នយោបាយការបរទេស

កីឡាអូឡាំពិក គឺជាព្រឹត្តិការណ៍កីឡាល្បីមួយនៅក្នុងពិភពលោកដែលបង្ហាញពីសាមគ្គីភាព និងការចូលរួមរបស់ប្រទេសទាំងអស់នៅក្នុងពិភពលោកដែលប្រព្រឹត្តក្នុងរយៈពេល៤ឆ្នាំម្តង។ ព្រឹត្តិការណ៍មួយនេះជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ចំណាស់មួយដែលមានតាំងពីសម័យក្រិកបុរាណមកម្ល៉េះ។ ព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកជំនាន់ថ្មីបានចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ១៨៩៦ ដែលប្រារព្ធឡើងនៅទីក្រុងអាតែន ប្រទេសក្រិកដែលគេរាប់ថាជាព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកលើកទី១សំរាប់ទំព័រព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោកមួយនេះ។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៨៩៦ រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះកីឡាអូឡាំពិកបានប្រព្រឹត្តចំនួន៣២លើករួចមកហើយ និងឈានដល់លោកទី៣៣នឹងប្រារព្ធនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីសសំរាប់ឆ្នាំ២០២៤នេះ។ នៅក្នុងការប្រារព្ធចំនួន៣២លើកនៃព្រឹត្តិការណ៍កីឡា៤ឆ្នាំម្តង បានហែលឆ្លងកាត់របត់នយោបាយពិភពលោក និងព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើនផងដែរដូចជាបរិបទសង្រ្គាមលោកលើកទាំងពីរ ដែលធ្វើឱ្យព្រឹត្តិការណ៍នេះប្រារព្ធចំនួន៣លើកគឺ ឆ្នាំ១៩១៦១៩៤០ និងឆ្នាំ១៩៤៤។ ក្នុងបរិបទសង្រ្គាមត្រជាក់វិញ មានជាអាទិ៍ភេវរកម្មក្នុងព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកទីក្រុងម៉ូនិកឆ្នាំ១៩៧២ ការធ្វើពហិការពីសំណាក់ប្រទេសលោកខាងលិចនៅកីឡាអូឡាំពិកទីក្រុងម៉ូស្គូឆ្នាំ១៩៨០និងពីសំណាក់ប្រទេសលោកខាងកើតជាពិសេសសូវៀតនៅឆ្នាំ១៩៨៤ ក្នុងទីក្រុងឡូអែនជឺលេសជាដើម។ ក្នុងបរិបទ២០២៤នេះ បរិបទនយោបាយនិងជម្លោះថ្មីៗបានកើតឡើងដូចជាជម្លោះរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន ជម្លោះនៅមជ្ឈឹមបូព៌ារវាងអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាឡេស្ទីនរួមទាំងអ៊ីរ៉ង់សុទ្ធតែជារឿងក្តៅគគុកនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ហើយវាក៏អាចជាការប៉ះពាល់និងកង្វល់ដល់សន្តិសុខនៃព្រឹត្តិការណ៍នេះផងដែរសំរាប់បារាំង។...

នាមជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ជាមួយចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ (Upper Middle-Income) ថៃជាប្រទេសដែលឈានមុខគេមួយនៅអាស៊ីអាគ្មេយ៍ ដែលមានផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ៤៩៥ ពាន់លានដុលា្លរ ភាគច្រើនទទួលបានមកពី វិស័យអាទិភាព សេវាកម្ម  ឧស្សាហកម្ម និង កសិកម្ម  ​។​ ប្រទេសនេះ ពោរពេញទៅដោយធនធានមនុស្សមានចំណេះដឹង និង មានកម្លាំងពលកម្មទាំងក្នុងស្រុក និង មកពីជាតិសាសន៍ដទៃ។ យ៉ាងណាមិញ ក្នុងរយៈពីរបីឆ្នាំមកនេះ ប្រទេសថៃស្គាល់នូវកំណែទម្រង់ថ្មីៗជាច្រើនពិសេសគឺទាក់ទងនឹងការអនុម័តច្បាប់ថ្មី...

ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិចឆ្នាំ ២០២៤ នឹងក្លាយជាការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីលើកទី ៦០ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនាខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៤។ អ្នកបោះឆ្នោតនឹងជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតីសម្រាប់រយៈពេលបួនឆ្នាំ។ ប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាច លោក Joe Biden សមាជិកនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ កំពុងឈរឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឡើងវិញ។ ស្របជាមួយគ្នានេះដែរ អតីតប្រធានាធិបតី​លោក Donald Trump ដែល​ជា​សមាជិក​នៃ​គណបក្ស​សាធារណរដ្ឋ​កំពុង​ឈរ​ឈ្មោះ​សម្រាប់​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ឡើង​វិញ​សម្រាប់​អាណត្តិ​ទី​ពីរ​ផងដែរ។ អ្នកឈ្នះនៃការបោះឆ្នោតនេះគ្រោងនឹងប្រកាសនៅថ្ងៃទី ២០ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៥...

កាលពីថ្ងៃទី១៥ រហូតដល់ថ្ងៃ១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីលើកទី៨របស់ខ្លួ​ននៅក្នុងប្រទេសនេះ។ ការបោះឆ្នោតក៏បានប្រព្រឹត្តិទៅដោយភាពជោគជ័យទោះបីជាមានការអុកឡុកពីក្រុមប្រឆាំងក៏ដោយ។បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការបោះឆ្នោត លទ្ធផលបណ្តោះអាសន្នពេលរាប់សន្លឹកឆ្នោតដំបូងបានបញ្ជាក់ថា គ្មាននរណាអាចឈ្នះលោកប្រធានាធិបតី វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីនបានឡើយ ព្រោះការរាប់សន្លឹកឆ្នោតដំបូងឃើញថា លោកត្រូវបានទទួលសម្លេងឆ្នោតជាង៨៧%បាត់ដាច់ពីគេបាត់ទៅហើយ។ ហើយតាមរយៈលទ្ធផលនេះផងដែរ គេនឹងរំពឹងថាលោកពូទីននឹងបន្តដំណែងដឹកនាំប្រទេសដ៏ធំជាងគេលើលោកមួយអាណត្តិទៀតផងដែរ។តើហេតុអ្វីបានជាលោកពូទីននៅតែជាជម្រើសទីមួយសំរាប់ប្រជាជនរុស្ស៊ី? ១. ស្ថានភាពនៃការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសរុស្ស៊ី ក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីលើកទី៨របស់ខ្លួនចាប់តាំងពីក្រោយបែកចេញពីសហភាពសូវៀតមក​។ ក្នុងនោះគេមើលឃើញថានៅអាណត្តិថ្មីនេះ បេក្ខជនដែលលេចធ្លោដែលជាងគេក្នុងការឈរឈ្មោះគឺលោក វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីន ដែលរំពឹងថានៅតែឈ្នះបន្តទៀតសំរាប់អាណត្តិថ្មីនេះ។ការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៨នេះក៏មានប្រតិកម្មពីអន្តរជាតិចំពោះរុស្ស៊ីដែរ ព្រោះប្រទេសនេះបានរៀបចំការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនដែលកំពុងមានជម្លោះ។ ប៉ុន្តែរុស្ស៊ីមិនបានខ្វល់ចំពោះប្រតិកម្មនេះទេ ហើយក៏បានប្រាប់ទៅកាន់ប្រទេសដែលប្រតិកម្មវិញថាកុំមកចង់លូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រុស្ស៊ីទៀតផង។ក្នុងការបោះឆ្នោតលើកទី៨នៃការជ្រើសរើសប្រមុខរដ្ឋរបស់រុស្ស៊ីទទួលបានសន្លឹកឆ្នោតចំនួន...

ពាក្យថាបំបែករដ្ឋនេះ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយចេញពីមាត់របស់លោកអតីតប្រធានាធិបតី រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌូទើតេ ជាសាធារណៈក្រោយលោកបានដឹងដំណឹងថា រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនចង់ធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ហ្វីលីភីន។ សំណួរជាច្រើនលេចឡើង ជាពិសេសមហាជនជាច្រើនងើងឆ្ងល់ជាខ្លាំងថា ហេតុអ្វីនៅសុខៗ លោកប្រធានាធិបតី  ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ាសកូស ជូញ៉រ(តទៅហៅថា បុងៗ ម៉ាកូស) ចង់សើរើរដ្ឋធម្មនុញ្ញទៅវិញ? ឬមួយក៏រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះមានចំណុចណាដែលចែងមិនច្បាស់លាស់ឬទន់ខ្សោយ? ឬក៏ដោយសារតែការលោភលន់ចង់រក្សាអំណាចរបស់គាត់នៅក្នុងជួយរដ្ឋាភិបាលឲ្យបានកាន់តែយូរទៅវិញ? គ្មាននរណាដឹងនិងអាចវិភាគច្បាស់លាស់បានត្រឹមត្រូវមួយរយភាគរយនោះទេចំពោះរឿងនេះ តែយើងអាចវិភាគបានដោយមើលលើសកម្មភាពរបស់មេដឹកនាំរូបនេះ និងមើលអំពីភាពរឹងមាំរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ហ្វីលីភីន។​ យ៉ាងណាមិញ បញ្ហានៃ​ខ្វែងគំនិត ទំនាស់ពាក្យសម្ដីបានកើតឡើងជាបន្ដបន្ទាប់រវាងមេដឹកនាំបច្ចុប្បន្ន...

ក្រោយពីសង្រ្គាមរុស្សីនិងអ៊ុយក្រែនកើតឡើង យើង​ឃើញ​ថា​ទំនាក់ទំនង​រវាង​រុស្ស៊ី​និង​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​កាន់តែមានភាព​ជិត​ស្និទ្ធ​ជាង​មុន ដែល​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ប៉ុន្មាន​ខែ​ចុង​ក្រោយ​នេះ យើង​ឃើញ​ថា​មាន​ការ​ជំនួបរវាងមេដឹកនាំ​​ជាន់ខ្ពស់ជា​ច្រើន​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​នេះដែលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិរុស្ស៊ីលោក Sergei Shoigu ទៅកាន់ប្រទេសកូរ៉េខាងជើងក្នុងថ្ងៃទី ២៥ដល់២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣និងនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោកវ្ល៉ាឌីមៀពូទីនបានស្វាគមន៍មេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើង​ គីម ជុងអ៊ុនដែលទំនាក់ទំនាក់នេះបានទទួលការចំណាប់អារម្មណ៏ពីពិភពលោកនិងអាចជាបរិបទថ្មីមួយសម្រាប់នយោបាយពិភពលោក។ ដូច្នេះក្នុងអត្ថបទនេះនឹងនិយាយអំពីប្រវត្តិទំនាក់ទំនងរវាងរុស្ស៊ី និងកូរ៉េខាងជើង អត្ថប្រយោជន៍នៃទំនាក់ទំនងទាំងពីរនេះចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក និងថាតើទំនាក់ទំនងនេះប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសផ្សេងទៀតយ៉ាងដូចម្តេច? ប្រវត្តិនៃទំនាក់ទំនងទាំងពីរនេះ ទំនាក់ទំនងរវាងកូរ៉េខាងជើងនិងរុស្ស៊ីមានភាពជិតស្និទ្ធតាំងពីយូរណាស់មកហើយពោលគឺតាំងពីសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ដែលសហភាពសូវៀតគឺជាដៃគូដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់កូរ៉េខាងជើងអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំដោយសហភាពសុវៀតតែងតែផ្តល់ផលប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខដ៏សំខាន់សម្រាប់កូរ៉េខាងជើងប៉ុន្តែក្រោយពីសហភាពសូវៀតដួលរលំក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរបានចុះខ្សោយ។ ទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរចាប់ផ្តើមល្អម្តងទៀតក្នុងក្រោយពីលោកវ្ល៉ាឌីមៀពូទីនបានក្លាយជាប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីក្នុងឆ្នាំ២០០០។ នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ទំនាក់ទំនងកូរ៉េខាងជើងនិងរុស្ស៊ីកាន់តែប្រសើរឡើងមួយកម្រិតទៀតដោយពួកគេបានពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើផ្នែកផ្សេងៗដូចជាការសមយុទ្ធយោធារួមគ្នា...

ពិភពលោកបានទទួលរងការគម្រាមកំហែងដោយសារអាវុយនុយក្លេអ៊ែរអស់ជាច្រើនទសវត្ស នេះជាលទ្ធផលនៃការប្រកួតប្រជែងផ្នែកភូមិសាស្ដ្រនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ហួសហេតុរបស់ប្រទេសអ្នកមាន ហើយវាបានជះឥទ្ធិពលពាសពេញពិភពលោក។ ជាសក្ខីភាពគឺសង្រ្គាមលោកលើកទី១ និង សង្រ្គាមលោកលើកទី២ (ប្រជាជនចន្លោះប្រមាណ ៥០ ទៅ​៧០​ បានស្លាប់)ពិសេសជប៉ុនដែលបានរងគ្រោះដោយសារគ្រាប់បែកអាតូមិកនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៥ ជារូបភាពនៃការចងចាំរបស់ពិភពលោកតែម្ដង។ ម្យ៉ាងវិញទៀត គេមិនដែលបំភ្លេចសង្រ្គាមត្រជាក់ដែលជាយុគសម័យប្រណាំងប្រជែងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (Nuclear Arms Race) ដែលពេលនោះមានភាពតឹតតែងជាខ្លាំងនោះទេ។ ក្នុងបំណងចង់ធានាសុវត្ថិភាពពិភពលោកអង្គការសហប្រជាជាតិខឹតខំប្រឹងប្រែង បង្កើតនូវសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដែលបានចូលជាធរមានកាលពី  ខែ​មករា ​ឆ្នាំ​២០២១​...

មហិច្ឆតាពង្រឹងស្វ័យភាពយុទ្ធសាស្ត្ររវាងមហាអំណាចចិននិងអាមេរិកនាសមុទ្រចិនខាងត្បូងបានដាក់សម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងទៅលើប្រទេសហ្វីលីពីនដោយខ្លួនធ្លាប់មាននូវអតីតកាលបង្ហូរឈាមយ៉ាងជូរចត់ធ្លាក់ចូលក្នុងជម្លោះអនុត្តរភាពសង្រ្គាមត្រជាក់ម្តងរួចទៅហើយ។ ដោយក្តីព្រួយបារម្ភនេះ​ឥរិយាបថការពារជាតិប្រទេសហ្វីលីពីននៅតំបន់សមុទ្រខាងកើតរបស់ខ្លួនហាក់មានការប្រែប្រួលគួរឲ្យកត់សម្គាល់​មួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះ។ មូលហេតុខ្លះៗដែលបង្កជាកង្វល់ទៅដល់សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីននោះរួមមានដូចជាកាលពីថ្ងៃទី២៨ខែសីហាឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួងធនធានរ៉ែនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនដាក់ចេញនូវរូបភាពផែនទីសមុទ្រចិនខាងត្បូងថ្មីមួយ ដែលអ្នកវិភាគអន្តរជាតិដាក់ឈ្មោះថា “10 Dash Line” ដោយមានរាងជាអក្សរUនោះវាបានប៉ះពាល់ទៅលើបូរណភាពទឹកដីតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសរបស់ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍បួនរួមមានវៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី និង ហ្វីលីពីន និងក្នុងរយៈកាលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ ចិន និង ហ្វីលីពីនបានប្រឈមមុខដាក់គ្នាយ៉ាង ខ្លាំងនៅឯប្រជុំកោះ Spratly និងច្រាំងថ្ម Scarborough រហូតដល់មានការក្លែងខ្លួនពីសំណាក់ឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីនធ្វើជាអ្នកនេសាទដើម្បីដករបាំងបណ្តែតទឹកចេញដោយជោគជ័យនៅឯតំបន់ជម្លោះថ្មប៉ប្រះទឹកមួយដែលមានសភាពតានតឹងខ្លាំងក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលទីក្រុងម៉ានីលចោទថាត្រូវបានដំឡើងដោយចិន ដើម្បីរារាំងប្រជាជន ហ្វីលីពីនពីការចូលទៅនេសាទ...

បញ្ហាអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាលេស្ទីន គឺជាបញ្ហាមួយដែលស្មុគស្មាញក្នុងពិភពលោកសំរាប់ធ្វើការដោះស្រាយដើម្បីស្វែងរកការបញ្ចប់សង្គ្រាមនិងសន្តិវិធី។ ជម្លោះមួយនេះមិនមែនត្រឹមតែមានកង្វល់ក្នុងតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ានោះទេ គឺវាមានឥទ្ធិពលទៅកាន់ពិភពលោកតែមួយម្តងសូម្បីតែសហរដ្ឋអាមេរិចនិងកិច្ចប្រជុំក្នុងអង្គការសហប្រជាជាតិតែម្តង។ ពិភពលោកកំពុងតែជួបប្រទះរឿងបញ្ហាសង្គ្រាមអ៊ុយក្រែនមិនទាន់ដាច់ស្រឡះ ស្រាប់តែបញ្ហានៅប្រទេសអ៊ីស្រាអែលបានកើតឡើងសាជាថ្មីដោយការវាយប្រហារពីពួកហាម៉ាសចូលទៅក្នុងទឹកដីអ៊ីស្រាអែលនៅថ្ងៃទី៧ខែតុលាឆ្នាំ២០២៣។ បើក្រឡេកមើលអាស៊ានដែលជាអង្គការក្នុងតំបន់មួយវិញ ទោះមិនបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមពេលសង្រ្គាមកើតឡើង តែពួកគេបានដាក់បញ្ហានៅមជ្ឈឹមបូព៌ាជាការព្រួយបារម្ភចំពោះជម្លោះមួយនេះនៅសេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្ទាប់ពីបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់ពួកគេនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣នេះ មុនសង្គ្រាមកើតឡើងទៅទៀត។ តើសមាជិកអាស៊ាននិងអាស៊ានមានប្រតិកម្មដូចមេ្តចខ្លះលើបញ្ហានេះ? សមាជិកអាស៊ាននិងទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប៉ាលេស្ទីននិងអ៊ីស្រាអែល អាស៊ានគឺជាក្រុមប្រទេសដែលនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ហើយជាអង្គការក្នុងតំបន់មួយដែលពិភពលោកមិនអាចមើលរំលងបាន។ សមាជិកទាំង១០របស់អាស៊ាន ខ្លះមានទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយតែអ៊ីស្រាអែល ខ្លះទៀតគាំទ្រតែប៉ាលេស្ទីន និងប្រទេសខ្លះទៀតទទួលស្គាល់ហើយមានទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយភាគីទាំងពីរ។ ក្នុងអាស៊ាន ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ីនិងប្រ៊ុយណេដែលសុទ្ធជាប្រទេសដែលកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមគឺពួកគេគាំទ្រលើប៉ាលេស្ទីនក្នុងឆាកអន្តរជាតិនិងមិនមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ៊ីស្រាអែលនោះទេ។ ចំណែកប្រទេសចំនួនពីរគឺសឹង្ហបុរីនិងមីយ៉ាន់ម៉ាមានទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយតែអ៊ីស្រាអែលមួយប៉ុណ្ណោះ។ ឯប្រទេសសមាជិកដែលនៅសេសសល់គឺពួកគេមានទំនាក់ទំនងការទូតនិងទទួលស្គាល់ភាគីប៉ាលេស្ទីននិងអ៊ីស្រាអែល។ មូលហេតុដែលមានសមាជិកខ្លះទទួលស្គាល់តែម្ខាងនិងទទួលស្គាល់ទាំងសងខាង ព្រោះផ្អែកលើគោលនយោបាយរៀងៗខ្លួនក៏មានធាតុសាសនានិងប្រវត្តិសាស្រ្តចូលរួមផងដែរដូចជា ការទទួលស្គាល់ប៉ាលេស្ទីនតែម្ខាងពីសំណាក់ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ីនិងប្រ៊ុយណេគឺផ្អែកលើពួកគេគឺជាប្រទេសកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមដូចទៅនឹងប៉ាលេស្ទីនដែរ...

នៅថ្ងៃទី ១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ​ ២០២៤​ នាពេលខាងមុខនេះ ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយថ្ងៃដ៏ធំបំផុតប្រចាំប្រទេស ដើម្បីជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតី រួមជាមួយនឹងតំណាងជិត ២០០០០ នាក់ទៅកាន់សភាជាតិ ខេត្ត និងស្រុកពីក្រុមបេក្ខជនមួយភាគបួនលាននាក់។ នាពេលបោះឆ្នោតខាងមុខនេះនឹងមានបេក្ខជនបីរូបដែលកំពុងប្រជែងគ្នា ដើម្បីបន្តតំណែងប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាចដោយលោក  Jokowi Widodo ហើយលោកក៏នឹងបញ្ចប់អាណត្តិទីពីរ និងចុងក្រោយរបស់លោកនៅខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ ហើយក៏ជាពេលប្រធានាធិបតីថ្មីនឹងចូលមកកាន់តំណែង។ ការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះទៀតសោតក៏បានក្លាយជាប្រធានបទក្នុងការវែកញែកថាបេក្ខជនប្រធានាធិបតីមួយរូបណាដែលនឹងចូលមកកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីនាខែតុលា ឆ្នាំ...

ទីណាមានសង្រ្គាម ទីនោះមានការបង្ហូរឈាម ទីណាមានសង្រ្គាម ទីនោះមានភាពសោកសៅនិងសេចក្ដីវិនាសអន្ដរាយ។  បើយើងមិនបញ្ឈប់សង្រ្គាមទេ សង្រ្គាមនឹងបញ្ចប់យើង។ ប្រជាជននៅលើពិភពលោករមែងចង់បាន សេចក្ដីសុខ សន្ដិភាព និងរួមរស់នៅជាមួយគ្នាដោយសេចក្ដីស្រឡាញ់ គ្មានការរើសអើង ស្អប់ខ្ពើម។ ចុះតើហេតុអ្វីបានជាសង្រ្គាមតែងតែកើតមាននៅលើសកលលោកយើង? តើវាជាជម្រើស ឬបំណងក្នុងការបង្តើតសង្រ្គាម?  ថ្មីៗនេះនៅតំបន់មជ្ឍឹមបូព៌ាមានសង្រ្គាមកើតឡើងរវាងក្រុមភេរវកម្មហាម៉ាស(ចលនាអ៊ីស្លាម​ប៉ាឡេស្ទីនហាម៉ាស) និងអ៊ីស្រាអែល ដែលរឿងនេះបណ្ដាលឲ្យមហាជនទូទាំងពិភពលោកចាប់អារម្មណ៍ព្រមទាំងធ្វើការវិនិច្ឆ័យចំពោះសកម្មភាពភាគីទាំងពីរ គឺរដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែល និងក្រុមហាម៉ាស។ យ៉ាងណាក៏ដោយគេមិនទាន់ឃើញដំណោះស្រាយបញ្ចប់សង្រ្គាមនេះទេរហូតទល់ពេលនេះ ភាគីទាំងពីរនៅតែបន្ដបាញ់​មីស៊ីលទៅវិញទៅមក និងចាប់ពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ជាចំណាប់ខ្មាំងដែលភាគច្រើនជាស្ដ្រី និងកុមារ​។...

កាណាដានិងឥណ្ឌាសុទ្ធតែជាប្រទេសធំៗនៅក្នុងសាកលលោកនិងជាប្រទេសលទិ្ធប្រជាធិបតេយ្យសំខាន់ៗផងដែរ។ ប៉ុន្តែកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ស្រាប់តែប្រទេសទាំងពីរបានជួបនូវវិបត្តិការទូតមួយបានកើតឡើង ព្រោះតែការស្លាប់របស់មេដឹកនាំសាសនាស៊ីក្ខដ៏សំខាន់ម្នាក់នៅក្នុងប្រទេសកាណាដាគឺលោក Hardeep Singh Nijjar​។ ការស្លាប់របស់លោកត្រូវបានអាជ្ញាធរកាណាដាបានបើកការស៊ើបអង្កេតយ៉ាងតឹងរឹង ហើយបានបញ្ជាក់មានការជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាផងដែរ។ នេះហើយគឺជាការចាប់ផ្តើមឲ្យមានភាពតានតឹងក្នុងវិស័យការទូតរបស់ប្រទេសទាំងពីររហូតឈានដល់ការកោះហៅមន្រ្តីទូតទៅសួរនាំនិងបណ្តេញមន្ត្រីការទូតខ្លះចេញពីប្រទេសទាំងពីរធ្វើដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកផងដែរ។តើមានមូលហេតុអ្វីទៅទើបធ្វើឲ្យកាណាដាមានការចោទប្រកាន់ឥណ្ឌាលើឃាតកម្មរហូតឈានទៅដល់ការប្រដេញមន្រ្តីទូតចេញពីប្រទេសរៀងៗខ្លួន? ១. មូលហេតុនៃការតានតឺងខាងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដូចដែលយើងបានដឹងហើយថា ប្រទេសទាំងពីរមានទំនាក់ទំនងការទូតតាំងពីឆ្នាំ១៩៤៧មកម៉្លេះ។ តែឥណ្ឌានិងកាណាដាតែងតែប្រឈមមុខនឹងវិបត្តិការទូតមួយចំនួនដែលទាក់ទងទៅនឹងជនជាតិដែលចង់ផ្តាច់ខ្លួនពីប្រទេសឥណ្ឌាទៅវិញ។ ចំពោះបញ្ហានេះជារឿយ ឥណ្ឌាតែងតែចោទប្រកាន់ទៅខាងកាណាដា​ថាជាជម្រកសុវត្ថិភាពមួយសំរាប់ក្រុមជនជាតិដែលពួកគេចាត់ទុកថាជាភេរវករចង់បំបែកទឹកដីពីខ្លួន ដូចជាពួកខាលីស្តង់(Khalistan)​ជាដើម។ ពួកខាលីស្តង់​គឺជាពួកកាន់សាសនាស៊ីក(Sikhs)​និងជាចលនាចង់បំបែកខ្លួនសំរាប់ជនជាតិដើមរបស់ពួកគេដែលកាន់សាសនានេះក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។ មូលហេតុនេះហើយបានជាប្រទេសដែលប្រជាជនច្រើនលើលោកនេះបានចាត់ទុកពួកខាលីស្តង់នេះជាពួកភេរវករដែលបំផ្លាញសន្តិសុខរបស់ពួកគេ។ គួរឲ្យដឹងបានដែរថានៅក្នុងប្រទេសកាណាដាមានចំនួនជនជាតិភាគតិចកាន់សាសនាស៊ីកទៅដល់ ៨សែននាក់ដែលស្មើនឹង២.១ភាគរយនៃប្រជាជនកាណាដាសរុបក្នុងឆ្នាំ២០២១។ តែចំពោះការចាត់ប្រកាន់អ្នកកាន់សាសនាស៊ីកឬខាលីស្តង់នេះជាពួកភេរវករ ត្រូវបានអាជ្ញាធរកាណាដាបានច្រានចោល ព្រោះតែកាណាដាបានចាត់ទុកគេជាប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាក្នុងការគោរពប្រតិបត្តិសាសនានិងចង់ទាមទារសិទ្ធរស់នៅរបស់ពួកគេ ហើយពួកគេក៏ជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យសេរី...