តៃវ៉ាន់ កូនកោះតូចដែលតែងតែចិញ្ចឹមក្ដីស្រមៃចង់បានអធិបតេយ្យភាព និងប្រកាសឯករាជ្យពីសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនដោយបានរិះរកគ្រប់វិធីសាស្ដ្រក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចខ្លួនឯង និងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយបរទេស។ មិនថាប្រជាជន ឬមេដឹកនាំតៃវ៉ាន់ទេ គេតែងតែចាត់ទុកខ្លួនមិនពាក់ព័ន្ធជាមួយចិនពីព្រោះគេមិនចង់ទទួលយកឥទ្ធិពលចិនព្រោះចិនជាប្រទេសកុំមុយនីស្ដដែលផ្ទុយស្រឡះពីតៃវ៉ាន់ដែលជាទឹកដីប្រជាធិបតេយ្យសុទ្ធសាធ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តៃវ៉ាន់មិនអាចតាំងខ្លួនជារដ្ឋស្វ័យគ្រប់គ្រងដោយគ្មានអ្នកជួយគាំទ្រពីក្រោយឡើយព្រោះថាបើគ្មានអ្នកគាំទ្រនោះទេ កូនកោះតូចរបស់ចិននេះនិងមិនមានសូម្បីសម្លេងឮទៅកាន់អន្ដរជាតិរាល់សកម្មភាពនានារបស់ខ្លួន។ បញ្ហាដែលជាមានលក្ខខណៈស្មុគស្មាញនិងធ្វើឲ្យមានភាពរកាំរកុះរវាងភាគីបីគឺ តៃវ៉ាន់និងចិន តៃវ៉ាន់និងអាមេរិក ហើយក៏រវាងចិននិងសហរដ្ឋអាមេរិកដែលចិនតែងចោទប្រកាន់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកបំពានគោលការណ៍ចិនតែមួយ។ សំនួរសួរថា តើគោលការណ៍ចិនតែមួយជាអ្វី? និងអ្វីទៅការបំពានគោលការណ៍ចិនតែមួយនោះ? ហើយតើកិច្ចព្រមព្រៀងពង្រឹងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកជាមួយតៃវ៉ាន់ដែលហៅថា The US-Taiwan Initiative on 21st Century Trade មានន័យចំពោះចិន និងតៃវ៉ាន់ដូចម្ដេច? តែមុននឹងចូលដល់ការវិភាគសូមអនុញ្ញាតមើលពីអង្គហេតុ ឬដើមចមជាសាវ័ន្ដសិន។
ទំនាក់ទំនងក្រៅផ្លូវការរវាងកោះតៃវ៉ាន់ និងសហរដ្ឋអាមេរិក
បដិវត្តន៍ដែលដឹកនាំដោយលោកម៉ៅសេទុងបានទទួលជ័យជំនះក្នុង១៩៤៩ នាំឲ្យរដ្ឋាភិបាលបក្សប្រជាជនជាតិនិយមគួចមីងតាំង បានភៀសខ្លួនទៅកោះតៃវ៉ាន់និងមានប្រជាជនជាង២លាននាក់ទៅជាមួយដែរ។ ទោះជាចាកចេញពីចិនដីគោកតែតៃវ៉ាន់នៅតែមានការទទួលស្គាល់ជាអន្ដរជាតិ ហើយក៏មានអាសនៈនៅក្នុងអង្គការអន្ដរជាតិដែររហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧០ទើបត្រូវអង្គការនេះដកអាសនៈថែមទាំងប្រគល់និងទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលចិនបដិវត្តន៍ដឹកនាំដោយលោកម៉ៅសេទុងវិញ។ មានការលើកឡើងជាច្រើនថា អង្គការសហប្រជាជាតិដកអាសនៈនេះក៏ដោយសារតៃវ៉ាន់មិនបានប្រកាសឯករាជ្យពីចិនដោយយល់ថាខ្លួននៅតែជាចិននិងតំណាងចិននៅលើឆាកអន្ដរជាតិទៀត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយតៃវ៉ាន់នៅតែមានទំនាក់ទំនងជាមួយបណ្ដារដ្ឋឯករាជ្យ និងជាពិសេសគឺសហរដ្ឋអាមេរិកដែលតែងតែតាំងខ្លួនជាអ្នកជួយឧបត្ថម្ភទៅលើកូនកោះនេះ។ ជាក់ស្ដែងនៅឆ្នាំ១៩៩៤ អាមេរិកនិងតៃវ៉ាន់ មាន “ក្របខណ្ឌ” ទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នា លើវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ។ តាមរយៈក្របខណ្ឌពិសេសនេះ អាមេរិកគឺជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងសព្វាវុធធំជាងគេបង្អស់មកឲ្យតៃវ៉ាន់។ ទោះជាយ៉ាងណាអាមេរិកនៅតែអះអាងចំពោះចិនថា ខ្លួនមានទំនាក់ទំនងជាមួយតៃវ៉ាន់ គឺជាទំនាក់ទំនងក្រៅផ្លូវការប៉ុណ្ណោះ។ គួរបញ្ជាក់ថា ជំនួសឲ្យស្ថានទូត អាមេរិកបានសាងសង់វិទ្យាស្ថានអាមេរិកប្រចាំនៅតៃវ៉ាន់ ហើយតៃវ៉ាន់វិញក៏បានសង់ការិយាល័យតំណាងសេដ្ឋកិច្ច និង វប្បធម៌តៃប៉ិនៅសហរដ្ឋអាមេរិកដូចគ្នា។
ភាពជាដៃគូរសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកគឺតៃវ៉ាន់
តៃវ៉ាន់គឺជាដៃគូសំខាន់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកក្នុងផ្នែកជាច្រើនដូចជា ការជំនួញជួញដូរនិងវិនិយោគ សុខភាព និងខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់សំខាន់ៗផ្សេងទៀតដូចជា វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា អប់រំ និងការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែលើកសរសើថាតៃវ៉ាន់ជាដែនដីប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំដែលជាក់ស្ដែងតៃវ៉ាន់ពិតជាដូចការលើកឡើងនេះមែន។ ម៉្យាងវិញទៀត សេដ្ឋកិច្ចតៃវ៉ាន់ មានទំហំប្រមាណ ៧៨៦ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកលើទំនិញ និង សេវាកម្មក្នុងឆ្នាំ ២០២១ដែលនេះជាសក្ដានុពលនេះរបស់តៃវ៉ាន់ក្នុងការបង្ហាញទៅអន្ដរជាតិរហូតដល់តៃវ៉ាន់បានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតលំដាប់ទី៨របស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលការនាំចេញធំរបស់តៃវ៉ាន់គឺគ្រឿងអេឡិចត្រូនិក ពិសេសគឺបន្ទះឈីប។ ចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតទី២របស់តៃវ៉ាន់ដូចគ្នាបន្ទាប់ពីចិន។ ទំហំនាំចេញរបស់តៃវ៉ាន់ទៅសហរដ្ឋអាមេរិកចេញផ្សាយដោយការិយាល័យតំណាងពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលហៅកាត់ថា (USTR) មានចំនួនរហូតដល់៦០,៤ ពាន់លានដុល្លារ ដូចគ្នាផងដែរទំហំពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិកគិតជាទឹកប្រាក់គឺចំនួន ៣០,២ ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០២០រហូតដល់ឆ្នាំពី២០២៣គឺនៅតែបន្ដកើនឡើងដដែល ។
កិច្ចព្រមព្រៀងពង្រឹងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកជាមួយតៃវ៉ាន់ដែលហៅថា The US-Taiwan Initiative on 21st Century Trade
វាមិនមែនជារឿងចៃដន្យទេដែលសហរដ្ឋអាមេរិក និងតៃវ៉ាន់ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មជាមួយគ្នាព្រោះតៃវ៉ាន់ផ្ទាល់ក៏ជាសមាជិករបស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពផងដែរ។ ហេតុអ្វីបានជាកោះនេះដែលជាដែនដីខេត្តមួយរបស់ចិនតែអាចក្លាយជាសមាជិកអង្គការអន្ដរជាតិដូច្នេះ? យើងគួរពិចារណាថា បើតៃវ៉ាន់ជាសមាជិកអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកបានហេតុអ្វីចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបាន? យើងក្រឡេកមើលពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលបានចុះកាលពីថ្ងៃទី១ មិថុនា ២០២៣ហើយដែលត្រូវបានសភាតំណាងបោះឆ្នោតទទួលយល់ព្រមនៅថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ហើយត្រូវបញ្ជូនបន្តទៅកាន់ព្រឹទ្ធសភា។ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មគឺជាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរួមគ្នារវាងវិទ្យាសា្ថនអាមេរិកប្រចាំក្រុងតៃប៉ិក និងការិយាល័យតំណាងសេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌តៃវ៉ាន់ប្រចាំក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនគោលបំណងនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមពាណិជ្ជកម្មនេះ គឺដើម្បីអភិវឌ្ឍវិធីជាក់លាក់ធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មកាន់តែស៊ីជម្រៅរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងតៃវ៉ាន់វាជាកិច្ចព្រមព្រៀងពេញលេញ និងទូលំទូលាយបំផុតជាមួយអាមេរិកគិតតាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៩។ តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងនេះភាគីទាំងពីរអាចបង្កើនការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មរវាងគ្នារឹតតែខ្លាំងបន្ថែមទៀតប៉ុន្ដែអ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍នោះគឺកិច្ចព្រមព្រៀងនេះធ្វើសហរដ្ឋអាមេរិកនិងតៃវ៉ាន់មានទំនាក់ទំនងជាផ្លូវការជាមួយតៃវ៉ាន់ តែចំពោះការលើកលែងពន្ធទំនិញគឺមិនឃើញមាននិយាយក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះឡើយ។ បានសេចក្ដីថាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះហាក់ដូចជាឧបករណ៍នយោបាយមួយដែលសហរដ្ឋអាមេរិករៀបចំ ការលើកឡើងនេះសំអាងថាគោលបំណងនៃកិច្ចព្រមព្រៀងគឺនិយាយពីការពង្រឹងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មតែមិនមានការលើកលែងពន្ធចំពោះទំនិញសោះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដីតៃវ៉ាន់ក៏សំដែងនៅសេចក្ដីសោមន្សរីករាយក្រៃលែងក្រោយសភាតំណាងអាមេរិកបោះឆ្នោតលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនេះដែលជាក្ដីសង្ឃឹមរបស់តៃវ៉ាន់។
ចិនបានរិះគន់ថាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះជាការបំពានគោលការណ៍ចិនតែមួយ
ចិនមិនដែលសប្បាយចិត្តទេចំពោះការរំកិលជិតគ្នារវាងអាមេរិក និងតៃវ៉ាន់ជាពិសេសនៅពេលដែលប្រធានសភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានទៅទស្សនកិច្ចនៅតៃវ៉ាន់ លោកស្រី ណាន់ស៊ី ប៉េឡូស៊ី កាលពី២០២២។ យ៉ាងណាមិញ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះធ្វើឲ្យចិនខ្នាញ់តៃវ៉ាន់ជាខ្លាំង និងស្រែកព្រមានអាមេរិកជាថ្មី។ ក្នុងនោះអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន លោកស្រីម៉ាវ នីង បាននិយាយថា អាមេរិកមិនត្រូវបញ្ជូនសញ្ញាខុសទៅកាន់កម្លាំងអ្នកឯករាជនិយមតៃវ៉ាន់ដោយយកពាក្យពាណិជ្ជកម្មដាក់ពីមុខទេ ទោះជាយ៉ាងណាតៃវ៉ាន់ជាខេត្តមួយរបស់ចិនដដែល។ ម្យ៉ាងវិញទៀតចិនបានចោទសហរដ្ឋអាមេរិថាបានបំពានឥតញញើតទៅលើការសន្យាដែលសច្ចាជាមួយចិន ថានឹងមានទំនាក់ទំនងជាមួយកោះតៃវ៉ាន់ត្រឹមក្រៅផ្លូវការតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងនោះចិនបានដាក់លិខិតប្រកាសថ្កោលទោសភាគីសហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវតែដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះជាបន្ទាន់ហើយឈប់ជំរុញឬផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមឲ្យតៃវ៉ាន់ថានឹងបានឯករាជ្យតទៅទៀត ព្រោះទោះជាយូរឬឆាប់តៃវ៉ាន់នឹងមានវាសនាមិនខុសពីហុងកុងឡើយ ហើយការដែលចង់បានឯករាជ្យគឺជាការស្រមើលស្រមៃប៉ុណ្ណោះ។ គួរឱ្យកត់សម្គាល់ថាជាង ១០ ឆ្នាំកន្លងមកនេះក្រោមការដឹងនាំរបស់លោកស៊ី ជីនពីង ទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងតៃវ៉ាន់បានធ្លាក់ទាបខ្លាំងព្រមទាំងមានភាពយ៉ាប់យឺនថែមទៀត។
