កាលពីដើមខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥​ កន្លងទៅនេះ បន្ទាប់ពី លោកដូណាល់ត្រាំ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកបានឡើង កាន់អំណាចថ្មីៗ លោកបានប្រកាសអំពីការដាក់ពន្ធគយទៅលើប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តពាណិជ្ជកម្មចំនួនពីរគឺ ប្រទេស​កាណាដា និងប្រទេសម៉ិកស៊ិក ព្រមទាំងដៃគូប្រកួតប្រជែងរបស់ខ្លួនគឺប្រទេសចិនផងដែរ។​ នៅក្នុងនោះ​លោក​ត្រាំ​បាន​កំណត់ពន្ធនាំចូលទៅលើប្រទេសកាណាដា និងប្រទេសម៉ិកស៊ិកចំនួន២៥% លើកលែង​ទំនិញប្រេងឥន្ធនៈ​ដែល​មានអាត្រាពន្ធត្រឹម១០% និងបន្ថែមពន្ធនាំចូលទៅលើដៃគូប្រកួតប្រជែងចិនចំនួន ១០% ទៅលើ​ពន្ធ ​១០%​ដែល​មានស្រាប់។ លោកត្រាំបានលើកឡើងថា ចំពោះការតម្លើងពន្ធគយទៅលើប្រទេសកាណាដា ប្រទេស​ម៉ិកស៊ិក និងប្រទេសចិននេះ គឺដើម្បីកាត់បន្ថយនូវការហូរចូលនូវទំនិញខុសច្បាប់ដែលមានដូចជាសារធាតុ fetanyle សារ​ធាតុ​​​ញៀនផ្សេងៗ និងជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់។

ផលប៉ះពាល់ទៅលើសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក

ប្រទេសកាណាដា ប្រទេសម៉ិកស៊ិក រួមទាំងប្រទេសចិន សុទ្ធតែជាដៃគូរពាណិជ្ជកម្មធំៗរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយ​គិត​ត្រឹមខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ ទំហំពាណិជ្ជកម្មសរុបរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកជាមួយប្រទេសកាណាដាមានតម្លៃប្រមាណ ៧,៦២១ ពាន់លានដុល្លារ, ជាមួយប្រទេសម៉ិកស៊ិកមានតម្លៃប្រមាណ ៨,៣៩៩ ពាន់លានដុល្លារ និងជាមួយ​ប្រទេស​ចិនមានតម្លៃប្រមាណ ៥,៨២៤ ពាន់លានដុល្លារ យោងតាម​ការិយាល័យតំណាងពាណិជ្ជកម្មរបស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ យោងតាមសារព័ត៌មានCNN ការតម្លើងពន្ធគយ​នេះអាចជះផលប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់សហរដ្ឋ​អាមេរិកដែល​គិតជាទំហំទឹកប្រាក់ប្រមាណ១.៤ទ្រីលានដុល្លាអាមេរិក ក៏ដូចជាការឡើងថ្លៃទំនិញ អតិផរណា ការរាំង​ស្ទះ​ចង្វាក់ផលិតកម្ម និងការធ្លាក់ចុះនូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។

សហរដ្ឋអាមេរិកនាំចូលប្រេងឆៅពីប្រទេសកាណាដានិងម៉ិកសិកចំនួន៧០% ដែលការតម្លើងពន្ធគយនេះនឹងអាច​តម្លើង​​ថ្លៃសាំងទៅដល់៧០សេនក្នុងមួយហ្គាឡុង។ បន្ថែមពីនេះ Tax Foundation បានធ្វើការវិភាគថាពន្ធ​ដែលដាក់​លើ​ការ​នាំចូលទំនិញពីប្រទេសចិននឹងកាត់បន្ថយផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរយៈពេលវែង ០.១% ខណៈពេល​ដែល​ពន្ធដាក់លើទំនិញនាំចូលរបស់កាណាដានិងម៉ិកស៊ិកនឹងកាត់បន្ថយចំនួនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបប្រមាណ ០.៣%។ លើសពីនេះ ជនអន្តោប្រវេសន៏ពុំមានក្រដាសស្នាមស្របច្បាប់ចំនួន ​៨លាន៣សែន នាក់កំពុងបម្រើកម្លាំងពលកម្ម​នៅក្នុង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ ដូចនេះ​ការអនុវត្តការបណ្ដេញចេញជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់នឹងផ្ដល់​ផលប៉ះពាល់​ដល់​ម្ចាស់រោងចក្រ ឬ​សហគ្រាសផ្សេងៗ ដោយតម្រូវឱ្យពួកគេជ្រើសរើសបុគ្គលិកស្របច្បាប់ដែល​មានប្រាក់ពលកម្ម​ខ្ពស់​ជាង​មុន។ ជុំវិញការចំណាយទៅលើប្រាក់កម្រៃខ្ពស់នេះ នឹងអាចរុញច្រានឱ្យអត្រាអតិផរណារបស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នឹងកើនឡើងខ្ពស់។

ភាពតានតឹងនៃសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្ម

លើសពីការជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានមកលើសេដ្ឋកិច្ច ការប្រកាសការដាក់ពិន័យពន្ធនេះបានបង្កើននូវភាពតានតឹងរវាង​ប្រទេសជាដៃគូដែលអាចឈានទៅរកសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកដ៏គួរឱ្យបារម្ភ។ បន្ទាប់ពីការថ្លែងសុន្ទរកថា​របស់​​លោកត្រាំស្ដីពីការអនុវត្តន៍វិធានការនេះ ប្រទេសកាណាដា ប្រទេសម៉ិកស៊ិក និងប្រទេសចិន​បាន​ផ្ទុះ​ការ​ប្រតិកម្ម​ភ្លាមៗ។ ដោយក្នុងនោះ នាយករដ្ឋមន្រ្តីកាណាដា លោក Justin Trudeau បានធ្វើ​ការ​ឆ្លើយ​តប​ទៅកាន់​សហរដ្ឋ​អាមេរិកវិញ ដោយប្រកាសអំពីវិធានការតម្លើងពន្ធចំនួន ២៥% ដូចគ្នា ទៅលើទំនិញនាំចូល​ពីសហរដ្ឋ​អាមេរិក​ ដែលមានដូចជាគ្រឿងស្រវឹង ភេសជ្ជៈ សាច់ ផលិតផលដែកនិងអាលុយមីញ៉ូម និងទំនិញជាច្រើនទៀត។ ទន្ទឹមនេះ លោកស្រី Claudia Sheinbaum, ប្រធានាធិបតីរបស់ប្រទេសម៉ិកស៊ិក​ក៏បានចាត់តាំងឱ្យមន្ត្រីសេដ្ឋកិច្ច​របស់ខ្លួនអនុវត្តនូវវិធានការអនុវត្តពន្ធនិងវិធានការផ្សេងទៀតទៅលើទំនិញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីឆ្លើយតប​ទៅ​នឹង​ការតម្លើងពន្ធដ៏ចម្រូងចម្រាស់របស់លោកដូណាល់ត្រាំ។ រីឯប្រទេសចិនវិញ ក៏បានលើកឡើងថា ការតម្លើង​ពន្ធ​នេះ​បានរំលោភបំពានទៅលើច្បាប់របស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (WTO)។ ដូចនេះ ចិននឹងធ្វើការ​ដាក់​ពាក្យ​បណ្ដឹង​ទៅកាន់ WTO ប្រសិនបើសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែបន្តអនុវត្តវិធានការនេះមកលើប្រទេសខ្លួន។ លើសពីនេះ ចិនក៏បានឆ្លើយតបទៅវិញជាមួយនឹងពន្ធ ១០%-១៥% លើទំនិញកសិកម្ម ធ្យូងថ្ម ឧស្ម័នធម្មជាតិរាវ រថយន្តភីកអាប់ និងរថយន្តស្ព័រមួយចំនួនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ជារួម ការអនុវត្ត​វិធានការពន្ធទៅពាណិជ្ជកម្ម​រវាងគ្នានឹង​គ្នាក្នុង​រយៈពេល​​វែងនាំឱ្យមានភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំងឡើង នឹងអាចឈានទៅ​រក​សង្រ្គាម​ពាណិជ្ជកម្ម​ពិភពលោក​នា​ពេល​​អនាគត។

ហេតុផលនយោបាយរបស់លោកត្រាំ

យ៉ាងណាមិញ កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ នេះ លោកដូណាល់ត្រាំបាន​ប្រកាសជាថ្មី​អំពី​ការ​ពន្យា​ពេល​អនុវត្ត​ពន្ធ​នេះជាលើកទី២ ដែលនឹងពន្យារហូតដល់ថ្ងៃទី២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥។ ចំពោះនាយករដ្ឋមន្ត្រីកាណាដា និង​ប្រធានាធិបតីម៉ិកស៊ិក ក៏បានធ្វើការ​ឆ្លើយតបវិញដោយធ្វើការពន្យាពេលអនុវត្តពន្ធគយលើសហរដ្ឋអាមេរិកដូចគ្នា។ ត្រង់ចំណុចនេះ បើយើងក្រឡេកមើលមួយជ្រុងទៀត លោកដូណាល់ត្រាំ ព្យាយាមប្រើ​ប្រាស់​វិធានការពន្ធគយ​នេះ​ដើម្បីជាអាវុធដ៏មុតស្រួចក្នុងការទាញសម្ព័ន្ធមិត្តនិងដៃគូប្រកួតប្រជែងរបស់ខ្លួនចូលមកចរចារទៅលើបញ្ហាសេដ្ឋចម្បងមួយ​ចំនួនដូចជា ឱនភាពពាណិជ្ជកម្ម អន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ និងលំហូរ​នៃគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់​ជាជាងការ​ទប់​ស្កាត់​ការហូរចូលនូវទំនិញខុសច្បាប់។ បើយើងគិតពីផលប្រយោជន៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិក គឺលោកត្រាំ​ព្យាយាម​ដើរ​តាម​លទ្ធិនយោបាយ “អាមេរិកជាចម្បង” ក្នុងគោលបំណង​ការពារនិងលើកម្ពស់នូវផលិតផលក្នុង​ស្រុកក៏​ដូចជា​​ដើម្បី​កាត់​បន្ថយនូវឱនភាពពាណិជ្ជកម្ម។ លើសពីបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច លោកត្រាំបាន​ព្យាយាមផ្សារភ្ជាប់ការ​តម្លើងពន្ធ​ជាមួយ​ការ​ការពារសន្តិសុខជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈការ​រឹតបន្តឹងទៅលើជនអន្តោប្រវេសន៍​ខុស​ច្បាប់​និងការ​ជួញ​ដូរ​គ្រឿងញៀន។ យោងតាមសារព័ត៌មាន Vox លោកដូណាល់ត្រាំអះអាងថា ប្រទេសកាណាដា និងម៉ិកស៊ិក​បាន​បរាជ័យក្នុងការទប់ស្កាត់លំហូរនៃសារធាតុ fentanyl និងជន​អន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ចូលទៅក្នុង​សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោក​បានលើកឡើងទៀតថា ការអនុវត្តពន្ធគយនេះមិនមែនជាការបញ្ឆេះ​សង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្ម​នោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ​វា​គឺជាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងទៅនឹងពាណិជ្ជកម្ម​គ្រឿងញៀនខុសច្បាប់និងការកើនឡើងលើសលប់​នូវជន​អន្តោប្រវេសន៍​គ្មាន​ក្រដាស​ស្នាមមកក្នុងទឹកដីអាមេរិក ព្រមទាំងដើម្បីពង្រឹងបន្ថែមទៅលើសន្តិសុខជាតិរបស់ប្រទេសខ្លួន។ ចំណែក​​ឯក្នុងករណីរបស់ប្រទេសចិនវិញ អាមេរិកប្រើប្រាស់គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មនេះក្រោម​រូបភាព​ជា​យុទ្ធសាស្រ្ត​ប្រឆាំងនឹងការអនុវត្តសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិននិងដើម្បីអូសទាញប្រទេសចិនឱ្យមកចូលតុចរចារទាក់ទិន​នឹងបញ្ហាការអនុវត្តពាណិជ្ជកម្ម ដូចជាការលួចនូវកម្មសិទ្ធបញ្ញា និងពង្រឹងតុល្យភាពពាណិជ្ជកម្ម​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ឡើងវិញ។

លោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌុយទែតេ អតីតប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនទី១៦ ត្រូវបានបូលីសអន្តរជាតិអាំងទែប៉ូលប្រចាំទីក្រុងម៉ានីល បានឃាត់ខ្លួនតាមដីកាចាប់ខ្លួនរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌពិភពលោក(International Crime Court ហៅកាត់ថា​ ICC) ដែលបានចោទប្រកាន់លើសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ លោក ឌុយទែតេ ត្រូវបានគេស្គាល់លោកច្បាស់នៅពេលកំឡុងពេលលោកស្ថិតនៅក្នុងអំណាចពីឆ្នាំ២០១៦ ដល់ឆ្នាំ២០២២ ដែលលោកគឺជាមនុស្សម្នាក់មានការគាំទ្រខ្លាំង និងការសាទរពីប្រជាជនរបស់លោកលើប្រឆាំងនឹងគ្រឿងញៀន និងបានបោសសម្អាតគ្រឿងញៀនផងដែរ។ តែការកម្ចាត់គ្រឿងញៀនរបស់គាត់ត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានឈ្មួញគ្រឿងញៀនតូចៗ និងអ្នកប្រើប្រាស់មួយចំនួនត្រូវបានសម្លាប់ដោយគ្មានការកាត់ទោស។ តើមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលឈានដល់ការឃាត់ខ្លួនលោកទៅកាន់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិពិភពលោក?

១. ដើមហេតុនៃការចោទប្រកាន់លោក ឌុយទែរតេ របស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ

ក្នុងកំឡុងឆ្នាំ២០១៦ រហូតដល់ឆ្នាំ២០២២ ប្រទេសហ្វីលីពីនបានស្ថិតនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក រ៉ូឌី្រហ្គោ ឌុយទែតេ ដែលបានប្រកាសបើកការបោសសម្អាតគ្រឿងញៀនទូទាំងប្រទេសហ្វីលីពីននាពេលនោះ។ ការបើកប្រតិបត្តិការបោសសម្អាតនេះ ក៏បានធ្វើឱ្យមតិខ្លះមានការគាំទ្រ និងមតិខ្លះបានចោទប្រកាន់លោកឌុយទែតេ បានសម្លាប់មនុស្សជាច្រើនពីប្រតិប​ត្តិការខាងលើនេះ។ ចំពោះការចោទប្រកាន់ថាមានការសម្លាប់មនុស្សជាច្រើន គឺដោយសារលោកប្រធានាធិបតីទី១៦ នៃប្រទេសហ្វីលីពីនរូបនេះ បានបើកដៃឱ្យយោធា និងប៉ូលីសហ្វីលីពីនអាចបង្រ្កាប និងបាញ់តបតទៅកាន់អ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រឿងញៀនដោយមិនចាំបាច់មានការកាត់ទោសឡើយដែលធ្វើឱ្យមានការប៉ាន់ស្មានការស្លាប់ក្នុងប្រតិបត្តិការនេះរហូតទៅដល់ជាង៣ម៉ឺននាក់។ ទាំងនេះ សុទ្ធតែជាដើមហេតុនៃការចោទប្រកាន់ទៅកាន់លោក ឌុយទែរតេ ដែលបានឈានដល់ការចាប់ខ្លួនលោកបញ្ចូនទៅទីក្រុងឡាអេ នៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។ ប៉ុន្តែគួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ប្រទេសហ្វីលីពីនបានដកខ្លួនចេញពីសមាជិកភាពនៅក្នុងតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៩ នៅក្នុងអាណត្តិលោកឌុយទែតេនេះតែម្តង។ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យតុលាការនេះ គ្មានសិទ្ធិចោទប្រកាន់ និងសមត្ថកិច្ចលើប្រទេសហ្វីលីពីនក្រោយឆ្នាំ២០១៩ឡើយ ក៏ប៉ុន្តែតុលាការខាងលើនឹងជម្រះក្តីមុនឆ្នាំ២០១៩គឺគិតចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១១ ដល់ថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩  ដែលបូករួមនៅពេលលោកជាអភិបាលក្រុងដាវូស (Davao) ដែលបា​នបោសសម្អាត និងមានការបាញ់សម្លាប់អ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀនដូចគ្នាផងដែរ។ បន្ទាប់បានចាប់ឃាត់ខ្លួនពីប៉ូលីសអន្តរជាតិអាំងទែប៉ូលនៅក្នុងក្រុងម៉ានីល លោករ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌុយទែតេ ត្រូវបានបញ្ជូនខ្លួនទៅកាន់ទីក្រុងឡាអេនៅថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។ នៅពេលទៅដល់ទីក្រុងឡាអេ លោក ឌុយទែតេ បានបង្ហាញខ្លួនក្នុងសវនាការតាមរយៈវីដេអូតែប៉ុណ្ណោះពីមជ្ឈមណ្ឌលជាប់ឃុំឃាំង ហើយលោកពុំបាននិយាយអ្វីច្រើននៅក្នុងអង្គជំនុំជម្រះ គឺត្រឹមតែបង្ហាញពីឈ្មោះ និងអាយុតែប៉ុណ្ណោះ។

២. តើការប្រកួតប្រជែងគ្នារវាងត្រកូលឌុយទែតេ និងត្រកូលម៉ាកូស គឺជាមូលហេតុមួយនៃការចាប់ខ្លួនលោកឌុយទែតេដែរទេ?

វាពិតជាមានរឿងគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលដែលអនុប្រធានាធិបតីបានគំរាមត្រៀមសម្លាប់ប្រធានាធិបតីរបស់ខ្លួន ប្រសិនគាត់មានរឿងអ្វីមួយប៉ះពាល់ជីវិតគាត់។ ហើយរឿងនេះគឺបានកើតឡើងនៅហ្វីលីពីនគឺអនុប្រធានាធិបតី សារ៉ា ឌុយទែតេ បានថ្លែងក្នុងសនិ្នសីទព័ត៌មានដែលលោកស្រីបាននិយាយថាគាត់ត្រូវបានគេប៉ង់ធ្វើឃាត ហើយប្រសិនជាមានរឿងអ្វីកើតឡើងលើគាត់នោះ គឺគាត់បានបញ្ជាកងអង្គរក្សរបស់ខ្លួនត្រៀមធ្វើឃាតលោកប្រធានាធិបតី ម៉ាកូស ដូចគ្នា។ ត្រកូលឌុយទែតេ និងត្រកូលម៉ាកូស កំពុងតែមានការប្រកួតប្រជែងគា្នយ៉ាងខ្លាំងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។ ទោះបីធ្លាប់ជាសម្ព័ន្ធមិត្តនឹងគ្នាកាលពីពេលបោះឆ្នោត ប្រែទៅជាមានភាពល្អក់កករនឹងគ្នាព្រោះតែការដណ្តើមអំណាច។ តែមួយរយៈចុងក្រោយត្រូវគេបានមើលឃើញថា លោក ហ្វឺឌីណង់ ម៉ាកូស ជេអរ. និងលោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌុយទែតេ បានប៉ះពាក្យសម្តីគ្នាបែបជេរប្រមាថផងដែរ។ បើនិយាយពីការចាប់ឃាត់ខ្លួនលោក ឌុយទែតេ វិញ វាក៏ជាការបើកដៃមួយរបស់លោក ហ្វឺឌីណង់ ម៉ាកូស ជេអរ. ផងដែរ ព្រោះបើគ្មានការអនុញ្ញាតពីប្រធានាធិបតីនោះទេ ប៉ូលីសអន្តរជាតិអាំងទែប៉ូល(Interpol)ក៏មិនអាចធ្វើសកម្មភាពបានដែរ។ បន្ទាប់ពីមានការចាប់ឃាត់ខ្លួន លោកប្រធានាធិបតីបានលើកឡើងក្នុងសិន្និសីទព័ត៌មានមួយថា ការចាប់ឃាត់ខ្លួននេះគឹធ្វើឡើងតាម​ការសើ្នសុំតាមសំណើរបស់ប៉ូលីសអាំងទែប៉ូល(Interpol)តាមដីការបស់តុលាការអន្តរជាតិ។ ហើយគាត់បាននិយាយបន្តទៀតថា លោកជឿជាក់ថាការចាប់ខ្លួនលោកឌុយទែតេគឺជារឿងត្រឹមត្រូវ និងបានអនុវត្តតាមនីតិវិធីច្បាប់ទាំងអស់ផងដែរ។

សរុបមក សង្រ្គាមបោសសម្អាតគ្រឿងញៀនរបស់លោក ឌុយទែតេ គឺជាដើមហេតុនៃការចោទប្រកាន់ពីសំណាក់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ(ICC) ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មមនុស្សជាតិ ដោយសារលោកបានបើកដៃឱ្យប៉ូលីស និងយោធាហ្វីលីពីនអាចបាញ់សម្លាប់អ្នកជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀនដោយមិនចាំបាច់មានការកាត់ទោស។​ ការចាប់ខ្លួនរបស់លោក វាក៏អាចជាប់ពាក់ព័ន្ធខ្លាំងទៅនឹងស្ថានភាពនយោបាយហ្វីលីពីនបច្ចុប្បន្នផងដែរ គឺការប្រកួតប្រជែងរវាងត្រកូលដ៏មានអំណាចពីរក្នុងប្រទេស គឺរវាងត្រកូលម៉ាកូស​ និងត្រកូលឌុយទែតេនេះ។ សំរាប់ការឃាត់ខ្លួនលោកអតីតប្រធានាធិបតីនេះក៏មានមតិខ្លះសប្បាយអបអរសាទរ ជាពិសេស អង្គការសង្គមស៊ីវិលការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងក្រុមគ្រួសារជនរងគ្រោះដែលបានស្លាប់ តែសំរាប់អ្នកគាំទ្ររូបលោក ឌុយទែតេ វិញបានចាត់ទុកការឃាត់ខ្លួនប្រៀបបានជាការចាប់ជំរិត សូម្បីតែមេធាវីការពារក្តីរបស់លោកក៏បានថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានដូច្នេះដែរ។

ទ្វីបអាហ្រ្វិក ដែលជារឿយៗត្រូវបានគេមើលរំលងថាជាវាលរហោស្ថានដ៏ក្រខ្សត់ បានក្លាយទៅជា​សង្វៀន​ប្រកួតប្រជែងនៃសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងយោធា សម្រាប់មហាអំណាចពិភពលោកក្នុងសតវត្សទី ២១ ដូចជា អាមេរិក ចិន និងរុស្ស៊ី។ អត្ថបទនេះនឹងពន្យល់អំពីហេតុផលមួយចំនួនដែលនៅពីក្រោយភាពទាក់ទាញរបស់ទ្វីបអាហ្រ្វិកនៅក្នុងកែវភ្នែករបស់មហាអំណាចធំៗ ដោយពិនិត្យលើបរិបទប្រវត្តិសាស្ត្រ អត្ថប្រយោជន៏សេដ្ឋកិច្ច យុទ្ធសាស្ត្រភូមិសាស្ត្រនយោបាយ​ និង សន្តិសុខ។

បរិបទប្រវត្តិសាស្រ្ត

ការពិតទៅ ទ្វីបអាហ្រ្វិកជាសមរភូមិសម្រាប់មហាអំណាចពិភពលោក តាំងពីសម័យអាណានិគមមកម៉្លេះ ជាពិសេសនៅចុងសតវត្សទី ១៩ និងដើមសតវត្សទី ២០ ហើយនៅសន្និសីទទីក្រុងប៊ែកឡាំងឆ្នាំ ១៨៨៤-១៨៨៥, ពួកចក្រពត្តិ និងមហាអំណាចអឺរ៉ុបបានជួបជុំគ្នាពិភាក្សាពីការបែងចែកទ្វីបអាហ្រ្វិក ដើម្បីស្វែងរកធនធាន និងត្រួតត្រាទឹកដី​​ ដែលសម័យនោះត្រូវបានគេហៅថា “Scramble For Africa”។ ការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកអាណានិគមទាំងនេះ បានរំខានដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាជន និង ជនជាតិដើមភាគតិច និងនាំឱ្យមានបញ្ហាប្រឈមសេដ្ឋកិច្ច និង សង្គមរយៈពេលវែង។ ប្រវត្តិសាស្ត្រអាណានិគមបានបន្សល់ទុកនូវផលវិបាកអវិជ្ជមានយូរអង្វែងដែលជះឥទ្ធិពលលើនយោបាយ ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ និងរចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចនៅលើទ្វីបមួយនេះ។

តម្រូវការសេដ្ឋកិច្ច

ទ្វីបអាហ្វ្រិកមានធនធានធម្មជាតិ និង រ៉ែជាច្រើនសំបូរទៅដោយធាតុកម្រនៃផែនដី ដែលចាំបាច់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យាទំនើប និងមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ឧស្សាហកម្មអេឡិចត្រូនិក និងថាមពលកកើតឡើងវិញដូចជា​រថយន្តអគ្គិសនី​ជាដើម​។ ធនធានទាំងនេះហើយ បានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍​របស់​ពួកមហាអំណាចពិភពលោក ដែលមានតម្រូវការសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យា និងឧស្សាហកម្ម។ ជាឧទាហរណ៍​ ប្រទេសចិនបានបណ្តាក់ទុនយ៉ាងច្រើននៅក្នុងវិស័យរុករករ៉ែនៅអាហ្វ្រិក តាមរយៈគម្រោង Belt and Road Initiative (BRI)​ ដោយបានបង្កើតមូលដ្ឋានយ៉ាងរឹងមាំនៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា Zambia និង Democratic Republic of the Congo (DRC) តាមរយៈការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដើម្បីជាថ្នូរនឹងការរុករកធនធានរ៉ែទាំងនោះ។ យុទ្ធសាស្ត្រនេះមិនត្រឹមតែធានាបាន​ការផ្គត់ផ្គង់រ៉ែសំខាន់ៗប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅលើទ្វីបអាហ្វ្រិកនេះផងដែរ។ ជា​ការឆ្លើយតប អាមេរិកបានបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលរបស់ចិន។ ជាឧទាហរណ៍​គួរឱ្យកត់សម្គាល់មួយ សហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើការវិនិយោគចំនួន ៥៦០ លានដុល្លារអាមេរិកដើម្បីធ្វើទំនើបកម្ម​ផ្លូវដែកសម័យអាណានិគមពី Lobito ទៅ Katanga ដែលសម្របសម្រួលការដឹកជញ្ជូនរ៉ែប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពពី DRC ទៅកាន់ទីផ្សារពិភពលោក។ គម្រោងនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្រកួតប្រជែងទៅលើឥទ្ធិពលនយោបាយដែលកំពុងកើតឡើងនៅលើទ្វីបនេះ។

យុទ្ធសាស្ត្រភូមិសាស្ត្រនយោបាយ

ក្រៅពីផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច កត្តាភូមិសាស្ត្រនយោបាយបានជំរុញឱ្យប្រទេសមហាអំណាចពេញចិត្ត​នឹងអាហ្វ្រិក ព្រោះទ្វីបនេះគ្របដណ្តប់ផ្លូវសមុទ្រសំខាន់ៗ និងមានចម្ងាយជិតទៅនឹងអឺរ៉ុប និងមជ្ឈិមបូព៌ា។ ទ្វីបអាហ្រ្វិកស្ថិតនៅជិតផ្លូវពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកសំខាន់ៗ ដូចជាព្រែកជីកស៊ុយអេ ដែលតភ្ជាប់សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេទៅសមុទ្រក្រហម និងមហាសមុទ្រឥណ្ឌា។ ទីតាំងនេះធ្វើឱ្យទ្វីបអាហ្រ្វិកក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌល​ដ៏សំខាន់សម្រាប់ការដឹកជញ្ជូន និងពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ ជាក់ស្ដែង ក្រៅពី​ចិន​និងសហរដ្ធអាមេរិក រុស្ស៊ីក៏បានស្វះស្វែងពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ដោយចូលរួមក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធា និងគម្រោងថាមពល​ជាមួយបណ្តាប្រទេសអាហ្វ្រិក។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះមានគោលបំណងស្តារឡើងវិញនូវទំនាក់ទំនង​ប្រវត្តិសាស្ត្រពីសម័យសូវៀត និងជាការប្រជែងជាមួយឥទ្ធិពលរបស់លោកខាងលិច។ សហភាពអឺរ៉ុប (EU) ក៏បានប្រកាសពីការវិនិយោគ ៥ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកនៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ដើម្បីគាំទ្រគំនិតផ្តួចផ្តើមថាមពលបៃតង និងការផលិតវ៉ាក់សាំង។ ការវិនិយោគនេះមានគោលបំណងក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច​ នយោបាយ និងជំរុញការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព។ នេះជាសារមួយយ៉ាងសំខាន់ផងដែរក្នុងការបង្ហាញពិភពលោកថា EU ជាដៃគូសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍរបស់ទ្វីបអាហ្វ្រិក។

កង្វល់ផ្នែកសន្តិសុខ

សក្ដានុពលសន្តិសុខដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ចំពោះភាពលេចធ្លោរបស់ទ្វីបអាហ្វ្រិកនៅលើឆាកពិភពលោក។ ទ្វីប​នេះប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាដូចជា អំពើភេរវកម្ម ចោរសមុទ្រ និងជម្លោះផ្ទៃក្នុង។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្កើតទីបញ្ជាការទ្វីបអាហ្រ្វិក (AFRICOM) ដើម្បីសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងយោធា និងគាំទ្រប្រទេសក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមជ្រុលនិយម។ ដូច​គ្នា​នេះ​ដែរ បារាំង​បាន​រក្សា​វត្តមាន​យោធារបស់ខ្លួន​ក្នុង​តំបន់ Sahel ដើម្បី​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​គំរាម​កំហែង​ភេរវកម្ម។ ការចូលរួមផ្នែកសន្តិសុខទាំងនេះបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃទ្វីបអាហ្រ្វិកក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រប្រឆាំងភេរវកម្មសកល និងជួយដល់មហាអំណាចពិភពលោកឱ្យធានាបាននូវស្ថិរភាព និង ឥទ្ធិពលខ្លួននៅក្នុងតំបន់។

សរុបមក ទ្វីបអាហ្រ្វិកបានក្លាយជាសង្វៀនសមរភូមិសម្រាប់ប្រទេសមហាអំណាចពិភពលោក គឺបណ្តាល​មក​ពីកត្តាជាច្រើន ដូចជាបរិបទប្រវត្តិសាស្ត្រ ឱកាសសេដ្ឋកិច្ច យុទ្ធសាស្ត្រភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងការពិចារណាផ្នែកសន្តិសុខ។

ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យតាមបែបសហរដ្ឋអាមេរិក និង ចក្រភពអង់គ្លេស គឺជាគំរូប្រព័ន្ធនយោបាយសំខាន់ពីរដែលមានឥទ្ធិពលនៅទូទាំងពិភពលោក។ សហរដ្ឋអាមេរិកដើរតាមប្រព័ន្ធនៃការបែងចែកអំណាច (separation of powers) ចំណែកឯចក្រភពអង់គ្លេសវិញ ដើរតាមប្រព័ន្ធនៃអំណាចបញ្ចូលគ្នា (fusion of powers)។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក គេបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំដែលជាប្រធានធិបតីដោយផ្ទាល់ ឯចក្រភពអង់គ្លេសវិញសភាជាអ្នកជ្រើសរើសមេដឹកនាំដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងស្វែងយល់កាន់តែច្បាស់ពីរចនាសម្ព័ន្ធ និងយន្តការស្ថាប័នរវាងស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ និងនីតិប្បញ្ញត្តិ។

១. រចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាល

រចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយអាមេរិក និងប្រព័ន្ធនយោបាយអង់គ្លេសខុសគ្នាជាចម្បងត្រង់ទំនាក់ទំនងរវាងស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ និងនីតិប្បញ្ញត្តិ។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រធានាធិបតីដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដោយផ្ទាល់ពីពលរដ្ឋ ដោយឯករាជ្យភាពពីសភា មានតួនាទីជាប្រមុខរដ្ឋផង ជាប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាលផង និងបម្រើការងារក្នុងរយៈពេលកំណត់មួយ។ ចំពោះសភា មានពីរគឺ រដ្ឋសភា (House of Representatives) និងព្រឹទ្ធសភា (Senate) ដែលប្រតិបត្តិការដាច់ដោយឡែក។ ផ្ទុយទៅវិញ នៅចក្រភពអង់គ្លេស នាយករដ្ឋមន្ត្រីជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល និងជាមេដឹកនាំនៃគណបក្សដែលឈ្នះឆ្នោតច្រើនជាងគេក្នុងសភា។ ខុសពីប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក នាយករដ្ឋមន្ត្រីចក្រភពអង់គ្លេសមិនត្រូវបានបោះឆ្នោតផ្ទាល់ដោយសាធារណជនទេ តែទទួលបានអំណាចស្របច្បាប់តាមរយៈការគាំទ្រពីសភា។

២. ស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ

នៅក្នុងប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រធានាធិបតីមានតួនាទីជាប្រមុខរដ្ឋផង និងជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលផង ដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដោយឯករាជ្យតាមរយៈការបោះឆ្នោតទម្រង់ Electoral College សម្រាប់អណត្តិ ៤ ឆ្នាំ ហើយបម្រើការងារច្រើនបំផុតបានតែ ២ អណត្តិប៉ុណ្ណោះ។ ប្រធានាធិបតីមានសិទ្ធិកាន់អំណាចដោយមិនពឹងផ្អែកលើសភាទេ ប៉ុន្តែអាចត្រូវបានដកចេញប្រសិនបើមានកំហុសធ្ងន់ធ្ងរតាមរយៈ “ការចោទប្រកាន់ស្ដីពីការប្រព្រឹត្តខុស – impeachment” ដែលជាដំណើរការដ៏ស្មុគស្មាញនិងទាមទារការអនុម័តពីសភាទាំងពីរ។ ចំណែកឯប្រព័ន្ធសភារបស់ចក្រភពអង់គ្លេស បែងចែកតួនាទីមានប្រមុខរដ្ឋ (ព្រះមហាក្សត្រ) និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាល (នាយករដ្ឋមន្ត្រី)។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីមិនត្រូវបានជ្រើសរើសដោយសាធារណជនផ្ទាល់ទេ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីជាមេដឹកនាំនៃគណបក្សឈ្នះឆ្នោតដែលមានសម្លេងឆ្នោតច្រើនជាងគេនៅក្នុងសភា ហើយបម្រើដោយមិនកំណត់អណត្តិឡើយ ដោយអាចបន្តកាន់តំណែងបានឱ្យតែសភាមានទំនុកចិត្ត។ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលបាត់បង់ទំនុកចិត្តពីសភាតាមរយៈ “ការបោះឆ្នោតមិនទុកចិត្ត – vote of no confidence”, នាយករដ្ឋមន្ត្រីអាចនឹងត្រូវដកចេញ និងជំនួស។

៣. ស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ

នៅក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយសហរដ្ឋអាមេរិក separation of powers ធានាថា ស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ និងនីតិប្បញ្ញត្តិមានប្រតិបត្តិការដោយឯករាជ្យពីគ្នា។ សភាជាអ្នកអនុម័តច្បាប់ និងត្រួតពិនិត្យមើលទៅលើសកម្មភាពរបស់ប្រធានាធិបតី។ ប្រព័ន្ធនយោបាយនេះផ្តល់ជាវិធានការ check and balances ដ៏រឹងមាំ និងមានប្រព័ន្ធតុលាការដែលអាចធ្វើការពិនិត្យឡើងវិញទៅលើច្បាប់ និងមានសភាដែលអាចធ្វើ impeachment ទៅលើប្រធានាធិបតី។ ផ្ទុយទៅវិញ នៅក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស រដ្ឋាភិបាលនៃនីតិប្រតិបត្តិកើតចេញពីសភា។ ក្នុងន័យនេះ ការបង្កើត និងអនុម័តច្បាប់មានភាពរហ័ស ប៉ុន្តែជាផលវិបាក រដ្ឋាភិបាលមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិនេះខ្លាំងផងដែរ។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីតម្រូវឱ្យមានគណនេយ្យភាពខ្ពស់ ដោយសារមានសភាជាអ្នកតាមដានពីក្រោយ ប៉ុន្តែឥទ្ធិពលនៃគណបក្សកាន់អំណាចខ្លាំងពេកតែងតែធ្វើឱ្យការជជែកដេញដោលទៅលើច្បាប់ណាមួយមិនមានភាពពេញលេញ ដោយសារប្រព័ន្ធនេះពឹងផ្អែកទៅលើស្មារតីនៃគណបក្សនយោបាយ។

៤. ស្ថិរភាព និងប្រសិទ្ធភាព

ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យអាមេរិកផ្តល់អាទិភាពដល់ទៅលើស្ថិរភាពនយោបាយ ដោយសារប្រធានាធិបតីកាន់អំណាចក្នុងរយៈពេលកំណត់មួយ និងមិនអាចដកចេញបានដោយងាយបានឡើយ ដើម្បីធានាបាននូវការដឹកនាំដោយមិនមានការរំខាន។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី separation of powers រវាងអំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និងនីតិប្បញ្ញត្តិជារឿយៗនាំទៅរកការជាប់គាំងក្នុងការអនុម័តច្បាប់ និងបន្ថយល្បឿននៃការសម្រេចចិត្ត ជាពិសេសនៅពេលមានគណបក្សរបស់ប្រធានាធិបតីខុសពីគណបក្សដែលគ្រប់គ្រងសភា។ ចំណែកនៅក្នុងប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យចក្រភពអង់គ្លេសវិញ ជាប្រព័ន្ធដែលមានប្រសិទ្ធភាពម្យ៉ាង ដោយសាររដ្ឋាភិបាលតែងតែមានការគាំទ្ររបស់សភានៅពីក្រោយ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យការអនុវត្តគោលនយោបាយមានភាពឆាប់រហ័ស។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ការពឹងផ្អែកលើទំនុកចិត្តរបស់សភាធ្វើឱ្យស្ថិរភាពរដ្ឋាភិបាលមានកម្រិតទាប ដោយសារតែនាយករដ្ឋមន្ត្រីងាយនឹងដកចេញតាមរយៈ vote of no confidence ដែលអាចនាំឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរអ្នកដឹកនាំជាញឹកញាប់។ ខណៈដែលប្រព័ន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិករារាំងមិនឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំភ្លាមៗ តែវាធ្វើឱ្យរាំងស្ទះនូវការអនុវត្តគោលនយោបាយ។ ឯប្រព័ន្ធរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសអនុញ្ញាតឱ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរអ្នកដឹកនាំ និងអនុវត្តគោលនយោបាយលឿន ប៉ុន្តែមានហានិភ័យនៃអស្ថិរភាពនយោបាយ។

ជារួម ប្រព័ន្ធនយោបាយសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រព័ន្ធនយោបាយអង់គ្លេស ផ្តល់នូវនីតិវិធីផ្សេងគ្នាចំពោះការដឹកនាំប្រទេស។ ប្រព័ន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដើរតាមគោលការណ៍ separation of powers ដែលធានាបាននូវស្ថិរភាពអំណាចប្រតិបត្តិតាមរយៈការកំណត់អណត្តិមេដឹកនាំ និងវិធានការ check and balances។ ប៉ុន្តែប្រព័ន្ធនេះងាយនឹងមានការជាប់គាំងនយោបាយ និងយឺតយ៉ាវក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយ ដោយសារមានសភាដែលមានប្រតិបត្តិការឯករាជ្យ។ ផ្ទុយទៅវិញ គោលការណ៍ fusion of powers របស់ចក្រភពអង់គ្លេស អនុញ្ញាតឱ្យការរៀបចំ និងអនុម័តច្បាប់មានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ និងដាក់បន្ទុកឱ្យសភាមានទំនួលខុសត្រូវច្រើនជាងមុន ប៉ុន្តែប្រព័ន្ធនេះងាយនឹងទទួលរងនូវអស្ថិរភាពដោយសារតែមានការផ្លាស់ប្តូរអ្នកដឹកនាំជាញឹកញាប់ និងអាស្រ័យទៅលើការឡើងចុះនៃអំណាចរបស់គណបក្សកាន់អំណាចក្នុងសភា។ ជារួម ប្រព័ន្ធនយោបាយសហរដ្ឋអាមេរិកផ្ដល់អាទិភាពទៅលើស្ថិរភាព និងឯករាជ្យភាពនៃអំណាចរវាងស្ថាប័ន ចំណែកឯប្រព័ន្ធនយោបាយអង់គ្លេសផ្ដោតសំខាន់ទៅលើប្រសិទ្ធភាព និងការចេះបត់បែន។

កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ថ្មីៗកន្លងទៅ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ត្រាំបានធ្វើការប្រកាសថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើការកាន់កាប់តំបន់ហ្កាហ្សា ក្រោយពេលដែលបញ្ជូនជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនចេញពីតំបន់នោះអស់ទៅ ហើយអាមេរិកនឹងធ្វើប្រតិបត្តិការក្រោមផែនការវិសាមញ្ញមួយ ដោយលោកដូណាល់ត្រាំអះអាងថា លោកនឹងប្រែក្លាយតំបន់នេះឱ្យទៅជាតំបន់ រីវើរ៉ានៃមជ្ឈិមបូពា៍ (the Rivera of the Middle East)។

1. ប្រវត្តិនៃបញ្ហានៅតំបន់ហ្កាហ្សា

ដើមឡើយ តំបន់ហ្កាហ្សាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសអេហ្ស៊ីបអស់រយៈពេល១៩ឆ្នាំ បន្ទាប់មក នៅឆ្នាំ១៩៦៧ អ៊ីស្រាអែលបានគ្រប់គ្រងតំបន់នេះវិញក្រោយសង្គ្រាមប្រាំមួយថ្ងៃ (Six Days War) ទៅលើអេហ្ស៊ីប។ តំបន់ហ្កាហ្សា គឺជាចំណែកដីតូចមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេជាប់ព្រំប្រទល់ខាងត្បូងនៃប្រទេសអេហ្ស៊ីប ហើយបើយោងទៅតាមប្រភព Council on Foreign Relations តំបន់នេះស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អាជ្ញាធរប៉ាឡេស្ទីនពាក់កណ្តាលស្វយ័តតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ មក។ បក្ស​ពួកនិយមក្នុងចំណោមជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនក៏បានផ្ទុះឡើងនៅពេលដែលក្រុមហាម៉ាស (Hamas) ឈ្នះការបោះឆ្នោតសភារបស់អាជ្ញាធរប៉ាឡេស្ទីនក្នុងឆ្នាំ២០០៦ ដោយទម្លាក់គណបក្សឈរជើងចាស់ (Fatah)។ នេះបានផ្តល់ឱកាសបើកផ្លូវឱ្យក្រុមហាម៉ាស ដែលជាចលនានយោបាយ និងសកម្មប្រយុទ្ធបានបំផុសគំនិត “បងប្អូនមូស្លីមប៉ាឡេស្ទីន (Palestine Muslim Brotherhood)” ដើម្បីគ្រប់គ្រងតំបន់ហ្គាហ្សា។

នៅខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ សង្គ្រាមផ្ទុះឡើងដំបូងរវាងអ៊ីស្រាអែលនិងក្រុមហាម៉ាស ដែលពេលនោះក្រុមហាម៉ាសបានធ្វើការបើកការវាយប្រហារដ៏សាហាវរបស់ខ្លួនទៅលើអ៊ីស្រាអែលក្នុងគោលបំណងបំផុសបំផុលជម្រុញឱ្យកងកម្លាំងការពារអ៊ីស្រាអែល (Israel Defense Forces – IDF) ធ្វើយុទ្ធនាការអាកាស និងប្រតិបត្តិការវាយប្រហារមកវិញលើទឹកដីក្នុងតំបន់ហ្កាហ្សា។ យោងទៅតាមប្រភពព័ត៌មាននៃតំបន់មជ្ឈិមបូពា៍ Al Jazeera បានឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥កន្លងទៅ សហរដ្ឋអាមេរិករួមជាមួយប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងកាតាបានប្រកាសថាពួកគេបានសម្របសម្រួលបញ្ឈប់ការបាញ់បោះរវាងអ៊ីស្រាអែលនិងក្រុមហាម៉ាស ដើម្បីបញ្ចប់ការប្រយុទ្ធនៅតំបន់ហ្កាហ្សាអស់រយៈពេល១៨ខែកន្លងទៅនេះ។ សំណើនេះបានអនុម័តជាផ្លូវការដោយរដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែល និងកំពុងតែរង់ចាំការធ្វើប្រតិបត្តិការបន្ថែមដើម្បីទទួលបានការបញ្ចប់សង្គ្រាមដោយជោគជ័យពេញលេញ។​

2. តើការកាន់កាប់តំបន់ហ្កាហ្សាអាចនាំប្រយោជន៍អ្វីខ្លះដល់អាមេរិក?

នៅក្នុងការថ្លែងសន្ទរកថារបស់ លោក ដូណាល់ត្រាំ នៅសេតវិមានកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកម្ភៈ បានលើកឡើងថា នៅក្នុងផែនការអភិវឌ្ឍឡើងវិញនៅតំបន់ហ្កាហ្សានេះ អាមេរិកនឹងទៅកាន់កាប់តំបន់នេះក្នុង​រយៈពេលវែង ហើយក៏បានបញ្ជាក់ដែរថាលោកទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងច្រើនទៅលើគំនិតមួយនេះ។ យោងទៅតាមប្រភពព័ត៌មាន BBC គម្រោងការកាន់កាប់លើតំបន់ហ្កាហ្សានេះតម្រូវឱ្យមានការគិតគូរយ៉ាងម៉ត់ចត់ ដោយហេតុថាតំបន់ហ្កាហ្សាត្រូវធ្វើការកសាងឡើងវិញ ដែលគិតតាំងពីការសាងសង់ និងជួសជុលនូវប្រព័ន្ធផ្លូវទឹក និងខ្សែភ្លើង ក៏ដូចជាការសាងសង់ឡើងវិញនូវប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដូចជាផ្លូវថ្នល់ សាលារៀន មន្ទីពេទ្យជាដើម។ ស្របពេលគ្នានេះដែរ ក្នុងករណីអវត្តមានរបស់ជនជាតិប៉ាឡេស្ទីន និងក្រុមជនភៀសខ្លួនដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ហ្កាហ្សា វាគឺជាឱកាសដ៏ល្អក្នុងការប្រែក្លាយតំបន់នោះឱ្យទៅជាតំបន់ រីលើរ៉ាមិជ្ឈិមបូពា៍ដ៏ល្អឥតខ្ចោះដោយតំបន់ហ្កាហ្សានេះនឹងផ្ដល់ឱកាសការងារថ្មីៗជាច្រើន ព្រមទាំងឱកាសវិនិយោគ និងកន្លែងសម្រាប់ប្រជាជនទូទាំងពិភពលោកអាចរស់នៅបាន ហើយអាមេរិកក៏អាចទទួលបានផលចំណេញច្រើនក្នុងខណៈនោះផងដែរ។​ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ នេះក៏ជាឱកាសមួយដែលអាចឱ្យអាមេរិកពង្រីកការធ្វើជំនួញពាណិជ្ជកម្ម និងបង្កើនដៃគូសហការផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ហើយវាថែមទាំងជាឱកាសមួយដែលអាចឱ្យអាមេរិកពង្រីកសក្ដានុពលនៃឥទ្ធិពលផ្នែកនយោបាយភូមិសាស្ត្ររបស់ខ្លួននៅតំបន់មជ្ឈិមបូពា៍តាមរយៈការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសផ្សេងៗក្នុងតំបន់។

3. តើតំបន់ហ្កាហ្សាអាចក្លាយជាផ្នែកនៃប្រទេសអ៊ីស្រាអែលដែរឬទេនៅពេលអនាគត?

យោងទៅតាមអត្ថបទលោក ភល អាដាម (Paul Adam) ដែលបានចេញផ្សាយដោយ BBC បានលើកឡើងថា លោក​​ ដូណាល់ត្រាំ មានបំណងបញ្ជូនជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនចេញពីទឺកដីក្នុងអំឡុងពេលធ្វើការសាងសង់ឡើងវិញនៅតំបន់ហ្កាហ្សា។ លោក​ ដូណាល់ត្រាំ បានធ្វើការជំរុញ និងដាក់សម្ពាធមេដឹកនាំប្រទេសក្នុងតំបន់ដូចជាប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងហ្ស៊កដានី (Jordan) ឱ្យទទួលយកប្រជាជនប្រមាណ ២,២លាននាក់ពីតំបន់ហ្កាហ្សា ដោយធ្វើការគំរាមកំហែងថានឹងផ្ដាច់ជំនួយប្រសិនពួកគេបដិសេដ។ ស្របនឹងក្ដីស្រម៉ៃរបស់អ្នកនយោបាយអ៊ីស្រាអែលភាគច្រើនដែលចង់បានតំបន់ហ្កាហ្សាជាយូរមកហើយនោះ គំនិតផែនការ​នៃការសាងសង់ឡើងវិញរបស់អាមរិកមួយនេះបានបើកឱកាសឱ្យពួកគេផ្ដល់គាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹង។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា បើយោងទៅតាមប្រភពព័ត៌មាន Al Jazeera កាលពីពេលដែលភ្លើងសង្គ្រាមចាប់ផ្ដើមលើទឹកដីហ្គាហ្សា គេឃើញមានឯកសារបែកធ្លាយពីក្រសួងស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់អ៊ីស្រាអែលដែលបានស្នើឱ្យមានការផ្លាស់ទីជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនពីទឹកដីហ្គាហ្សាឱ្យចូលទៅរស់នៅវាលខ្សាច់ Sinai របស់អេហ្ស៊ីបវិញ។ ទោះបីជាលោក Netanyahu ដែលជានាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសអ៊ីស្រអែលបានព្យាយាមកាត់បន្ថយការរីករាលដាលនៃគំនិតនេះជាសាធារណៈ ដោយហេតុថាការសម្អាតជនជាតិភាគតិចគឺជាការប្រឆាំងនឹងច្បាប់អន្តរជាតិ ប៉ុន្តែអ្នកគាំទ្ររបស់គាត់ រួមទាំងរដ្ឋមន្ត្រីនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តជំរុញគំនិតនេះ។ ហើយបន្ទាប់ពីការប្រកាសរបស់លោកត្រាំ ថានឹងកាន់កាប់តំបន់ហ្កាហ្សានេះ ក្រុមអ្នកនយោបាយនៅអ៊ីស្រាអែលបានបង្ហាញការស្វាគមន៍នូវគំនិតនេះជាខ្លាំង។

ការដាក់ពិន័យទៅលើដៃគូសហការធ្ងន់ជាងដៃគូប្រកួតប្រជែងគឺរឿងមួយដែលគួរឱ្យហួសចិត្ត ប៉ុន្តែរដ្ឋបាលរបស់លោកដូណាល់ត្រាំអាចធ្វើបាន។ នៅដើមខែកុម្ភៈ សេតវិមានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ត្រាំបានប្រកាសថាប្រធានាធិបតីត្រាំបានតម្លើងពន្ធគយចំពោះប្រទេសកាណាដា និងម៉ិចសិកកូចំនួន ២៥%​ និង ១០% ចំពោះប្រទេសចិន។​ លោកត្រាំបានប្រកាសថាការតម្លើងពន្ធគយនេះគឺដើម្បីឱ្យប្រទេសទាំងនេះពង្រឹងទំនួលខុសត្រូវចំពោះការនាំចូលផលិតផលខុសច្បាប់ដូចជាសារធាតុ fentanyl គ្រឿងញៀនផ្សេងៗជាពិសេសគឺទប់ស្កាត់ការអន្តោប្រវេសន៏ខុសច្បាប់ចូលទៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។​ ប្រសិនជាយើងបានឮពីព័ត៌មាននេះដំបូងៗ យើងប្រាកដហួសចិត្តជាពុំខានព្រោះការសម្រេចចិត្តបែបនេះហាក់បីដូចជាឃ្លាតឆ្ងាយពីទង្វើដែលសមហេតុផល។ ប៉ុន្តែបើយើងវិភាគឱ្យបានលម្អិត ការសម្រេចចិត្តបែបនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីយុទ្ធសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចបែបការពារ (Protectionist policies) ចំពោះពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិដែលមានលក្ខណៈផ្ទុយស្រឡះពីការធ្វើពាណិជ្ជកម្មបែបទីផ្សាសេរីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលកន្លងមក។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងស្វែងយល់អំពីមូលហេតុដែលអាចជំរុញឱ្យលោកដូណាល់ ត្រាំធ្វើយុទ្ធសាស្រ្តពាណិជ្ជកម្មបែបការពារ កត្តាដែលជំរុញនៅពីក្រោយការតម្លើងពន្ធគយ និងគុណវិបត្តិដែលការតម្លើងពន្ធគយនេះអាចជះលើសេដ្ឋកិច្ចជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលខាងមុខ។

គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មបែបការពារ

សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាប្រទេសមហាអំណាចមួយដែលធ្លាប់តែប្រកាន់ខ្ជាប់ទៅនឹងលទ្ធិសេរី និងតែងតែលើកទឹកចិត្តឱ្យបណ្តាប្រទេសក្នុងពិភពលោកធ្វើសេដ្ឋកិច្ចបែបទីផ្សារសេរី។ ជាក់ស្តែងសហរដ្ឋអាមេរិកជាសមាជិករបស់អង្គការពាណិជ្ជពិភពលោក​ (WTO) ដែលប្រកាន់នូវគោលការណ៏ចម្បងពីរគឺគោលការណ៏សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី (Market Liberalism)​ ដែលអនុញ្ញាតិឱ្យមានលំហូរផលិតផលជុំវិញពិភពលោកដោយគ្មានការរារាំងដោយពន្ធគយរបស់ប្រទេសនីមួយៗ និងគោលការណ៏មិនរើសអើង (Nondiscrimination) ដែលធានាថាសមាជិកនីមួយៗត្រូវប្រព្រឹត្តចំពោះសមាជិកដទៃទៀតស្មើៗគ្នាដោយមិនលំអៀង។ ជាក់ស្តែងគោលនយោបាយដែលលោកត្រាំកំពុងហាក់ដូចជាផ្ទុយជាមួយនឹងអង្គការ WTO បាត់ទៅហើយ ដូចនេះហើយទើបឆ្លើយតបទៅនឹងការតម្លើងពន្ធគយរបស់លោកត្រាំ ប្រទេសចិនបានប្រកាសថានឹងប្តឹងសហរដ្ឋអាមរិកនៅចំពោះមុខអង្គការ WTO។

ខុសពីរដ្ឋបាលរបស់លោកចូ បៃឌិនដែល​ប្រកាន់នូវគោលការណ៏ទីផ្សារសេរីបានខ្ជាប់ខ្ជួនជាង ការតម្លើងពន្ធគយរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំគឺជាគោលនយោបាយ​បែបការពារ​ (Protectionist policies)​​ ដើម្បីការពារពាណិជ្ជកម្មក្នុងស្រុក។ ជាការរពិត វាមិនមែននៅសុខៗលោកដូណាល់ ត្រាំចេញគោលនយោបាយបែបនេះដោយនោះទេ។ ក្នុងនាមជាប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ យើងត្រូវវិភាគមើលមតិភាគច្រើនរបស់ប្រជាជនអាមេរិកដែលបោះឆ្នោតឱ្យលោកត្រាំ។ ហេតុអ្វីបានជាពួកគេបោះឆ្នោតឱ្យលោកត្រាំឡើងកាន់អំណាច?មូលហេតុអ្វីខ្លះទើបធ្វើឱ្យពួកគេមានការភ័យខ្លាចចំពោះលំហូរចូលនូវផលិតផលដោយសេរី?​ ទ្រឹស្តីសង្គមនិយមចំពោះគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម (Society-centered approach to trade politics) អាចជួយបំភ្លឺចម្ងល់ទាំងនេះបាន។ ទ្រឹស្តីសង្គមនិយមចំពោះគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មជួយឱ្យយើងបានយល់អំពីរបៀបដែលផលប្រយោជន៏សង្គមអាចជះទៅលើឥទ្ធិពលលើស្ថាប័ននយោបាយដែរ។​ ការអនុវត្តគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចបែបការពារអាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រតិកម្មដ៏អវជ្ជមានដែលប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនមានចំពោះសកលរូបនីយកម្មដែលបណ្តាលឱ្យមានលំហូរចូលនូវពាណិជ្ជកម្ម វប្បធម៌ ក៏ដូចជាការធ្វើអន្តោប្រវេសន៏ដោយសេរី។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ទ្រឹស្តីសង្គមនិយមចំពោះគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មអះអាងថាការចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស (Brexit) ឆ្លុះបញ្ចាំងពីផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្មករដែលជាអ្នកបោះឆ្នោត។ កម្មករទាំងនេះភ័យខ្លាចថាពួកគេនឹងត្រូវបានផ្លាស់ទីលំនៅដោយសារពាណិជ្ជកម្មរវាងចក្រភពអង់គ្លេសនិងសេដ្ឋកិច្ចសហភាពអឺរ៉ុបផ្សេងទៀត។ ទិដ្ឋភាពបែបនេះគឺស្រដៀងទៅនឹងនយោបាយក្នុងស្រុករបស់សហរដ្ឋអាមេរិកមែនទែនព្រោះកាលដែលលោកត្រាំឃោសនាគណៈបក្សរបស់គាត់គឺគាត់ផ្តោតសំខាន់ទៅលើបញ្ហាអន្តាប្រវេសន៏ និងលំហូរផលិតផល និងមនុស្សចូលទៅក្នុងប្រទេសដោយសេរីដែលបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៏ដល់ពលរដ្ឋដែលព្រួយបារម្ភអំពីបញ្ហានេះ។

តើហេតុអ្វីបានជាលោកត្រាំដាក់ពន្ធគយលើដៃគូពាណិជ្ជកម្មកាណាដា និងម៉ិចសិកកូច្រើនជាងដៃគូប្រកូតប្រជែងចិន?

លោកត្រាំតម្លើងពន្ធគយចំពោះកាណាដា និងម៉ិកសិកកូច្រើនជាងចិនគឺពិតជារឿងគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ ព្រោះសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មជាមួយកាណាដា និង​ម៉ិកសិកកូនៅក្នុងតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរី​ NAFTA ជាយូរណាស់មកហើយ។ យ៉ាងណាមិញ ដូចដែលបានលើកឡើងនៅក្នុងកឋាខណ្ឌខាងលើ បញ្ហាអន្តាប្រវេសន៏គឺជាអាទិភាពចម្បងរបស់គោលនយោបាយរបស់លោកត្រាំ។ ការតម្លើងពន្ធគយចំពោះកាណាដា និងម៉ិកសិកកូមិនត្រឹមតែចង់ដោះស្រាយបញ្ហាលំហូរចូលនូវផលិតផលខុសច្បាប់នោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាការព្រមានឱ្យកាណាដា និងម៉ិកសិកកូរឹតបន្តឹងច្រកទ្វាអន្តាប្រវេសន៏ចូលទៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកដែរ។ ប្រសិនបើប្រទេសទាំងនេះមិនដោះស្រាយបញ្ហាអន្តាប្រវេសន៍តាមដែលលោកត្រាំចង់បាននោះទេ ពួកគេនឹងត្រូវប្រឈមមុខនឹងការតម្លើងពន្ធគយចំពោះផលិតផលរបស់ខ្លួន។ ម៉្យាងវិញទៀត មូលហេតុដែលលោកត្រាំបានតម្លើងពន្ធគយចំពោះកាណាដា និងម៉ិចសិកកូច្រើនជាងចិនក៏ព្រោះថាវិធីសាស្រ្តតម្លើងពន្ធគយដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាអន្តាប្រវេស៍ក្នុងស្រុកមានអានុភាពទៅលើកាណាដា និងម៉ិចសិកកូជាងចិន។

ថ្វីត្បិតតែយុទ្ធសាស្របែបនេះអាចឱ្យលោកត្រាំសម្រេចគោលបំណងរបស់លោកចំពោះបញ្ហាអន្តាប្រវេសន៍បានក្នុងរយៈពេលខ្លី ការសម្រេចចិត្តបែបនេះនឹងបង្កជាគុណវិបត្តិចំពោះសេដ្ឋកិច្ចរបស់អាមេរិកនាពេលខាងមុខ។ គុណវិបត្តិចម្បងនៃការតម្លើងពន្ធគយចំពោះផលិតផលនាំចូលគឺគំរាមកំហែងទៅដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងធ្វើឱ្យទំនិញក្នុងស្រុកឡើងថ្លៃ។ កំណើននៃអតិផរណានឹងអាចធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចជាប់គាំង ឬឈានទៅរកវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចទៀតផង ហើយបើសិនជាឈានដល់ដំណាក់កាលនេះ វានឹងបំផ្លាញការសន្យាដែលលោកត្រាំបានប្រកាសនៅក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោតរបស់គាត់ដែលសន្យាថានឹងលុបបំបាត់អតិផរណាដែលបង្កើតឡើងដោយលោកចូ បៃឌិន។ នៅពេលដែលជួបប្រទះនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចបែបនេះ ប្រជាពលរដ្ឋប្រាកដជាចង់បោះឆ្នោតឱ្យអ្នកនយោបាយណាដែលអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យពួកគេបាន។

ព្រះរាជាណាចក្រថៃជាប្រទេសមួយដែលមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់មួយនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសនានាផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ តាមការគ្រោងទុករបស់ធនាគារពិភពលោក ប្រទេសថៃនឹងក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលខ្ពស់ (High-Income Country) ក្នុងឆ្នាំ​២០៣៧ ។ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃមានកំណើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដោយបានពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយផ្អែកលើវិស័យផ្សេងៗគ្នា រួមមានកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម បច្ចេកវិទ្យា ទេសចរណ៍ និងសេវាកម្ម ដែលទាក់ទាញនូវការវិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីក្រុមហ៊ុនបរទេស។

យោងទៅតាមធនាគារពិភពលោក ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមចែកចេញជាពីរគឺមធ្យមកម្រិតទាបដែលប្រាក់ចំណូលជាតិសរុប (GNI) សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ស្ថិតនៅចន្លោះពី ១ ១៣៦ ដល់ ៤ ៤៦៥ ដុល្លារអាមេរិក និងមធ្យកម្រិតខ្ពស់មាន GNI ចន្លោះពី ៤ ៤៦៦ ដល់ ១៣ ៨៤៥ ដុល្លារអាមេរិក។ នៅប្រទេសថៃ អន្ទាក់នៃប្រាក់ចំណូលមធ្យមនៅតែជាបញ្ហាចោទដែលរារាំងការវិវត្តខ្លួនទៅជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅក្នុងតំបន់។ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២២ ប្រទេសថៃនៅតែមាន GNI សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ (GNI) ៧ ២៣០ ដុល្លារអាមេរិកប៉ុណ្ណោះ។

ការប្រែក្លាយឱ្យប្រទេសថៃជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចំណូលខ្ពស់នៅតែជាបញ្ហាដោយសារកត្តាមួយចំនួន រួមមាន៖

១. ការពឹងផ្អែកខ្លាំងលើឧស្សាហកម្មដែលមានប្រាក់ឈ្នួលទាប

កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃកើនឡើងដល់សេដ្ឋកិច្ចចំណូលមធ្យមដោយសារឧស្សាហកម្មប្រពៃណីដែលមិនសូវទាមទារជំនាញបច្ចេកទេសខ្ពស់ហើយថ្លៃឈ្នួលពលកម្មទាប ដូចជាវិស័យវាយនភ័ណ្ឌ កាត់ដេរ​ ផលិតសម្លៀកបំពាក់ ធនាគារ ហិរញ្ញវត្ថុ ធានារ៉ាប់រង អចលនទ្រព្យ កែច្នៃកសិកម្ម យានយន្ត និងការលក់រាយ។ ​ជាក់ស្ដែង ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ឧស្សាហកម្មប្រពៃណីបានទាញយកប្រមាណ ១/៤ នៃកម្លាំងពលកម្មក្នុងស្រុកសរុប ប៉ុន្តែរួមចំណែកក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ចំនួន ២៦% ប៉ុណ្ណោះ។ ទន្ទឹមនេះ ការ​ប្រកួត​ប្រជែង​ពី​ប្រទេស​ជិត​ខាង​ដូច​ជា​វៀតណាមនិង​កម្ពុជាចំពោះទីផ្សារឧស្សាហកម្មដែលមានថ្លៃឈ្មួលពលកម្ម​ទាបជាកត្តាចាំបាច់ដែលប្រទេសថៃត្រូវជម្រុញដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្តូរទិសដៅនៃការអភិវឌ្ឍរបស់ខ្លួនទៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មដែលមានតម្លៃខ្ពស់ដូចជាឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាកម្រិតខ្ពស់ (High-Tech Industry) ប្រសិនបើចង់ក្លាយខ្លួនជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចំណូលខ្ពស់។​ ជារួម ឧស្សាហកម្មប្រពៃណីទាំងនេះបានចូលរូមចំណែកក្នុង GDP ចំនួនត្រឹមតែតិចតួចប៉ុណ្ណោះប៉ុន្តែបានស្រូបយកចំនួនកម្លាំងពលកម្មយ៉ាងច្រើន។

២.​ប្រព័ន្ធអប់រំនៅមានកម្រិតសម្រាប់នវានុវត្តន៍ផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា

ខណៈដែលសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសជឿនលឿនក្នុងពិភពលោកធ្វើបរិវត្តកម្មកាន់តែខ្លាំងឡើងឆ្ពោះទៅរកឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ដោយពឹងផ្អែកលើចំណេះដឹង ដែលបានមកពីការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍន៍ (Research and Development – R&D) បច្ចេកវិទ្យា (Technology) និងនវានុវត្តន៍ (Innovation), ប្រទេសថៃនៅបន្តផ្តោតលើឧស្សាហកម្មកម្រិតទាបនិងមធ្យមនៅឡើយ ដោយសារតែកង្វះនូវមូលធនមនុស្ស កម្មករជំនាញ​ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជឿនលឿន។ ការអភិវឌ្ឍនៃឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ទាមទារឱ្យមានកម្លាំងពលកម្មជំនាញច្រើនតាមរយៈការពង្រឹងក្នុងវិស័យអប់រំ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា (STEM)។ យ៉ាងណាមិញ ប្រព័ន្ធអប់រំរបស់ប្រទេសថៃបានជួបការលំបាកក្នុងការបំពេញតម្រូវការទាំងនេះ ដែលនាំឱ្យមានគម្លាតជំនាញកាន់តែកើនឡើង ស្របពេលដែលតម្រូវការកម្មករជំនាញដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់នៅមានកម្រិត។ នោះក៏ដោយសារតែមួយភាគធំនៃកម្លាំងពលកម្មសរុបត្រូវបានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅក្នុងឧស្សាហកម្មបែបប្រពៃណី។ ទោះបីជាមានការកែលម្អវិស័យអប់រំក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះក៏ដោយ ជាពិសេសក្នុងការអប់រំក្នុងវិស័យ STEM ក៏ប្រទេសថៃនៅតែប្រទះនឹងបញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗក្នុងការផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលនិងជំនាញចាំបាច់ដើម្បីគាំទ្រដល់ឧស្សាហកម្មជឿនលឿនបន្ថែមទៀត ។

៣. ភាពទន់ខ្សោយរបស់ស្ថាប័នដោយសារអស្ថិរភាពនយោបាយ

ភាពទន់ខ្សោយរបស់ស្ថាប័ន អំពើពុករលួយ អស្ថិរភាពនយោបាយ (មានរដ្ឋប្រហារច្រើន)​ កង្វះតម្លាភាព ជាកត្តាចម្បងដែលធ្វើឱ្យបាត់បង់ទំនុកចិត្តពីវិនិយោគិនបរទេស និងរាំងស្ទះពួកគេក្នុងការធ្វើផែនការវិនិយោគរយៈពេលវែង។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១ មក ប្រទេសថៃជួបនូវរដ្ឋប្រហារជាច្រើនលើកច្រើនសារ ពោលគឺនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ គណបក្សភឿថៃរបស់លោកថាក់ស៊ីន ដែលកាលនោះប្អូនស្រីគាត់ លោកស្រីយីងឡាក់ជាអ្នកឈរឈ្មោះ បានឈ្នះការបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ ២០១៤ លោក​ប្រាយុទ្ធបានធ្វើរដ្ឋប្រហារឡើងកាន់អំណាច។ នៅឆ្នាំ ២០១៩ ការបោះឆ្នោតថ្មីបានកើតឡើង ប៉ុន្តែមានការលេចឡើងនូវការចោទប្រកាន់ថាដំណើរការនេះមានការក្លែងបន្លំ។ រីឯនៅឆ្នាំ ២០២០ តុលាការបានរំលាយគណបក្សប្រឆាំង Move Forward ហើយនៅឆ្នាំ ២០២១ ទោះបីជាសន្ទុះនៃការតវ៉ាបានធ្លាក់ចុះដោយសារតែការរឹតត្បិតជំងឺរាលត្បាតកូវីដ១៩ និងការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំសំខាន់ៗក៏ដោយ ក៏នៅតែមានបញ្ហាអស្ថិរភាពនយោបាយនៅតែកើតមានជាបន្តបន្ទាប់។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ លោក Chadchart Sittipunt អតីតរដ្ឋមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលោកស្រីយីងឡាក់បានឈ្នះឆ្នោត ហើយនៅខែសីហាលោកប្រាយុទ្ធក៏បានប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ទាក់ទងនឹងការកំណត់អាណត្តិរបស់លោកជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។​ ក្នុងន័យនេះ បញ្ហាអស្ថិរភាពនយោបាយ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់វិនិយោគិនបរទេស និងការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូល។ បញ្ហាផ្ទៃក្នុងទាំងនេះតម្រូវឱ្យមាននូវការពង្រឹងស្ថាប័ននិងអភិបាលកិច្ច ដោះស្រាយអំពើពុករលួយកែលម្អតម្លាភាព ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវបរិយាកាសអាជីវកម្មអំណោយផលក្នុងការទាក់ទាញការវិនិយោគពីបរទេស និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។

សរុបមក សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃនៅទ្រឹងក្នុងសេដ្ឋកិច្ចចំណូលមធ្យមដោយសារកត្តារួមផ្សំដូចជាការបន្តពឹងផ្អែកលើឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាទាប នវានុវត្តន៍ផ្នែកបច្ចេកវិទ្យានៃប្រព័ន្ធអប់រំនៅមានកម្រិតបើធៀបនឹងការវិវត្តនៃស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន និងភាពខ្សោយនៃស្ថាប័នរដ្ឋក្រោមរូបភាពអស្ថិរភាពនយោបាយ។

នៅដើមឆ្នាំ២០២៥ BRICS បានកើនសមាជិកចំនួន ១០ ប្រទេសបន្ទាប់ប្រទេសប្រេស៊ីលដែលជាម្ចាស់ផ្ទះក្នុងឆ្នាំនេះបានប្រកាសពីការស្វាគមន៍ទី១០ របស់ខ្លួន។ ហើយសមាជិកទី១០ នោះគឺប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលជាប្រទេសដ៏ធំមួយនៅតំបន់អាស៊ានរួមទាំងពិភពលោកដែលមានប្រជាជនលេខរៀងទី៤ និងសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងស្ថិតក្នុង២០ប្រទេសផងដែរ។ ក្នុងនោះ សមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនទៀតក៏មានទំនាក់ទំនងនឹង BRICS ដូចជាប្រទេសថៃ ម៉ាឡេស៊ី និងវៀតណាម។ ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី បានក្លាយជាប្រទេសដៃគូជាមួយBRICS ហើយវៀតណាមនៅមិនទាន់បានក្លាយជាប្រទេសដៃគូនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែគេរំពឹងថាវៀតណាមនឹងក្លាយជាប្រទេសដៃគូនៅក្នុងឆ្នាំនេះ ដោយសារតែនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក ផាំ មិញ ជីញ(Pham Minh Chinh) បានបង្ហើបថាខ្លួនបានត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ក្នុងការធ្វើការជាមួយ BRICS កាលពីកិច្ចប្រជុំBRICS ឆ្នាំមុនដែលលោកបានចូលរួម និងបន្ទាប់ពីទស្សនកិច្ចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រទេសរុស្ស៊ីនៅវៀតណាម ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរវាងប្រទេសទាំងពីរក៏បានលើកឡើងថារុស្ស៊ីបានត្រៀមខ្លួនទទួលស្វាគមន៍រៀតណាមជាប្រទេសដៃគូនៃBRICS និងសម្តែងការស្វាគមន៍ពីការចូលរួមយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំ BRICS ២០២៤។ តើការចូលជាសមាជិករបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនៅអង្គការBRICS អាចនឹងមានប្រទេសអាស៊ានផ្សេងទៀតត្រៀមខ្លួនចូលរួមជាសមាជិកពេញសិទ្ធិនៃអង្គការBRICS ដែរឬទេ?

១. ការចូលជាសមាជិកBRICS ពេញលេញរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី

ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីបានកា្លយជាសមាជិកពេញលេញទី១០ របស់អង្គការ BRICS នៅថ្ងៃទី ០៦ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥ បន្ទាប់ពីម្ចាស់ផ្ទះកិច្ចប្រជុំ BRICS ឆ្នាំ២០២៥ បានប្រកាសជាផ្លូវការ។ប៉ុន្តែការបោះឆ្នោតគាំទ្រជាសមាជិកភាពរបស់ប្រទេសនេះបានទទួលការគាំទ្រដោយមេដឹកនាំ BRICS តាំងពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣មកម្ល៉េះ តែប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីបានជ្រើសរើសការប្រកាសចូលជាសមាជិកផ្លូវការបន្ទាប់ពីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលដែលជាប់ឆ្នោតថ្មីដែលបានបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០២៤រួចរាល់សិន។ បន្ទាប់ពីបានក្លាយជាសមាជិកផ្លូវការហើយ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីស្វាគមន៍នូវការប្រកាសទទួលខ្លួនជាសមាជិកថា “សមាជិកភាព BRICS គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រ​មួយដើម្បីបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងភាពជាដៃគូជាមួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដទៃទៀត ដោយផ្អែកលើគោលការណ៍សមភាព ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក និងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព”។ បើយើងក្រឡេកមើលស្ថានភាពសព្វថ្ងៃ ការចូលរួមរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនេះប្រៀបបានជួយបន្ថែមទម្ងន់មួយដល់អង្គការ BRICS ផងដែរ ព្រោះប្រទេសនេះជាប្រទេសដែលមានទំហំសេដ្ឋកិច្ចសិ្ថតលំដាប់ថ្នាក់ទី២០ លើពិភពលោករួមទាំងជាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនទី៤ ផងដែរ។ ចំណែកឯការចូលរួមអង្គការBRICS ក៏មានផលប្រយោជន៍សំរាប់ប្រទេសនេះផងដែរ ដូចជា ផលប្រយោជន៍លើសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនលើការបង្កើនទំហំពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគជាមួយប្រទេសសមាជិក, ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ គឺភាពជាតំណាងសាកលលោកខាងត្បូង(Global South Representation) ដែលធ្វើប្រទេសនេះអាចធ្វើជាតំណាង និងធ្វើការជាមួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀត ក្នុងការតស៊ូមតិសំរាប់គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មសាកល, ផលប្រយោជន៍លើឧស្សាហកម្ម ជាពិសេសលើកិច្ខសហប្រតិបត្តិការថាមពល ធនធាន និងបច្ចេកវិទ្យា គឺឥណ្ឌូនេស៊ីទទួលបានការផ្តល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រកបសក្តានុពលពីប្រទេសជាសមាជិកដូចជារុស្ស៊ី ចិន ប្រេស៊ីលជាដើម លើការផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យា ការអភិវឌ្ឍកសិកម្ម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើសន្តិសុខថាមពលផងដែរ។

២. តើសមាជិកអាស៊ានណាដែលសម្លឹងចូលជាសមាជិកBRICS?

ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន តំបន់អាស៊ានគឺជាតំបន់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ពិភពលោកដែលមិនអាចមើលរំលងបាន។ ក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ គឺមានឥណ្ឌូនេស៊ីមួយជាសមាជិកពេញសិទ្ធិរបស់អង្គការBRICS, ប្រទេសចំនួន២ គឺជាប្រទេសដៃគូជាមួយអង្គការBRICS មាន ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ​និង វៀតណាមនឹងត្រៀមខ្លួនក្លាយជាប្រទេសដៃគូរបស់អង្គការនេះផងដែរ។

២.១ ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី កំពុងពិចារណាចង់ក្លាយជាសមាជិកពេញសិទ្ធិដូចឥណ្ឌូនេស៊ី

ប្រទេសថៃ និងម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយជាប្រទេសដៃគូផ្លូវការរបស់អង្គការBRICS ។ ភាពជាដៃគូនេះ គឺនៅលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យដូចជាពាណិជ្ជកម្ម ការវិនិយោគ និងទេសចរណ៍រវាងប្រទេសទាំងពីរ និងអង្គការBRICS​ ។ ​ប៉ុន្តែប្រទេសទាំងពីរក៏បានបង្ហាញពីចេតនាចង់ក្លាយជាសមាជិកអង្គការនេះដោយពេញសិទ្ធិផងដែរ ដោយក្នុងនោះគេមើលឃើញថា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីដែលដឹកនាំដោយលោក អានវ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម បានដាក់សំណើជាផ្លូវការដើម្បីចូលរូមជាមួយ BRICS នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ ប៉ុន្តែប្រទេសនេះបានត្រឹមទទួលឋានៈជាប្រទេសដៃគូប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកប្រទេសថៃក្នុងការចូលរួមជាមួយBRICS ជាប្រទេសដៃគូ គឺកើតចេញពីការចង់ធ្វើពិពិធកម្មភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកលើប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុដែលគ្រប់គ្រងដោយលោកខាងលិច។ ទាំងថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ទោះបីជាបច្ចុប្បន្នពួកគេមានឋានៈជាប្រទេសដៃគូក៏ដោយ ក៏ពួកគេកំពុងសម្លឹងមើលពីលទ្ធភាពចូលរួមអង្គការនេះដូចប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីផងដែរ។

២.២ វៀតណាមហាក់អល់អែកក្នុងការចូលរួមជាមួយBRICS?

ទោះបីជានាយករដ្ឋមន្រ្តីវៀតណាម លោក ផាំ មិញ ជីញ បានចូលរួមកិច្ចប្រជុំBRICS ឆ្នាំ២០២៤ នៅប្រទេសរុស្ស៊ី ប៉ុន្តែវៀតណាមនៅមិនទាន់ក្លាយជាសមាជិក BRICS  និងជាប្រទេសដៃគូឡើយ។ វៀតណាមហាក់ដូចអល់អែកក្នុងការចូលរួមជាសមាជិកពេញលេញ ប៉ុន្តែប្រទេសនេះបានបង្ហាញលទ្ធភាពក្នុងការធ្វើការជាមួយBRICS ត្រឹមជាប្រទេសដៃគូប៉ុណ្ណោះ។ គួរឱ្យដឹងផងដែរថា ស្ថានភាពទំនាក់ទំនងរវាងវៀតណាម និងសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាអ្វីដែលធ្វើឱ្យវៀតណាមពិបាកសម្រេចចិត្តជាសមាជិករបស់ BRICS ព្រោះទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរកំពុងមានភាពល្អ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានក្លាយជាទីផ្សារដ៏ធំបំផុតសំរាប់វៀតណាម ហើយប្រសិនការចូលរួមរបស់វៀតណាមចូលជាសមាជិក BRICS អាចនឹងវៀតណាមបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ពីសហរដ្ឋអាមេរិចផងដែរ។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីវៀតណាមលើកឡើងថាប្រទេសខ្លួនបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចក្នុងការធ្វើការជាមួយនឹងBRICS នៅកំលុងពេលលោកចូលកិច្ចប្រជុំBRICS នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤។ ប្រទេសវៀតណាមក៏នឹងរំពឹងចូលរួមជាប្រទេសដៃគូជាមួយBRICS នៅពេលខាងមុខនេះផងដែរ ដោយក្នុងនោះរុស្ស៊ីបានប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការជួយប្រទេសនេះក្នុងក្លាយជាប្រទេសដៃគូរបស់BRICS បន្ទាប់ពីទស្សនកិច្ចរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីរុស្ស៊ី Mikhail Mshustin កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។

សរុបមក ការចូលរួមរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនៅក្នុងអង្គការBRICS គឺជាការបន្ថែមទម្ងន់សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយបន្ថែមទៀតសំរាប់អង្គការនេះ ព្រោះប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីជាប្រទេសធំមួយនៅក្នុងពិភពលោកហើយទំហំសេដ្ឋកិច្ចក៏ជាទំហំសេដ្ឋកិច្ចធំមួយនៅក្នុងពិភពលោកផងដែរ ។ ចំណែកឯការចង់ចូលរួមជាសមាជិករបស់ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ក៏ជារឿងមួយដែលល្អសំរាប់ប្រទេសទាំងពីរ ព្រោះប្រទេសទាំងពីរអាចទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើនពីទំហំពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសសមាជិក BRICS កាន់តែទូលំទូលាយ។ ប្រទេសវៀតណាមនឹងអាចក្លាយជាប្រទេសដៃគូរបស់BRICS នៅពេលខាងមុខ ប៉ុន្តែសំរាប់ការចង់ចូលជាសមាជិកគឺមិនទាន់អាចទៅរួចនោះទេព្រោះប្រទេសនេះតែងតែសម្លឹងមើលលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិរបស់ខ្លួនជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិចខ្លាំង និងដើម្បីជៀសវាងពីការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្រ្តនយោបាយផងដែរ។