកប្រើប្រាស់ឱ្យទិញ។ ដូចគ្នានេះដែរនៅក្នុងវិស័យការងារ ក្រុមអ្នកដាក់ពាក្យធ្វើការឬអ្នកកំពុងរកការងាចាំបាច់រត្រូវប្រកួតប្រជែងសមត្ថភាពគ្នា ដើម្បីទទួលបានការងារដែលខ្លួនស្រឡាញ់ ឯនយោជិកក៏ប្រកួតប្រជែងគ្នាក្នុងការធ្វើការងារធ្វើឱ្យបានល្អបំផុតផងដែរ។ ទាំងអស់នេះហើយបានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍យ៉ាងធំធេងទៅអ្នកប្រើប្រាស់ទំនិញនឹងសេវា និងកិច្ចការពាររបស់នយោជិកផងដែរ ដែលពួកគេនឹងមានជម្រើសច្រើននៅក្នុងការជ្រើសរើស។

មែនទែនទៅ ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីមិនមែនមានន័យថា គ្មានវត្តមានរបស់រដ្ឋាភិបាលសុទ្ធសាធនោះទេ។ ប្រទេសជាច្រើននៅលើសកលលោកតែងតែបង្កើតខ្សែបន្ទាត់ក្រហមនៅក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចនេះដែលជាទូទៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងប្រទេសនីមួយៗអនុវត្តច្បាប់ “Rules of the road” ដែលក្នុងនោះគឺមាន តុលាការ និយ័តករ អាជ្ញាធរ និងប៉ូលីស ដើម្បីធានាឱ្យសង្គមអាចទាញយកប្រយោជន៍ពីសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីឱ្យបានច្រើនដែលអាចធ្វើបាន និងកាត់បន្ថយហានិភ័យនានាដែលបង្កឡើងដោយភាពអនាធិបតេយ្យនៃការប្រកួតប្រជែង និងចន្លោះប្រហោងដែលអ្នកវិនិយោគក៏ដូចជានយោជកអាចឆ្លៀតឱកាសប្រព្រឹត្ដិសកម្មភាពទុច្ចរិត និងកេងប្រវ័ញ្ញពីអ្នកប្រើប្រាស់ក៏ដូចជានយោជិក។

មានអ្វីកើតឡើងនៅពេលប្រទេសមួយអនុវត្តទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីនិយមជ្រុល?

ការអនុវត្តទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីនិយមជ្រុល គឺសំដៅដល់វិស័យឯកជននៃប្រទេសមួយគ្រប់គ្រងស្ទើរគ្រប់វិស័យ ឯរដ្ឋាភិបាលពុំសូវមានភាពមមាញឹកក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចឡើយ។ ក្នុងរូបភាពបែបនេះ វាក៏នាំមកនូវមានបញ្ហាជាច្រើនដែលមានដូចជា គម្លាតយ៉ាងធំរវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រ ការគ្រប់គ្រងទីផ្សារដោយឯកឯងឬក្រុមមួយ (Monopoly) រដ្ឋាភិបាលមិនអាចចេញឆន្ទានុសិទ្ធិនិងអំណាចដើម្បីការពារប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងជាពិសេសគឺធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចក្នុងរូបភាពអាណាធិបតេយ្យ។

ជាក់ស្ដែងនៅក្នុងប្រទេសស៊ីលី ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលបានអនុវត្តទឹ្រស្ដីសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីនិយមជ្រុលប្រមាណ៣០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ បានធ្វើឱ្យលេចចេញនូវបញ្ហាចាក់ស្រែះក្នុងសង្គមជាច្រើន ដែលតម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់លោក ហ្កាប្រ៊ីយែល បូរីក (Gabriel Boric)ត្រូវដោះស្រាយ ដែលបញ្ហាទាំងនោះមានដូចជា វិសមភាពសង្គម គម្លាតកាន់តែខ្លាំងឡើងរវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រ ភាពមិនខ្វល់ខ្វាយក្នុងការការពារបរិស្ថាន ជាពិសេសវិបត្តិអាកាសធាតុ(ការកើនឡើងកម្ដៅផែនដី) បញ្ហាសេវាកម្មសុខភាពសម្រាប់ប្រជាជន(ពិសេសជនក្រីក្រ) រួមទាំងវិស័យសំខាន់ៗជាច្រើនដូចជា វិស័យសុខាភិបាល វិស័យអប់រំ ប្រព័ន្ធជួយអ្នកចូលនិវត្តន៍ និងជនចាស់ជរា ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហ៊ុនឯកជនទាំងស្រុង។ គួររំលឹកបន្តិចថា វិបត្ដិវិសមភាពសង្គមនៅក្នុងប្រទេសស៊ីលីបានធ្វើឱ្យមានមហាបាតុកម្ម ដែលឈានទៅដល់ហិង្សាកាលពីឆ្នាំ២០១៩ ដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋស៊ីលីនៅកាលនោះចង់បញ្ចប់របបមូលធននិយមនិង neoliberalism។ Neoliberalism គឺជារបបដែលមានទំនោរទៅកាន់ពួកមូលធន ហើយកាន់បន្តយការចេញច្បាប់រឹតបន្តឹងក៏ដូចជាកាត់បន្ថយការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ត្បិតតែជារួម ប្រទេសស៊ីលីជាប្រទេសមួយដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ ប៉ុន្តែការចំណាយទៅលើសេវាសាធារណៈហាក់មានកម្រិតទាប ដែលនេះបានជះឥទ្ធិពលមកលើប្រជាពលរដ្ឋដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប។ ជាក់ស្ដែង បើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន Bloomberg សេវាសាធារណៈដូចជានៅក្នុងវិស័យអប់រំ និងសុខាភិបាលនៅប្រទេស៊ីលីបានធ្វើឱ្យគម្លាតសង្គមដូចជា ក្មេងដែលនៅក្នុងគ្រួសារមានប្រាក់ចំណូលទាបក៏ត្រូវបង់ថ្លៃសេវានានានៅសាលា ហើយអ្នកជំងឺធូរធារនៅមន្ទីពេទ្យត្រូវបានព្យាបាលល្អជាអ្នកជំងឺមិនសូវមានប្រាក់ចំណូល។ និយាយជារួម សង្គមនៅស៊ីលីគឺល្អសម្រាប់អ្នកធូរធារ ប៉ុន្តែពិតជាតឹងតែងសម្រាប់អ្នកដែលទីទាល់ដោយសារសេវាសាធារណៈមិនអាចជាទីពឹងផ្អែកបាន។ បញ្ហាទាំងនេះតម្រូវឱ្យលោក ហ្កាប្រ៊ីយែល បូរីក ដែលជាប្រធានាធិបតីថ្មីរបស់ត្រូវតែចាត់វិធានការដោះស្រាយ និងធ្វើកំណែទម្រង់រៀបប្រទេសស៊ីលីឡើងវិញ ដើម្បីធានានូវការអភិវឌ្ឍសង្គមស៊ីលីប្រកបដោយសមភាព និងស្ថេរភាពសង្គម។

ជារួមយើងឃើញថា ថ្វីត្បិតតែសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី គឺជាប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចមួយដែលប្រទេសនៅទូទាំងពិភពលោកនិយមអនុវត្តនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ប៉ុន្តែវាក៏មានផលអវិជ្ជមានក្នុងនោះដូចគ្នា នៅពេលដែលអ្នកអនុវត្ត ប្រើប្រាស់ទ្រឹស្តីនេះពុំមានតុល្យភាពត្រឹមត្រូវ ព្រោះវាក៏អាចជាអាវុធមុខពីរ ដែលនាំឱ្យសង្គមមានការរីកចម្រើនដល់ចំណុចកំពូល ហើយក៏អាចនាំឱ្យសង្គមមួយជួបវិបត្តិជាច្រើន ដែលនាំឱ្យអន់ថយដូចគ្នា។

ចួលរួម 1$ ដើម្បីគាំទ្រអ្នកសរសេរអត្ថបទ និង វិចិត្រករ
អត្ថបទដោយ៖ លោក ណោង សុខនិមល និង លោក ហ៊ុយ បញ្ញាវ័ន្ដ
spot_img
spot_img

អត្ថបទពេញនិយម

អត្ថបទទាក់ទង