ឥទ្ធិពលការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានជះមកលើសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកយ៉ាងដូចម្ដេច?

នាពេលបច្ចុប្បន្ន ទោះបីជាវិបត្ដិកូវីដ១៩ហាក់ស្រាកស្រាន្ដ ប៉ុន្តែបញ្ហាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុដែលមានវត្ដមានមុនកូវីដ១៩ហើយបច្ចុប្បន្នក៏នៅតែបន្តអង្រួនពិភពលោក។ តំបន់ខ្លះកំពុងជួបប្រទះនូវគ្រោះទឹកជំនន់ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយតំបន់ខ្លះទៀតជួបប្រទះនូវគ្រោះរាំងស្ងួត ដែលទាំងនេះសុទ្ធសឹងតែបំផ្លាញហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រទេសដែលបានរងផលប៉ះពាល់រាប់សិបលានដុល្លារ។ គ្រោះធម្មជាតិដែលបណ្ដាលមកពីបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុទាំងអស់នេះបានធ្វើឱ្យគ្រួសារជាច្រើន ជាពិសេសអ្នកដែលពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្មធ្លាក់ក្នុងភាពក្រីក្រ ដែលតម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ចេញថវិការជាតិដើម្បីស្ដារស្ថានភាពឡើងវិញ ចំពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកកំពុងតែមានស្ថានភាពមិនច្បាស់លាស់។

ទឹកជំនន់ផង គ្រោះទុរ្ភិក្សផង!

ជាក់ស្តែង ស្ថានភាពគ្រោះទឹកជំនន់នៅក្នុងប្រទេសប៉ាគីស្ថាននៅពេលនេះគឺជាការដាស់តឿនមួយដល់ពិភពលោកស្តីពីការគំរាមកំហែងនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុព្រោះយ៉ាងហោចណាស់មនុស្ស ៣៣ លាននាក់បានទទួលផលប៉ះពាល់ពីគ្រោះមហន្តរាយនេះ ហើយបើគិតត្រឹមថ្ងៃទី៩ ខែកញ្ញា មនុស្សជាង ៦៦៤,០០០ នាក់កំពុងជ្រកកោននៅក្នុងជំរំជនភៀសខ្លួន ដោយខ្វះខាតទីជំរក អាហារ ទឹកស្អាត និងអនាម័យ។ បើយោងតាមរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងផែនការបានឱ្យដឹងថា ការខូចខាតពីទឹកជំនន់នៅក្នុងប្រទេសប៉ាគីស្ថាននឹងមានតម្លៃច្រើនជាងជាង ១០ ពាន់លានដុល្លារ បន្ទាប់ពីមនុស្សរាប់លាននាក់បានបាត់បង់ផ្ទះសម្បែង និងជីវភាពរស់នៅ ខណៈដែលផ្លូវ និងស្ពានសំខាន់ៗត្រូវបានទឹកជំនន់បោកបក់ទៅបាត់ព្រមទាំងគម្រាមកំហែងដល់ការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារព្រោះទីតាំងដែលផលិត (ខេត្ត Sindh) កំពុងតែរងគ្រោះ។

រីឯប្រទេសថៃវិញក៏កំពុងតែក្រពុលមុខនឹងគ្រោះទឹកជំនន់ដូចគ្នាព្រោះឆ្នាំនេះការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានធ្វើឱ្យភ្លៀងមូសុងធ្លាក់ច្រើនជាងឆ្នាំមុនៗដែលធ្វើឱ្យកម្រិតទឹកភ្លៀងកើនឡើង។ ខេត្តចំនួន២១របស់ប្រទេសថៃបាននឹងកំពុងរងនូវផលប៉ះពាល់ហើយអាចមានលទ្ធភាពពន្យឺតសកម្មភាពទេសចរណ៏ទៀតផងដោយសារតែការលុបចោលនៃដំណើរកំសាន្តទៅកាន់ទីតាំងដែលកំពុងរងគ្រោះ។ ទន្ទឹមនេះ រាជធានីបាងកកក៏ជៀសមិនផុតពីគ្រោះមហន្តរាយនេះដែរ ដែលអភិបាលក្រុងបាងកក លោក Chadchart Sittipunt បាននិយាយថាមូលហេតុចម្បងនៃទឹកជំនន់គឺភ្លៀងធ្លាក់ច្រើនជាងធម្មតានៅក្នុង និងជុំវិញទីក្រុងបាងកកក្នុងឆ្នាំនេះ ដែលធ្វើឱ្យទន្លេហៀរហូរពេញទីក្រុង។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏អ្នកជំនាញ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនៅតែមានភាពសុទិដ្ឋិនិយមក្នុងការកែប្រែស្ថានការណ៏ឱ្យល្អប្រសើរក្នុងពេលឆាប់ៗនេះដោយផ្អែកទៅលើមេរៀន និងបទពិសោធន៏គ្រោះទឹកជំនន់ដ៏អាក្រក់បំផុតនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១កន្លងទៅ។ គួររំលឹកបន្តិចថា ប្រទេសថៃគ្មានថ្ងៃបំភ្លេចការចងចាំមួយនេះទេព្រោះពេលនោះទឹកជំនន់បានឆក់យកជីវិតមនុស្សជាង ៨០០ នាក់ និងបណ្តាលឱ្យខូចខាតដល់សេដ្ឋកិច្ចចំនួន ១,៤២៥ ទ្រីលានបាត។

អ្វីដ៏គួរឱ្យកត់សម្គាល់មួយទៀតនោះគឺនៅរដូវក្តៅឆ្នាំ ២០២២ ប្រទេសចិនបានរងការវាយប្រហារដោយរលកកំដៅដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតរបស់ខ្លួនក្នុងរយៈពេល ៦ ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយដែលធ្វើឱ្យគ្រោះរាំងស្ងួតកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរដែលប៉ះពាល់ដល់ផលិតកម្មអាហារ និងរោងចក្រ ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពល និងការដឹកជញ្ជូននៅក្នុងតំបន់ដ៏ធំនៃប្រទេស។ ទន្ទឹមនេះ ទន្លេមួយចំនួននិងផ្នែកនៃទន្លេ Yantze ក៏កំពុងត្រូវបានរីងស្ងួតផងដែរ។ គួរបញ្ជាក់បន្តិចថាទន្លេ Yangtze ដែលលាតសន្ធឹងពីឆ្នេរសមុទ្រសៀងហៃ ដល់ខេត្តស៊ីឈួន ភាគនិរតីរបស់ប្រទេសចិន និងរាប់បញ្ចូលទាំងទន្លេវែងបំផុតរបស់អាស៊ី ហើយក៏ជាប្រភពផលិតថាមពលដ៏ធំរបស់ចិនផងដែរ។

យ៉ាងណាមិញ ស្ថានភាពនៅទ្វីបអឺរ៉ុបក៏មិនត្រូវតែមើលរំលងព្រោះនាពេលនេះរដូវក្តៅមានលក្ខណៈកាន់តែស្ងួតទៅៗ។ ជាក់ស្តែង ដងទន្លេ Rhine របស់ប្រទេសអាឡឺម៉ង់ស្រកចុះខ្លាំងធ្វើឱ្យការដឹកជញ្ជូនសារធាតុគីមី ធ្យូងថ្ម និងគ្រាប់ធញ្ញជាតិត្រូវបានរំខានដែលគំរាមកំហែងដល់ការប៉ះទង្គិចគ្នាបន្ថែមទៀតនៃសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់។ នៅភាគខាងជើងប្រទេសអ៊ីតាលី កសិករកំពុងជ្រួលច្របល់ដោយគ្រោះរាំងស្ងួតដ៏អាក្រក់ដែលប៉ះពាល់ដល់ការផលិតដំណាំ ហើយក៏ការដឹកជញ្ជូនក៏ត្រូវនូវការគម្រាមកំហែងផងដែរ។ បញ្ហាដែលទាក់ទងនឹងអាកាសធាតុទាំងនេះអាចជំរុញអតិផរណាកើនឡើង ខណៈដែលអឺរ៉ុបកំពុងតស៊ូទប់ទល់នឹងការកើនឡើងនៃតម្លៃម្ហូបអាហារ និងឥន្ធនៈ។

បម្លាស់ប្តូរដើម្បីឈានទៅរកសេដ្ឋកិច្ចបៃតង

បើយោងតាមកម្មវិធីបរិស្ថានរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (United Nations Environment Programme) សេដ្ឋកិច្ចបៃតងសម្តៅលើកាបូនទាប ធនធានប្រកបដោយប្រសិទ្ធផល និងបរិយាបន្នសង្គម។ ជាក់ស្តែងគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់បានចូលរួមកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសក្នុងឆ្នាំ២០១៥ស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុដែលអំពាវនាវឱ្យរក្សាសីតុណ្ហភាពពិភពលោកមិនឱ្យលើសពី ១.៥°C។ នេះជាមូលហេតុដែលប្រទេសមួយចំនួនដែលកំពុងកើនឡើងកំពុងធ្វើការប្តេជ្ញាចិត្តដើម្បីសម្រេចបាននូវ “Carbon Neutrality” ឬ “Net Zero” ដែលមានន័យថាការមិនបំភាយឧស្ម័នកាបូនិកថ្មីថែមទៅក្នុងបរិយាកាស។ ដើម្បីឈានដល់ Net Zero ត្រឹមឆ្នាំ ២០៥០ ការចំណាយត្រូវតែកើនឡើងពោលគឺបន្តែម ៣.៥ ទ្រីលានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ ។

សេដ្ឋកិច្ចបៃតងជាដំណោះស្រាយដ៏ល្អប៉ុន្តែត្រូវប្រឈមមុខនឹងឧបសគ្គច្រើនមុននឹងសម្រេចបាន

ត្បិតតែសេដ្ឋកិច្ចបៃតងនឹងផ្ដល់ប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមដ៏ធំធេង ប៉ុន្តែវាក៏ត្រូវការចំណាយលុយរាប់ទ្រីលានដុល្លារដើម្បីឈានទៅដល់សេដ្ឋកិច្ចបៃតង។ ដើម្បីឈានទៅដល់ Net Zero ពិភពលោកទាំងមូលត្រូវរំពឹងទុកថានឹងចំណាយយ៉ាងហោចណាស់ ៤.១៣ ទ្រីលានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗឱ្យបានមុនឆ្នាំ២០៣០។ នេះជាឧបសគ្គធំមួយព្រោះពិភពលោកក៏កំពុងតែប្រើប្រាស់ថវិការដើម្បីទប់ទល់នឹងបញ្ហាផ្សេងៗទៀតដូចជាការរាលត្បាតនៃជម្ងឺកូវីដ១៩ វិបត្តិរវាងសង្គ្រាមរុស្សី និងអ៊ុយក្រែន ក៏ដូចជាដោះស្រាយនូវបញ្ហាអតិផរណា និងបញ្ហាកង្វះថាមពលផងដែរ។ តួយ៉ាងជុំវិញគ្រោះរាំងស្ងួតនៅប្រទេសចិនពេលនេះបានវាយប្រហារវារីអគ្គីសនីនៅផ្នែកនិរតីនៃខេត្តស៊ីឈ័នទាំងដែលថាមពលជាង៣០%នៃថាមពលវារីអគ្គីសនីសរុបក្នុងប្រទេសបានមកពីវាខេត្តនេះឯង។ ចំណុចនេះអាចរុញច្រានឱ្យប្រទេសចិនរឹតតែពឹងផ្អែកលើថាមពលធ្យូងថ្មដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាដ៏តក់ក្រហល់ទាំងដែលប្រទេសចិនបានប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការឈានទៅដល់ Net Zero ឱ្យបានមុនឆ្នាំ២០៦០ក៏ដោយ។

សរុបមក ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានបង្កជាហានិភ័យមកលើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច សុខមាលភាពរបស់មនុស្សជាតិ បរិស្ថាន ក៏ដូចជាអាយុកាលដែលភពផែនដីអាចបន្តទៅមុខបាន។ ប្រសិនជាយើងនៅស្ងៀមមិនធ្វើអ្វីសោះ គ្រោះធម្មជាតិនឹងកើតឡើងជានិច្ចដែលវាប៉ះពាល់ដល់ការធ្វើកសិកម្ម ការផ្គត់ផ្គង់ចំណីអាហារពាណិជ្ជកម្មជាដើម។ ជាពិសេសយើងក៏តម្រូវឱ្យចំណាយប្រាក់យ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ដើម្បីស្រោចស្រង់នូវភាពខូចខាត ប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងចំណាយប្រាក់យ៉ាងច្រើនទៅលើការចាត់វិធានការទៅលើបញ្ហាអាកាសធាតុ វាក៏នឹងផ្តល់មកវិញនូវគុណប្រយោជន៏ដែលមានចំនួនលើសពីការចំណាយច្រើនដងប្រៀបបានដូចជាការការពារមុនព្យាបាល។