អង្គការសហប្រជាជាតិគឺជាស្ថាប័នមួយដ៏ធំបំផុតក្នុងពិភពលោកដែលតែងតែជួយរិះរកដំណោះស្រាយដើម្បីដោះស្រាយរាល់បញ្ហាជាច្រើនដែលពិភពលោកបានជួបប្រទះ ព្រមទាំងជួយជ្រោមជ្រែងការអភិវឌ្ឍតាមបណ្ដាប្រទេសនានាផងដែរ។ ក្នុងនោះដែរ អង្គការសហប្រជាជាតិបានដាក់ចេញនូវរបៀបវារៈមួយដែលមានឈ្មោះថា គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (Sustainable Development Goals)។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះយើងនឹងក្រឡេកទៅមើលថាតើអ្វីទៅជាគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព? មូលហេតុអ្វីបានជាមានការបង្កើតឡើងនូវគោលដៅទាំងនេះ? និងតើការសម្រេចនូវគោលដៅទាំងនេះមានបញ្ហាអ្វីខ្លះ?
តើអ្វីទៅជាគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (Sustainable Development Goals)?
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៥ អង្គការសហប្រជាជាតិនិងប្រទេសដែលជាសមាជិកបានអនុម័តនូវគោលដៅមួយដែលមានឈ្មោះថា “គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (Sustainable Development Goals)” ឆ្នាំ ២០១៥-២០៣០ ។ គោលដៅអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព(SDGs) គឺជារបៀបវារៈអភិវឌ្ឍន៍មួយដែលមានលក្ខណៈទូលំទូលាយដែលបានកំណត់អាទិភាពថ្មីៗដែលទាក់ទងទៅនឹងតម្រូវការអភិវឌ្ឍនិងទិសដៅនានារបស់សកលលោក។ ដំណើរការនៃការរៀបចំSDGsនេះ គឺត្រូវបានប្រព្រឹត្តទៅដោយមានការឆ្លងកាត់ការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយប្រទេសដែលជាសមាជិក ប្រកបដោយលក្ខណៈទូលំទូលាយទាំងនៅកម្រិតសកលផង និងកម្រិតថ្នាក់តំបន់ផង។ ស្របគ្នានេះដែរ កិច្ចពិគ្រោះគ្នានេះបានបង្កើតនូវគោលដៅសំខាន់ចំនួន១៧ គោលដៅចំនួន១៦៩ និងសូចនាករចំនួនជាង២៣០។ តួយ៉ាង គោលដៅសំខាន់ៗទាំង១៧របស់គោលដៅអភិវឌ្ឍនេះ មានដូចតទៅ៖ ១) ពុំមានភាពក្រីក្រ ២) គ្រោះអត់ឃ្លានស្មើសូន្យ ៣) សុខភាពនិងសុខមាលភាព ៤) ការអប់រំប្រកបដោយគុណភាព ៥) សមភាពយេនឌ័រ ៦) ទឹកស្អាតនិងអនាម័យ ៧) ថាមពលស្អាតដែលមានតម្លៃសមរម្យ ៨) ការងារសមរម្យនិងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ៩) ឧស្សាហកម្ម នវានុវត្តន៍ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ១០) កាត់បន្ថយវិសមភាព ១១) ទីក្រុងនិងសហគមន៍ប្រកបដោយចីរភាព ១២) ការប្រើប្រាស់នូវផលិតផលប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ១៣) សកម្មភាពបរិស្ថាន ១៤) ជីវិតក្រោមទឹក ១៥) ជីវិតលើដី ១៦) សន្តិភាព យុត្តិធម៌ និងស្ថាប័នដឹកនាំ ១៧) ភាពជាដៃគូ ដើម្បីសម្រេចគោលដៅ។ ជារួមមក គោលដៅអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព(SDGs)មានគោលបំណងធ្វើឱ្យមានការវិវឌ្ឍមួយដែលឈានទៅដល់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាពសម្រាប់ប្រទេសទាំងអស់នៅលើសកលលោក។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ SDGs មានការផ្ដល់ជាការណែនាំជម្រើសគោលនយោបាយនិងមធ្យោបាយនៅក្នុងការពិនិត្យវឌ្ឍនភាពជាតិ ព្រមទាំងមានការទទួលស្គាល់នូវសារសំខាន់នៃសមធម៌នៅក្នុងប្រទេសនិងក្រៅប្រទេស អន្តរទំនាក់ទំនង សិទ្ធិរបស់មនុស្ស ព្រមទាំងតម្រូវការសកលនៃការប្រឈមក្នុងការអភិវឌ្ឍផងដែរ។
មូលហេតុអ្វីបានជាមានការបង្កើតឡើងនូវ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (Sustainable Development Goals)?
ឫសគល់ដែលនាំឱ្យឈានទៅដល់ការបង្កើតនូវ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (Sustainable Development Goals) នេះឡើង គឺដើម្បីជាគោលដៅបន្ត នៃគោលដៅរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិមួយ ដែលមានឈ្មោះថា គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ (Millennium Development Goals)។ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ (Millennium Development Goals) ត្រូវបានអង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រទេសជាសមាជិករបស់ខ្លួនបានចុះហត្ថលេខាលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍នៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលសហស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០ ដែលគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍នេះ មានគោលដៅចំនួន ៨ចំណុចដែលត្រូវអនុវត្ត ពីឆ្នាំ២០០០រហូតដល់ឆ្នាំ ២០១៥។ អង្គការសហប្រជាជាតិបង្កើត គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍នេះឡើងក្នុងបំណង ដើម្បីថែរក្សាសន្តិភាព ការការពារសិទ្ធិមនុស្ស ការផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ និងការលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសង្គមនិងសេដ្ឋកិច្ចនៅទូទាំងពិភពលោក។ ប៉ុន្តែ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ទទួលបានការរិះគន់ជាច្រើនថា គោលដៅនេះមានការខ្វះខាតវឌ្ឍនភាពចំពោះការប្តេជ្ញាចិត្ត ធនធានមិនគ្រប់គ្រាន់ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដែលពាក់ព័ន្ធភាគច្រើនផ្ដោតលើការអភិវឌ្ឍលើពិភពលោកជាជាងនៅតាមតំបន់នានា ព្រមទាំងគ្មានតម្លាភាព ហើយថែមទាំងមានទំនោរលើតម្រូវការរបស់ម្ចាស់ជំនួយជាជាងដំណើរការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានទៅវិញ ។ ដោយសារការបរាជ័យនៃគោលដៅទាំងនេះហើយ ទើបអង្គការសហប្រជាជាតិមានការចងក្រងនូវគោលដៅរបៀបវារៈថ្មីមួយទៀតគឺ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព (Sustainable Development Goals) ដើម្បីជំនួសគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ និងដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការរិះគន់លើគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ចាស់ដែលសម្រាម្រេច់ត្រឹមឆ្នាំ២០១៥នោះ។
តើគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព(SDGs) និង គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍(MDGs) ខុសគ្នាដូចម្ដេច?
យើងបានដឹងហើយថា គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍(MDGs) បានដាក់ដំណើរការដោយក្រុមអ្នកជំនាញនៃទីស្នាក់ការអង្គការសហប្រជាជាតិនៅខែកញ្ញាឆ្នាំ២០០០ ដែលបានបញ្ចប់កាលពីឆ្នាំ២០១៥។ ចំណែកឯគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព(SDGs)វិញ គឺជាបៀបវារៈដែលត្រូវបានដាក់ចេញដើម្បីបន្តអនុវត្តអភិវឌ្ឍពិភពលោក និងស្រាយបញ្ហាទាំងឡាយណាដែល គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍(MDGs)ធ្វើមិនបានសម្រេច។ ចំណុចខុសគ្នាមួយចំនួនរវាងSDGsនិងMDGsដែលយើងបានកត់សម្កាល់មានដូចតទៅ៖
MDGs បានផ្តោតសំខាន់តែ៨គោលដៅ ចំណុចដៅ២១ និងសូចនាករ៦៣។ គោលដៅទាំង៨របស់MDGs មានដូចជា៖១. លុបបំបាត់ភាពក្រីក្រ និងការអត់ឃ្លាន ២. ការអប់រំនៅបឋមសិក្សាជាសកល ៣. សមភាពយេនឌ័រ និងលើកកម្ពស់ស្រ្តី ៤. កាត់បន្ថយការស្លាប់របស់កុមារ ៥. សុខភាពមាតា ៦. ប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺអេដស៍ គ្រុនចាញ់ និងជំងឺផ្សេងៗ ៧. ធានានិរន្តភាពបរិស្ថាន ៨. បង្កើតភាពជាដៃគូលើសកលសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ ។ ក្រោយមកទើបSDGsត្រូវបានរួមបញ្ចូល ដែលបានបន្ថែមគោលដៅដល់ទៅ១៧គោលដៅចំណុចដៅចំនួន១៦៩ និងសូចនាករចំនួនជាង២៣០ ។ MDGs មានគោលបំណងបំពេញតម្រូវការរបស់ប្រជាជនដែលក្រីក្រីបំផុតនៅលើពិភពលោក ដោយផ្តោតសំខាន់ទៅលើតែប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍តែមួយមុខគត់ ប៉ុន្តែចំពោះSDGsវិញ បានពង្រីកវិសាលភាពរបស់ខ្លួនដែលបានគ្របដណ្តប់លើគោលដៅសកល ដែលមានដូចជា កំណើនសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងការការពារបរិស្ថាន និងបានផ្តោតទៅលើប្រទេសទាំងអស់ដែលរួមមានទាំងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ និងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ផង។ ម្យ៉ាងវិញទៀត គោលដៅមួយចំនួននៃSDGsក៏មិនត្រូវបានលើកឡើងក្នុងMDGsផងដែរ ក្នុងនោះយើងឃើញគោលដៅនៃSDGsខ្លះទៀត ហាក់បីដូចជាមានភាពទូលំទូលាយ ដែលបានសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើសុខមាលភាព និងការគាំពារទប់ទល់ជំងឺឆ្លងផ្សេងៗ ។ SDGsមានចក្ខុវិស័យក្នុងការកសាងភាពជាដៃគូ ដ៏រស់រវើកដើម្បីសម្រេចបាននូវជោគជ័យនូវការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ហើយSDGs បានយកចិត្តទុកដាក់ចូលរួមតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ខណៈដែល MDGs មិនសូវមានតួនាទីក្នុងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនោះទេ។ SDGsមានចក្ខុវិស័យក្នុងការកសាងភាពជាដៃគូ ដ៏រស់រវើកដើម្បីសម្រេចបាននូវជោគជ័យនូវការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។
តើគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព(SDGs)មានបញ្ហាប្រឈមអ្វីខ្លះដែលបង្កការរាំងស្ទះចំពោះការសម្រេចបានជោគជ័យនៅឆ្នាំ២០៣០?
តាំងពីពេលដាក់បញ្ចេញនូវ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព(SDGs) កាលពីឆ្នាំ ២០១៥មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះមក យើងឃើញថាសន្ទុះនៃដំណើរការអភិវឌ្ឍនេះគឺនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ តាមរយៈរបាយការណ៍គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាឆ្នាំ២០២១ យើងឃើញថាគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍នេះមិនសូវមានការអភិវឌ្ឍទៅមុខច្រើននោះទេដោយសារបញ្ហាធំៗនៅតែបន្តមាននៅឡើយ ដូចជាបញ្ហាបរិស្ថានជាដើម។ បញ្ហាទាក់ទងនឹងការបំពុលបរិយាកាស ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គឺស្ថិតនៅកម្រិតខ្ពស់នៅឡើយ ជាពិសេសអត្រាឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់(Greenhouse gas) និងការបំពុលពីសំណល់ផ្លាស្ទិក នៅតែជាបញ្ហាមួយដែលគួរឱ្យព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៩មក ដំណើរការអភិវឌ្ឍន៍មានភាពអន់ថយយ៉ាងខ្លាំងដោយសារតែមានការវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងពីជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩។ ក្នុងកំអំឡុងពេលជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩នេះ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍SDGs ទទួលរងនូវការរាំងស្ទះ ជាច្រើនដែលធ្វើឱ្យគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍នេះ រអាក់រអួលមិនមានដំណើរការទៅមុខទាល់តែសោះ ហើយក្នុងករណីខ្លះទៀត រាល់ការអភិវឌ្ឍ ដែលទទួលបានទាំងប៉ុន្មានពីមុនមកគឺ ត្រូវចុះអន់ថយលើសដើមថែមទៀតផង ។ ជំងឺរាតត្បាតនេះ បានផ្ដល់ការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំងលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់នៅតាមប្រទេសនានា ជាពិសេសនៅតាមបណ្ដាប្រទេសក្រីក្រមួយចំនួន។ តាមរយៈការព្យាករណ៍បានពីរបាយការណ៍ SDGsបានបង្ហាញថា ការរាតត្បាតនៃជំងឺនេះបានធ្វើឱ្យប្រជាជនរាប់រយលាននាក់ត្រូវបានធ្លាក់ក្នុងភាពក្រីក្រយ៉ាងខ្លាំង ហើយជំងឺរាតត្បាតនេះបានគំរាមកំហែងផ្នែកសុខភាពរបស់ប្រជាជន ជាពិសេសចំពោះប្រជាជនដែលងាយនឹងរងគ្រោះបំផុត ពោលគឺស្ត្រី កុមារ និងជនពិការ។
សរុបជារួមមក ទោះបីជាគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព(SDGs)នេះ ជាគោលដៅអនុវត្តន៍ដែលបន្តពីគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហសវត្ស៍ ក្នុងគោលបំណងសម្រេចឱ្យបានជោគជ័យនៅឆ្នាំ២០៣០ក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែគោលដៅនេះបានប្រឈមនូវបញ្ហាជាច្រើនរួមមាន បញ្ហាជំងឺឆ្លង ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងគ្រោះធម្មជាតិនានាដែលមិនអាចស្មានទុកជាមុនបាន។ អាស្រ័យដោយបញ្ហារាំងស្ទះទាំងនេះហើយ ទើបយើងមិនទាន់អាចសន្និដ្ឋានបានថាគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព(SDGs)នេះ នឹងអាចទទួលបានជោគជ័យជាក់លាក់នាបំណាច់ឆ្នាំ២០៣០នោះឡើយ។
