ករណីសិក្សា៖ ខ្លាអាស៊ីទាំង ៤

១. សេចក្ដីផ្ដើម

ការចង់រំដោះប្រជាពលរដ្ឋពីភាពក្រីក្រ និងលើកស្ទួយជីវភាពប្រជាជនក្នុងប្រទេសឱ្យមានប្រាក់ចំណូលច្រើន និងស្ដង់-ដារនៃជីវិតខ្ពស់ គឺជាគោលដៅរបស់គ្រប់ប្រទេសមូលធននិយម ពីព្រោះកាលណាកម្រិតជីវភាពល្អប្រសើរ គ្រប់គ្នារស់នៅដោយផាសុកភាព និងមានសុខដុមរមនា ហើយប្រទេសជាតិនឹងមានភាពក្សេមក្សាន្ត។ ជាដំណោះស្រាយ, វិធីសាស្ត្រក្នុងការជំរុញសេដ្ឋកិច្ចឱ្យរីកចម្រើន និងលើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាជនមានច្រើន ប៉ុន្តែមានទស្សនៈមួយនៅក្នុងរង្វង់សេដ្ឋវិទូដែលតែងតែយល់ស្របគ្នាដោយលើកឡើងថា៖ “ស្តង់ដារនៃការរស់នៅរបស់ប្រទេសមួយ អាស្រ័យទៅលើសមត្ថភាពរបស់ប្រទេសនោះក្នុងការផលិតទំនិញ និងសេវាកម្ម”។ គោលជំហរនៃការយល់ឃើញបែបនេះបានគូសបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថាផលិតភាពនៃប្រទេសនីមួយៗជាធាតុចូល និងកាតាលីការសំខាន់ណាស់ក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ហើយរដ្ឋាភិបាលគួរគិតគូរ និងរៀបចំផែនការយ៉ាងណាដើម្បីជំរុញសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចជាតិតាមរយៈការបង្កើន និងពង្រឹងផលិតកម្មជាតិ ទាំងទំនិញ និងសេវាកម្ម។

ការដែលប្រជាជាតិរំដោះខ្លួនពីភាពក្រីក្រ ហើយអភិវឌ្ឍខ្លួនក្លាយជាប្រទេសមានបាន និងទំនើបតាមរយៈការជំរុញនូវផលិតភាពនេះមិនមែនគ្រាន់តែជាទ្រឹស្ដី និងការយល់ឃើញប៉ុណ្ណោះទេ ដោយសារតែក៏មានផងដែរនូវបទពិសោធន៍នៃប្រទេសមួយចំនួនដែលបានឆ្លងកាត់ហើយទទួលបានជោគជ័យត្រចះត្រចង់។ ខ្លាទាំង ៤ នៅអាស៊ី ដែលមានកូរ៉េខាងត្បូង, តៃវ៉ាន់, ហុងកុង, និងសិង្ហបុរី ជាករណីសិក្សាមួយដែលគេតែងលើកមកនិយាយជាទឡ្ហីករណ៍ដើម្បីបង្ហាញ និងបញ្ជាក់ពីភាពពិតប្រាកដនៃសមត្ថភាពនៃការផលិត ដែលជួយជំរុញសេដ្ឋកិច្ចឱ្យមានការអភិវឌ្ឍដោយសារតែ បើទោះបីប្រទេសទាំង ៤ នេះពុំសូវមានធនធានធម្មជាតិ និងទំហំភូមិសាស្ត្រតូចយ៉ាងណាក្ដី, ស្តង់ដារនៃរស់នៅនិងជីវភាពប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសទាំងនេះមានភាពល្អប្រសើរ។ ក្នុងន័យនេះ អត្ថបទនេះមានគោលបំណងស្វែងយល់ពីវិធីសាស្ត្រនៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចប្រទេស និងលើកយកខ្លាអាស៊ីទាង ៤ ជាករណីសិក្សាដើម្បីបង្ហាញឱ្យឃើញពីភាពចម្រុះនៃវិធីសាស្ត្រនៃការអភិវឌ្ឍប្រទេសនីមួយៗដែលធ្វើតាមបរិបទ និងស្ថានភាពប្រទេសរៀងៗខ្លួន។

២. និយមន័យ និងទ្រឹស្ដី

ស្តង់ដារនៃការរស់នៅក្នុងប្រទេសមួយត្រូវបានកំណត់ជាចម្បងដោយផលិតភាពរបស់ខ្លួន ដែលជាបរិមាណទំនិញ និងសេវាកម្មផលិតបានក្នុងមួយឯកតានៃកម្លាំងពលកម្ម។ ទំនាក់ទំនងនេះមានលក្ខណៈជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងសេដ្ឋ-កិច្ច ព្រោះថាកាលណាផលិតភាពខ្ពស់ មានន័យថាទិន្នផលដែលផលិតបានមកក៏ខ្ពស់ ដែលនាំឱ្យប្រាក់ចំណូល និងជីវភាពប្រជាជនកាន់តែប្រសើរ។ ជាទូទៅ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ (GDP per capita) ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ដើម្បីវាស់ពីស្តង់ដារនៃការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសមួយ។

នៅក្នុងប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រជាជាតិមួយ, កម្រិតនៃផលិតភាពអាស្រ័យទៅសមាសធាតុ ៤ សំខាន់ៗគឺ ធនធានមនុស្ស, ដើមទុនរូបវន្ត, បច្ចេកវិទ្យានវានុវត្តន៍, និងក្របខណ្ឌគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ខណៈដែលធនធានមនុស្សសំដៅលើគុណភាពនៃកម្លាំងពលកម្មដែលប្រកបដោយចំណេះដឹង ជំនាញ និងសុខុមាលភាព, ដើមទុនរូបវន្តសំដៅលើហេដ្ឋារចនាម្ព័ន្ធ កម្រិតទំនើបនៃគ្រឿងម៉ាស៊ីន និងបច្ចេកវិទ្យា។ ចំណែកឯបច្ចេកវិទ្យានវានុវត្តន៍គឺសំដៅលើកម្រិតនិងស្ថានភាពនៃភាពច្នៃប្រឌិត ការអភិវឌ្ឍ និងរបកគំហើញថ្មីៗនៃបច្ចេកវិទ្យាដែលជំរុញដល់ផលិតភាព។ ចុងក្រោយ ក្របខណ្ឌគោលនយោបាយសំដៅលើកម្រិតនៃការជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលតាមរយៈគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច កិច្ចការពារទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន និងគុណភាពនៃអំណាចនីតិរដ្ឋជាដើម។

ភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នានៃផលិតភាព និងស្តង់ដារនៃការរស់នៅមាននៅក្នុងទិដ្ឋភាព ៣ សំខាន់ៗ។ ទី១ កាលណាផលិត​ភាពខ្ពស់ ធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់ និងបង្កើនទំហំផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់។ ការលូតលាស់នៃសេដ្ឋកិច្ចនេះ មានន័យថាប្រាក់ចំណូលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកើនឡើង ហើយស្តង់ដារនៃការរស់នៅទៀតសោតក៏នឹងប្រសើរផងដែរ។ ទី២, លទ្ធភាពនៃការផលិតទំនិញ និងសេវាកម្មប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនឹងបង្កើតឱកាសការងារដល់ប្រជាពលរដ្ឋបន្ថែមទៀត ហើយក៏នឹងបង្កើនចំនួនប្រាក់ខែ និងប្រាក់បៀវត្សផងដែរ។ កត្តានេះក៏នឹងពង្រឹងនូវស្ថានភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនឱ្យកាន់តែប្រសើរជាងមុនផងដែរ។ ទី៣ កាលណាលទ្ធភាពនៃផលិតកម្មមានការកើនឡើង មានន័យថាទំហំនិងចំនួននៃទំនិញ និងសេវាកម្មនៅលើទីផ្សារក៏មានច្រើន ដោយមានការប្រកួតប្រជែងគ្នា ធ្វើឱ្យទំនិញ និងសេវាកម្មមានតម្លៃសមរម្យ និងមាននៅគ្រប់ទីកន្លែងដែលមនុស្សម្នាងាយនឹងរកទិញបាន ក៏ដូចជាប្រើប្រាស់សេវាកម្មនោះ។ ជាមួយនឹងភាពហូរហៀរនៃទំនិញ និងសេវាកម្ម មានន័យថាប្រជាជនមិនមានភាពខ្វះខាត និងជីវភាពរស់នៅក៏មានភាពសុខស្រួលផងដែរ។

៣. ករណីសិក្សា

ខ្លាទាំង ៤ នៅអាស៊ីគឺជាភ័ស្តុតាងដែលបង្ហាញថាកាលដែលចង់ឱ្យប្រទេសរីកចម្រើន ហើយប្រជាជនមានស្តង់ដារនៃការរស់នៅខ្ពស់ វាត្រូវចាប់ផ្ដើមចេញពីការជម្រុញឱ្យផលិតកម្មក្នុងស្រុកមានសន្ទុះ។ សេដ្ឋកិច្ចនៃខ្លាទាំង ៤ នៅអាស៊ីពីដើមឡើយមានភាពយ៉ាប់យ៉ឺន ជាពិសេសក្រោយពីការចប់ទៅនូវសង្គ្រាមលោកលើកទី២ និងអំឡុងសង្គ្រាមត្រជាក់ ប៉ុន្តែដោយសារតែការយកចិត្តទុកដាក់ពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងការជំរុញលទ្ធភាពនៃផលិតកម្មក្នុងស្រុកនេះ ទើបប្រទេសទាំងនេះអាចរំដោះខ្លួនចេញពីភាពក្រីក្រ និងឈានក្លាយទៅជាប្រទេសអភិវឌ្ឍដូចសព្វថ្ងៃ។

• លក្ខណៈស្រដៀងគ្នានៃការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសទាំង ៤

មានចំណុចរួម ៤ សំខាន់ៗនៅពេលដែលយើងពិនិត្យមើលពីដំណើរការអភិវឌ្ឍរបស់កូរ៉េខាងត្បូង, តៃវ៉ាន់, ហុងកុង, និងសិង្ហបុរី។ ទី១ ប្រទេសទាំង ៤​ មានការយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងក្នុងការបណ្ដាក់ទុនដើម្បីបណ្តុះបណ្ដាលធនធានមនុស្សទាំងក្នុងវិស័យអប់រំ និងសុខាភិបាល ហើយជាលទ្ធផលធ្វើឱ្យប្រជាជន និងកម្លាំងពលកម្មនៃប្រទេសទាំង ៤ នេះមានជំនាញខ្ពស់ និងសុខភាពល្អប្រសើរ។ ទី២ ប្រទេសទាំង ៤ បានផ្តោតយ៉ាងខ្លាំងផងដែរលើការជំរុញឱ្យមានការអភិវឌ្ឍផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា ក្នុងនោះមានដូចជាការវិនិយោគលើការស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍ (R&D) និងការចេះចាប់យកបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗដែលមានស្រាប់មកប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យនានាដើម្បីជំរុញផលិតកម្ម។ ទី៣ រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំង ៤ បានគាំទ្រយ៉ាងមុះមុតតាមរយៈគោលនយោបាយគាំទ្រធុរៈកិច្ច និងសហគ្រាសអាជីវកម្មដូចជាការធានានូវប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីដើម្បីទាក់ទាញការវិនិយោគពីក្រៅប្រទេស និងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មដោះដូរទំនិញ។ បន្ថែមពីនេះ រដ្ឋាភិបាលក៏មានភាពសកម្មផងដែរក្នុងការរៀបចំជាយុទ្ធសាស្ត្រ និងការគាំទ្រផ្សេងៗដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យការលូតលាស់នៃសេដ្ឋកិច្ចមានភាពរលូន។ ទី៤ ការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្តទទួលបានការគិតគូរយ៉ាងម៉ត់ចត់ពីរដ្ឋផងដែរ ដូចជាការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធផ្លូវដឹកជញ្ជូន និងភស្តុភារកម្ម និងការពង្រឹងវិស័យថាមពលដែលមានភាពធន់ និងប្រសិទ្ធភាពដើម្បីគាំទ្រដល់សកម្មភាពឧស្សាកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម។

• លក្ខណៈពិសេសរៀងខ្លួននៃការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសទាំង ៤

ដោយសារលក្ខខណ្ឌសង្គម ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយរៀងៗខ្លួន, ការអភិវឌ្ឍនៃប្រទេសទាំង ៤ មានភាពខុសគ្នាក្នុងទិដ្ឋភាព ៣ សំខាន់ៗ។ ទី១ រចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចរបស់កូរ៉េខាងត្បូងគ្របដណ្ដប់ដោយក្រុមហ៊ុនធំៗ (chaebol) ដូចជា Samsung និង Hyundai ជាដើមដែលផ្ដោតលើឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ និងបច្ចេកវិទ្យា។ ចំណែកឯហុងកុងវិញ ជាមជ្ឈមណ្ឌលហិរញ្ញវត្ថុសកលមួយ ដែលផ្តោតខ្លាំងលើសេវាកម្ម ហិរញ្ញវត្ថុ និងពាណិជ្ជកម្ម។ ចំពោះតៃវ៉ាន់ សេដ្ឋកិច្ចមានការផ្ដោតលើសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម (SMEs) និងលើឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ជាពិសេសគ្រឿងអេឡិចត្រូនិក និង semiconductor។ ចុងក្រោយ សិង្ហបុរីជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម និងភស្តុភារកម្មដ៏សំខាន់ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ ដោយមានទាំងហិរញ្ញវត្ថុ ផលិតកម្មទំនិញ និងបច្ចេកវិទ្យា។ ទី២ តួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលរួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍក៏មានលក្ខណៈផ្សេងគ្នាផងដែរ។ នៅកូរ៉េខាងត្បូង រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និតជាមួយក្រុមហ៊ុនអាជីវកម្មធំៗដោយមានដូចជាការលើកលែងពន្ធ និងការលើកទឹកចិត្តនានាដោយផ្តោតលើគោលនយោបាយឧស្សាហកម្មជាចម្បង។ រដ្ឋាភិបាលហុងកុងវិញ ព្យាយាមមិនជ្រៀតជ្រែកទៅលើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចនោះទេដោយអនុវត្តតាមវិធានការ laissez-faire ហើយមានការធ្វើអន្តរគមន៍តិចតួចបំផុតដើម្បីឱ្យប្រតិបត្តិការធុរៈកិច្ចក្នុងស្រុកមានភាពរលូន។ ចំណែកឯតៃវ៉ាន់វិញ, រដ្ឋាភិបាលមានវិធានអន្តរាគមន៍កម្រិតមធ្យមប៉ុណ្ណោះ ដូចជាការជួយគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញប្បទាន និងផ្នែកច្បាប់ដល់សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម (SMEs) និងក្រុមហ៊ុនឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាទំនើបជាដើម។ ផ្ទុយទៅវិញ, រដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរីបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដោយមានជាការរៀបចំផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ និងប្រព័ន្ធបទដ្ឋានស្ថាប័នដើម្បីបង្កភាពងាយស្រួលសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ ទី៣ ខណៈកូរ៉េខាងត្បូង និងតៃវ៉ាន់ផ្តោតទៅគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មសំដៅលើការផលិត បង្កើតជាសង្វាក់ផលិតកម្ម និងនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារពិភពលោក ហុងកុង និងសិង្ហបុរីផ្តោតលើកិច្ចព្រមព្រៀមពាណិជ្ជកម្មសេរីដោយបន្ទាបពន្ធអាករឱ្យទាប ហើយមានយុទ្ធសាស្ត្រកំណត់ខ្លួនឱ្យក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោក។

៤. សន្និដ្ឋាន

សមត្ថភាពផលិតទំនិញ និងសេវាកម្ម មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងស្អិតរមួតជាមួយកម្រិតជីវភាពរបស់ប្រទេស និងស្តង់ដារនៃការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ភាពជោគជ័យរបស់ខ្លាអាស៊ីទាំង ៤ បានបង្ហាញពីភាពជោគជ័ជាយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងការ​វិនិយោគទៅលើធនធានមនុស្ស​ បច្ចេកវិទ្យា ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ គួបផ្សំនឹងការគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងពីរដ្ឋាភិបាល​តាមរយៈគោលនយោបាយលើកទឹកចិត្ត និងការធានាឱ្យបាននូវស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចដែលសេរី។ សរុបមក ការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់លើការពង្រឹងសមត្ថភាពនៃការផលិតទំនិញ និងសេវាកម្មមានសារៈសំខាន់ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាជនប្រកបដោយជោគជ័យ ដោយរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែមានផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអនុវត្តច្បាស់លាស់ក្នុងការវិនិយោគដើម្បីពង្រឹងធនធានមនុស្ស ដើមទុនរូបវន្ត បច្ចេកវិទ្យានវានុវត្តន៍ និងក្របខណ្ឌគោលនយោបាយ។

លោក Ebrahim Raisi កើតនៅថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៦០ ដែលលោកធ្លាប់ជាប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋឥស្លាមអ៊ីរ៉ង់ ចាប់ពីឆ្នាំ២០២១ រហូតដល់ត្រឹមថ្ងៃទី១៩​ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយលោកបានស្លាប់ក្នុងហេតុការណ៍ធ្លាក់ឧទ្ធម្ភាគចក្រ Bell 212។​

១.​ ការស្លាប់

បន្ទាប់ពីចូលរួមក្នុងពិធីសម្ពោធគម្រោងសាងសង់ទំនប់ Qiz Qalasi ឧទ្ធម្ភាគចក្រ Bell 212 ដែលដឹកប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ លោក Ebrahim Raisi​ ជាមួយនឹងថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃប្រទេសអ៊ីរ៉ង់មួយចំនួន ដូចជាលោក Hosssein Amir-Abdollahian រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសរបស់ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ និងថ្នាក់ដឹកនាំដទៃទៀត សរុបចំនួន ៨​ រូប បានជួបឧបទ្ទវហេតុការណ៍នៅទីតាំងខេត្ត Azerbaijian ដែលស្ថិតនៅតំបន់ភ្នំភាគពាយ័ព្យនៃប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ដែលមានចម្ងាយប្រហែល ៣០ ម៉ៃល៍  ពីទីតាំងពិធីសម្ពោពគម្រោងសាងសង់ទំនប់ Qiz Qalasi នោះ។ ជាបឋមនេះ ហេតុការណ៍នេះត្រូវបានសន្និដ្ឋានថាជាឧបទ្ទវហេតុដែលបណ្តាលមកពីបញ្ហាអាកាសធាតុនៅតំបន់នោះ ប៉ុន្តែនៅភស្តុតាង និងលទ្ធផលការស្រាវជ្រាវច្បាស់លាស់ណាមួយដែលអាចកំណត់អំពីមូលហេតុនៃហេតុការណ៍ឱ្យបានច្បាស់លាស់នោះទេ។​

២. ការគ្រប់គ្រងជាបណ្តោះអាសន្ន

បច្ចុប្បន្នតំណែងប្រធានាធិបតី ក៏ដូចជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសនៃប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយលោក Mohammad Mokhber ដែលកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីបណ្តោះអាសន្ន និងលោក Ali Bagheri Kani ដែលកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសបណ្តោះអាសន្ន។ លោក Mohammad Mokhber កើតនៅថ្ងៃទី០១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៥៥ ទទួលបានការអនុម័តពី Supreme Leader of Iran ដែលជាសមត្ថកិច្ចកំពូលនៃប្រមុខរដ្ឋរបស់សាធារណរដ្ឋឥស្លាមអ៊ីរ៉ង់ ឱ្យកាន់តំណែងប្រធានាធិបតីជាបណ្តោះអាសន្ន ស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក្នុងការចាត់ចែងកិច្ចការរបស់ប្រទេស មុនពេលការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីថ្មីនឹងប្រារព្ធទៅ។ លោក Mohammad Mokhber ក៏ធ្លាប់ជាអនុប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋឥស្លាមអ៊ីរ៉ង់មុនពេលមានហេតុការណ៍នៅទី១៩​ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ដែលបានបណ្តាលឱ្យលោកប្រធានាធិបតី Ebrahim Raisi បានស្លាប់។​

៣. ការបោះឆ្នោតថ្មី

បន្ទាប់ពីស្លាប់របស់លោក Ebrahim Raisi ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់នឹងធ្វើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីថ្មី ដែលគ្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី២៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខនេះ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤​ កន្លងទៅនេះ ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់បានប្រកាសជ្រើសរើសបេក្ខជនដែលមានបំណងចង់ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតដែលនឹងប្រព្រឹត្តិទៅនៅចុងខែមិថុនា នេះ។ ស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃសាធារណរដ្ឋឥស្លាមអ៊ីរ៉ង់ (Constitution of the Islamic Republic of Iran) បុគ្គលដែលអាចឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី ត្រូវមានលក្ខណៈសម្បត្តិ និងបំពេញលក្ខខណ្ឌដូចជា (១) ត្រូវតែជាជនជាតិអ៊ីរ៉ង់ពីកំណើត (២) ជាអ្នកកាន់សាសនា Muslim Shia (៣) គោរព​ និងប្រកាន់ភ្ជាប់នូវច្បាប់របស់សាធារណរដ្ឋឥស្លាមអ៊ីរ៉ង់ និងប្រព័ន្ធ Wilayat al-Faqih (៤) មានសញ្ញាបត្របរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ឬ/និងមានបទពិសោធន៍ក្នុងកិច្ចការនយោបាយ សង្គម ទំនៀមទម្លាប់ ឬយោធា (៥) មិនធ្លាប់ជាប់ទោសព្រហ្មទណ្ឌ ឬបទល្មើសទាក់ទងនឹងសន្តិសុខ ឬសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម​ (៦) ទទួលបានការយល់ព្រមពី Guardian Council បន្ទាប់ពីការត្រួតពិនិត្យ និងបញ្ជាក់ថាបេក្ខជននោះមានលក្ខណៈសម្បត្តិ និងបំពេញលក្ខខណ្ឌស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃសាធារណរដ្ឋឥស្លាមអ៊ីរ៉ង់ និងIslamic Law។​ Guardian Council គឺជាក្រុមប្រឹក្សា មានសមត្ថកិច្ច និងអំណាចក្នុងការកំណត់ថាតើបេក្ខជនណាខ្លះមានលក្ខណៈសម្បត្តិ និងលក្ខខណ្ឌក្នុងការឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ មុននឹងការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តិទៅ។ ក្រុមប្រឹក្សានេះមានសមាជិកសរុប ១២រូប ក្នុងនោះ ៦រូបជ្រើសតាំងដោយ Supreme Leader និង​ ៦រូបទៀតជ្រើសតាំងដោយអង្គចៅក្រម។​ បន្ទាប់ពីការពិនិត្យ និងវិនិច្ឆ័យដោយ Guardian Council ហើយ បេក្ខជនដែលទទួលបានការអនុញ្ញាតពីក្រុមប្រឹក្សានេះ នឹងមានសិទ្ធិក្នុងការឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនក្នុងការបោះឆ្នោតសកលសម្រាប់ជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី។ បេក្ខជនដែលទទួលបានសម្លេងឆ្នោតភាគច្រើន(៥០%+១) នឹងត្រូវជ្រើសតាំងជាប្រធានាធិបតិថ្មីនៃសាធារណរដ្ឋឥស្លាមអ៊ីរ៉ង់ ។ ក្នុងករណីដែល ពុំមានបេក្ខជនណាមួយទទួលបានសម្លេងឆ្នោតភាគច្រើន​ (៥០%+១)ទេ នោះបេក្ខជនដែលទទួលបានសម្លេងឆ្នោតជាងគេពីររូបនឹងត្រូវបានជ្រើសរើសសម្រាប់ការបោះឆ្នោតម្តងទៀត ដោយអ្នកដែលទទួលបានសម្លេងឆ្នោតច្រើនជាងគេក្នុងការបោះឆ្នោតលើកទី២ នោះនឹងត្រូវជ្រើសតាំងជាប្រធានាធិបតិថ្មីនៃសាធារណរដ្ឋឥស្លាមអ៊ីរ៉ង់។​

ប្រទេសសិង្ហបុរីបានផ្លាស់ប្ដូរមេដឹកនាំថ្មីជាលើកដំបូង បន្ទាប់ពីស្ថិតនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក លី សៀនឡុង អស់រយៈពេល ២០ ឆ្នាំ។ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ កន្លងទៅ លោក ឡរ៉េន វង្ស (Lawrence Wong) បានចូលខ្លួនធ្វើសច្ចាប្រណិធានក្លាយខ្លួនជានាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មីនៃប្រទេសសិង្ហបុរីជាផ្លូវការ។​ ក្នុងនោះ លោកបានបង្ហាញពីឆន្ទៈក្នុងការដឹកនាំប្រទេសជាតិរបស់លោក ក្រោមគោលនយោបាយ និងការដឹកនាំបែបជំនាន់ថ្មីដែលគេស្គាល់ថាជា «មេដឹកនាំជំនាន់ទី៤» ឬ “4G Leaders”។​ តើតាមរយៈគោលនយោបាយ​ និងការដឹកនាំថ្មីរបស់លោក ឡរ៉េន វង្ស នឹងអាចតម្រង់ទិសនៃប្រទេសសិង្ហបុរីយ៉ាងដូចម្ដេចខ្លះនាពេលអនាគត? ក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងស្វែងយល់សង្ខេបពីគោលការណ៍នយោបាយក្នុងការដឹកនាំប្រទេសរបស់លោក ឡរ៉េន វង្ស ដែលលោកបានលើកឡើងនៅក្នុងពិធីសច្ចាប្រណិធានជានាយករដ្ឋមន្ត្រីកន្លងទៅ រួចយើងនឹងស្វែងយល់បន្ថែមអំពីគោលជំហររបស់លោកក្នុងស្ថានការណ៍ដ៏តានតឹងនៃភូមិសាស្រ្តនយោបាយនាពេលបច្ចុប្បន្ន។

គោលនយោបាយថ្មីក្រោមការដឹកនាំរបស់មេដឹកនាំជំនាន់ទី៤ (4G Leaders)

លោក ឡរ៉េន វង្ស នឹងធ្វើការដឹកនាំប្រទេសតាមបែបបទទម្រង់ថ្មី និងកសាងសង្គមមួយដែលប្រជាជនសិង្ហបុរីគ្រប់រូបគឺជាបុគ្គលសំខាន់​ ហើយសិង្ហបុរីគឺជាប្រទេសមួយដែលសំខាន់សម្រាប់ប្រជាជនសិង្ហបុរីគ្រប់រូប នេះបើយោងទៅតាមការលើកឡើងរបស់លោកនៅក្នុងពិធីសច្ចាប្រណិធានកន្លងទៅ។ ទន្ទឹមនេះ លោក ឡរ៉េន វង្ស បានបង្ហាញពីភាពប្ដេជ្ញាចិត្ត ​និងឆន្ទៈរបស់លោក​ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គមនៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរីជាចម្បងដែលរួមមាន ចំណាយនៃការរស់នៅមានការកើនឡើង ភាពខ្វះខាតនូវឱកាសការងារសម្រាប់យុវជន និងក្រុមគ្រួសារជាដើម។

លោក ឡរ៉េន វង្ស ក៏បាននិយាយលើកឡើងថា លោករួមទាំងក្រុមរដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោកនឹងរួបរួមគ្នាបង្កើតសង្គមមួយដែលប្រកបទៅដោយសមភាព ផលិតភាពខ្ពស់ និងភាពច្នៃប្រឌិតជឿនលឿនឱ្យកាន់តែបានច្រើនជាងមុន ដើម្បីឈានទៅដល់ការសម្រេចបាននូវតុល្យភាពល្អប្រសើររវាងការងារ និងជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃដ៏ប្រពៃសម្រាប់ប្រជាជនគ្រប់រូប។ ក្នុងន័យនេះផងដែរ លោក ឡរ៉េន វង្ស បានលើកទឹកចិត្តទៅដល់ប្រជាជនសិង្ហបុរីគ្រប់រូបឱ្យចូលរួមក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម ដោយមិនមានការបែងចែក ឬរើសអើង សាសនា ពូជសាសន៍ ឬភាសាណាមួយ ដើម្បីឆ្ពោះទៅរកអនាគតដែលធានាដោយសមធម៌ យុត្តិធម៌ និងសន្តិសុខក្នុងសង្គមជាតិ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ប្រទេសសិង្ហបុរីគឺជាប្រទេសមួយដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាប្រទេសនាំមុខគេក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលហិរញ្ញវត្ថុប្រចាំតំបន់ផងដែរ ​ហើយអ្នកជំនាញជាច្រើនបានរំពឹងគិតថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី លោក ឡរ៉េន វង្ស នឹងបន្តកសាងសេដ្ឋកិច្ចមួយដែលរស់រវើកសម្រាប់ប្រទេសជាតិ និងបង្កើតឱកាសការងារល្អៗជាច្រើនបន្ថែមទៀតសម្រាប់ប្រជាជនទាំងអស់គ្នា។

គោលជំហរក្នុងស្ថានការណ៍ដ៏តានតឹងនៃភូមិសាស្រ្តនយោបាយ

នៅក្នុងពិភពលោកមួយដែលពោរពេញទៅដោយការប្រកួតប្រជែង និងជម្លោះសង្គ្រាម ប្រទេសសិង្ហបុរីតែងតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលជំហរនៃគោលនយោបាយការបរទេសអព្យាក្រឹតរបស់ខ្លួន។ លោក ឡរ៉េន វង្ស បានលើកឡើងថា លោកនឹងបន្តពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសជាដៃគូសហការរបស់លោក មិនថាជាប្រទេសជិតឆ្ងាយក្ដី ដែលការធ្វើបែបនេះនឹងមិនត្រឹមតែអាចទាញយកផលប្រយោជន៍ជាតិសម្រាប់ប្រទេសសិង្ហបុរីប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏អាចជាឈ្នាន់ជំរុញតម្រង់ទិសសម្រាប់ប្រយោជន៍ប្រទេសដទៃទៀត និងពិភពលោកទាំងមូលផងដែរ។ លើសពីនេះ ប្រទេសសិង្ហបុរីតែងតែផ្ដល់តម្លៃទៅលើការឈរនៅភាពជាកណ្ដាល ឬភាពមិនលម្អៀងរបស់អាស៊ាន (ASEAN) និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនក្នុងការជំរុញកិច្ចសហប្រត្តិបត្តិការ និងការធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងតំបន់ ដែលមានការចូលរួមពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិនផងដែរ។ ការប្រកាន់គោលជំហរបែបនេះ មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យមានស្ថិរភាពទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរនៅក្នុងតំបន់ប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏អាចរក្សាបាននូវគោលជំហរ និងលើកតម្កើងកិត្យានុភាពរបស់ប្រទេសសិង្ហបុរីនៅលើឆាកអន្តរជាតិផងដែរ។

ក្នុងឆ្នាំ ២០២៤ នេះយោងតាមមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF) បានព្យាករកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរុស្ស៊ីមានចំនួនកើនឡើងរហូតដល់៣,២ភាគរយនេះគឺការព្យាករណ៍ដោយផ្អែកលើកចំនួនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប របស់ប្រទេស (GDP) តែបើយោងតាមការបង្ហាញរបស់អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចរុស្សីផ្ទាល់ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ប្រទេសនេះបានកើនឡើង ៥.៤ភាគរយនៅក្នុងលក្ខខណ្ឌជាក់ស្តែងធៀបនឹងឆ្នាំមុននៅក្នុងត្រីមាសទីមួយនៃឆ្នាំនេះ។ យ៉ាងណាមិញ ចំនួននេះវាមានភាពល្អប្រសើរជាងប្រទេសដូចជាអាមេរិក ដើលមានកំណើនតែ២,៨ភាគរយ ជប៉ុន ០,៩ភាគរយ ឬបារាំង ០,៧ភាគរយ ដោយគិតតែពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០២៤ បញ្ជាក់ដោយ IMF។

យើងដឹងកន្លងមកហើយថា ជម្លោះ​រុស្ស៊ី ​និង​អ៊ុយក្រែនបានអូសបន្លោយរហូតមកដល់ពីរឆ្នាំហើយ ដោយសារតែជម្លោះនេះរុស្ស៊ីបានទទួលរងនៅការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងច្រើនរូបភាពពីបណ្ដាលប្រទេសនានាដែលក្នុងនោះមានដូចជា សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ យ៉ាងណាក៏ដោយទណ្ឌកម្មទាំងអស់នោះហាក់កាន់តែគ្មានន័យសម្រាប់រុស្ស៊ីបន្ដិចម្ដងៗ ហើយថែមទាំជំរុញឲ្យសេដ្ឋកិច្ចរុស្ស៊ីកាន់តែមានកំណើនថែមទៀត។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត រុស្ស៊ីខឹតខំប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិដែលខ្លួនមានដើម្បីលក់ឲ្យប្រទេសដែលទទួលទិញទំនិញពីរុស្សីក្នុងតម្លៃថោកដូចជាលក់ទៅកាន់ប្រទេសចិន និង ឥណ្ឌាជាដើម។ ក្រៅពីការលក់ប្រេង លក់ឧស្ម័នធម្មជាតិ លក់មាស និង គ្រឿងអលង្ការប្រណិតៗ រុស្ស៊ីបានខិតខំរឹតចំណងមិត្តភាពកាន់តែល្អជាមួយប្រទេសជាច្រើននៅលើពិភពលោកបន្ថែមមួយកម្រិតទៀត។ បន្ដមកទៀត យើងមកដឹងពីដើមទង នៃការលូតលាក់លាស់រីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីក្នុងពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០២៤នេះ ក្នុងនោះនាងខ្ញុំនឹងរំលេចឲ្យបានឃើញអំពីរូបភាពទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចដែលEU និង អាមេរិកដាក់មកលើរុស្ស៊ី ហើយនឹងនិងអំពីការឆ្លើយតបរបស់រុស្ស៊ីទៅកាន់ទណ្ឌកម្មទាំងនោះ។

1. រូបភាពនៃទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិមកលើរុស្ស៊ី

ប្រទេសដែលបានប្រកាសថាខ្លួនឯងថ្កោលទោសចំពោះរុស្ស៊ីក្នុងករណីរុស្ស៊ីបានឈ្លោនពានអ៊ុយក្រែន គឺប្រទេសក្នុងសហគមអឺរ៉ុប និង សហរដ្ឋអាមេរិក។ ប្រទេសទាំងនោះបានធ្វើពាហិការ មិនទិញឥវ៉ាន់គ្រប់ប្រភេទដែលនាំចូលពីរុស្សី ព្រោះពួកគេយល់ថា ការដែលទិញទំនិញពីរុស្ស៊ីគឺជាការគាំទ្រឲ្យរុស្ស៊ីកាន់តែបានដៃឈានពានអ៊ុយក្រែនបន្ដទៀត។ ម្យ៉ាងទៀត ការជ្រើសរើសដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចកិច្ចជាសកម្មភាពទណ្ឌកម្មដែលពេញនិយមបំផុត ដែលប្រទេសនានាតែនិយមប្រើព្រោះប្រទេសទាំងនោះគិតថា បើស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះ នោះប្រទេសនោះនឹងឈប់ធ្វើសង្រ្គាមដោយខ្លួ​នឯងមិនខាន។ យើងសូមបង្ហាញអំពើរូបភាពនៃទណ្ឌកម្មដែលប្រទេសទាំងនោះធ្វើ ដើម្បីឲ្យអ្នកអានបានស្វែងយល់នឹងថ្លឹងថ្លែងទាំងអស់គ្នា។  ការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះគឺមានបួនរូបភាពដូចជា៖

• ការហាមឃាត់ការលក់ផលិតផលបច្ចេកវិទ្យាឲ្យរុស្ស៊ី ក្នុងគោលបំណងកុំឲ្យរុស្សីប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាសម្រាប់ផលិតអាវុធថ្មីៗ និង ទំនើបផ្សេងៗប្រឆាំងអ៊ុយក្រែន
• ហាមឃាត់ការនាំចូល ប្រេងឥន្ទនៈ ឧស្ម័នធម្មជាតិ ធ្យូងថ្ម មាសនិងពេជ្រ ព្រមទាំងគ្រឿងអលង្ការប្រណិតពីរុស្ស៊ីចូលទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា ជប៉ុន និង អឺរ៉ុប
• ហាមឃាត់រាល់ការហោះហើរមិនឲ្យចូលទឹកដីរុស្ស៊ី និង ចេញពីរុស្ស៊ីទៅប្រទេសនានា
• បង្កកនិងរឹបអូសទ្រព្យ​ ទូក ឬនាវារបស់អភិជន​ (oligarch)ធំៗ ព្រោះពួកគេសង្ស័យថាមានភាពជិតស្នឹតជាមួយរដ្ឋាភិបាលគ្រឹមឡាំង

ក្រៅពីការដាក់ទណ្ឌកម្មដោយរដ្ឋក្នុងនោះក៏មានក្រុមហ៊ុនអន្ដរជាតិល្បីៗបានចូលរួមក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មដែល ក្នុងនោះមានដូចជា៖ Nike, Allianz, Shell, Alzeer AG, McDonald’s និង Starbuck Corp ជាដើម ដែលពួកគេដកឬបិទក្រុមហ៊ុនចេញពីរុស្សី និង មិនលក់ឲ្យអ្នកដែលមកពីប្រទេសរុស្ស៊ីឡើយ។

2. ការឆ្លើយតបរបស់រុស្ស៊ីទៅកាន់ទណ្ឌកម្មអន្ដរជាតិ

យើងក៏មិនភ្លេចផងដែលថា តាំងពីចាប់ផ្ដើមសង្រ្គាម និងរហូតមកថ្ងៃនេះ មានប្រទេសដែលបានទិញប្រេងឥន្ទនៈ នឹងអាវុធពីរុស្ស៊ីក្នុងទទួលបានតម្លៃថោកនោះ គឺប្រទេសចិន និង ឥណ្ឌា។ ហើយទោះបីជាអាមេរិក និង ប្រទសបច្ចេវិទ្យាទំនើបៗផ្សេងៗ ហាមផលិតផលបច្ចេកវិទ្យាខ្លួនមិនឲ្យចូលទិញដីរុស្ស៊ីក៏ដោយតែរុស្ស៊ីមានចិនដែលជាខ្នងបង្អែកដ៏រឹងមាំ ព្រោះចិនបានលក់ផ្គត់ផ្គង់នូវផលិតផលិតបច្ចេកវិទ្យាគ្រប់សព្វបែបយ៉ាងទៅឲ្យរុស្សីមានជាអាទិ៍គឺ បន្ទះឈីប និង គ្រឿងម៉ាស៊ីនជាដើម។ ចំណែកឯ ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា ន័រវេស ហូឡង់ ស្វីស បានដាក់ទណ្ឌកម្មមកកាន់រុស្ស៊ី ដោយមិនទទួលទិញទេ ប្រេងឥន្ទនៈ ឧស្ម័នធម្មជាតិ ធ្យូងថ្ម មាសនិងពេជ្ររបស់រុស្ស៊ី។ ពួកគេងាកទៅទិញប្រទេសនៅមជ្ឈឹមបូព៌ាជាដើមទោះផលិតផលទាំងនោះមានតម្លៃថ្លៃជាក៏ដោយ។ យ៉ាងណាមិញទណ្ឌកម្មនេះហាក់មានប្រសិទ្ធភាពតែដំបូងប៉ុណ្ណោះព្រោះយោងតាមការបញ្ជាក់ដោយ IMF ទណ្ឌកម្មនេះមានប្រសិទ្ធិភាពតែក្នុងឆ្នាំ២០២២ ដោយរុស្ស៊ីមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចថយក្រោយ២.១% គិតជាទឹកប្រាក់ក្នុងឆ្នាំ២០២២ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបគឺ ២២៤០.៤២ ពាន់ពាន់លានដុល្លាររាយការណ៍ដោយធនាគារពិភពលោក។ ក្រោយមកនៅឆ្នាំ ២០២៣ និង ២០២៤ ទណ្ឌកម្មកាន់តែគ្មានប្រសិទ្ធិភាពខ្សោយដោយសារតែប្រទេសដែលប្រកាន់ក្ដែងៗថា មិនទិញ​ទំនិញពីរុស្ស៊ីបានចាប់ផ្ដើមងាកមកទិញក្នុងចំនួនច្រើនដដែល។

3. កត្តានៃការកើនឡើងសេដ្ឋកិច្ច

កំណត់សម្គាល់៖ សេដ្ឋកិច្ចរុស្សីរឹងមាំនោះគឺមានហេតុផលដូចជា៖

• រុស្សីជាប្រភពនៃការនាំចេញ អាវុធ,ឧស្ម័នធម្មជាតិ, ធ្យូងថ្ម, ប្រេង, របស់ប្រើប្រាស់ និង ម៉ាស៊ីន ហើយពេលដែលទណ្ឌកម្មកើនឡើងអ្នកជំនួញរុស្សីបានត្រឡប់ចូលស្រុកវិញ
• ប្រទេសអឺរ៉ុបលក់ទំនិញមកកាន់រស្ស៊ី
• គ្រឹះនៃសេដ្ឋកិច្ចរុស្ស៊ីមានភាពរឹងមាំខ្លាំងជាងការរំពឹងទុករបស់សហភាពអឺរ៉ុប និង សហរដ្ឋអាមេរិក
• រុស្ស៊ីអាចនាំទំនិញដូចជាអាវុធទៅប្រទេសភាគខាងលិចបានដូចជាទៅហ្សកហ្ស៊ី បេឡារុសនិងកាហ្សាក់ស្តង់ អឺរ៉ង់ ជាដើម
• ចិនជាអ្នកជំនួសតំណែងEUលក់ឲ្យរុស្សីនូវទំនិញដូចជា៖ វត្ថុធាតុដើមបច្ចេកវិទ្យា (hi-tech products)និង ស៊ីមីកុងឌុចទ័រ ហើយឥណ្ឌាជាអ្នកទិញប្រេងធំបំផុតរបស់រុស្ស៊ី។

ដូចយើងថាដឹងហើយថា រុស្ស៊ីមានភាពល្បីល្បាញណាស់ក្នុងការនាំចេញនូវទំនិញមូលដ្ឋានផ្សេងៗ ហើយដោយសារតែទំនិញនេះហើយដែលធ្វើឲ្យពិភពលោកត្រូវការការចាំចេញទំនិញពីរុស្ស៊ី ព្រោះសព្វថ្ងៃ តម្លៃប្រេងសាំងតែជាតម្រូវការចាំបាច់សម្រាប់មូលដ្ឋានក្នុងការធ្វើដំណើរគឺកាន់តែមានតម្លៃថ្លៃខ្លាំងរហូតដល់ប្រជាជនសឹងតែមិនអាចមានលទ្ធភាពទិញបាន ជាពិសេសសម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឈ និង ប្រទេសឧស្សាហកម្មគឺជះនូវផលិតអវិជ្ជមានច្រើន។ ដោយសារតែប្រទេសទាំងនោះមើលឃើញពីភាពលំបាករបស់ខ្លួនបែបនោះហើយទើបប្រទេសដែលធ្លាប់ធ្វើពាហិការមិនទិញទំនិញរុស្សីបានងាយមកទិញវិញនោះ ខ្ញុំនឹងបើកបង្ហាញថាតើប្រទេសណាដែលទិញច្រើនហើយទំនិញប្រភេទអ្វីខ្លះ?

ដោយយោងតាមIMFកត្តានៃការលូតលាស់នៃផលិតផលិតក្នុងស្រុករបស់រុស្សគឺមានបី៖

• ការ​រីក​ចម្រើន​នៃ​ការ​បញ្ជា​ទិញ​សព្វាវុធ៖ ​​ដោយរុស្ស៊ីបានចុះកុងត្រាជាមួយប្រទេសជុំវិញ ពិភពលោកក្នុងនោះសរុបជាទឹកប្រាក់ ៥៥ ពាន់លានដុល្លារមានប្រទេសដូចជាប្រទេសឥណ្ឌា ក្រុមប្រទេសCISនៅភាគលិចឬអាហ្វ្រិក , អាមេរិក និង ចិន។ នេះជាទិន្នន័យ (២០២៣)ដែលបង្ហាញអំពីការជាវអាវុធក្នុងនោះប្រទេសដែលទិញអាវុធជាអាទិ៍គឺ៖ អឺរ៉ង់ (៩៤% នៃសព្វាវុធសរុប),​ កាហ្សាក់ស្ថាន (៨៥% នៃសព្វាវុធសរុប), វៀតណាម (៧៤% នៃសព្វាវុធសរុប), ចិន ( ៧២% នៃសព្វាវុធសរុប), អាហ្សីរី ( ៦៥.៥% នៃសព្វាវុធសរុប), ឥណ្ឌា​ ( ៥៤% នៃសព្វាវុធសរុប)។
• ការកើននៃការលក់ប្រេងឆៅ ធ្យូងថ្ម និង ឧស្ម័នធម្មជាតិ៖ ប្រទសដែលទិញធ្យូងថ្មច្រើនគឺចិន ឥណ្ឌា តួកគី តៃវ៉ាន់។ ប្រទេសដែលទិញប្រេងឆៅច្រើនជាងគេគឺ ចិន ឥណ្ឌា ហុងគ្រី ស៊ុលវ៉ាគា។ ប្រទេសដែលទិញឧស្ម័នធម្មជាតិច្រើនគឺប្រទេសនៅអឺរ៉ុប(ស្វីស តួកគី អាល្លឺម៉ង ហូឡង់) ប្រទេសចិន និងជប៉ុន។ រីឯប្រទេសដែលទិញប្រេងឆ្អិន(ផលិតផលសម្រេច) គឺតួកគី ចិន សង្ហិបូរី ប្រេស៊ីល។ ខាងក្រោមនេះជាទន្និន័យឆ្នាំ២០២៤នេះ នៃការលក់ដោយក្រសួងថាមពលរបស់រុស្ស៊ី៖
• ត្រឹមខែមិនា ឆ្នាំ២០២៤ ប្រាក់ចំណូលនៃការនាំចេញ រាល់ខែ កើនឡើង ១%​ (៩.៤ លានអឺរ៉ូ/ថ្ងៃ)
• ប្រាក់ចំណូលប្រចាំខែពី ការប្រេងឆៅនៅសមុទ្រ កើន១៣% (២៨លានអឺរ៉ូ/ថ្ងៃ) កើនឡើង៩%​បើគិតពីទណ្ឌកម្មអន្ដរជាតិ
• ប្រាក់ចំណូលប្រចាំខែពីការលក់ឧស្ម័នធម្មជាតិរាវ កើន២%​(០.៧៥លានអឺរ៉ូ/ថ្ងៃ)
• ប្រាក់ចំណូលពីការបង្ហូរលក់តាមបំពង់ប្រេងគឺកើន ៨% ​(៥.៥លានអឺរ៉ូ/ថ្ងៃ)
• ទីផ្សារការងារមានភាពរឹងមាំ៖ ដែលបង្ហាញថាប្រាក់ឈ្នួលក៏កើនឡើង(​២០២៤)៖ ១,២៤៩,៩00 RUB ក្នុងមួយឆ្នាំ (= €១២,៧១0)។ សូមបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលក្រឹមឡាំង បានបង្កើនប្រាក់ សម្រាប់យោធិនផងដែរ។ នេះ​គូរបញ្ចាក់ដោយអនុប្រធាននៃ មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ។

4. ការយល់ឃើញរបស់ពូទីនចំពោះទណ្ឌកម្មអន្ដរជាតិ

សរុបមកសម្រាប់មេដឹកនាំរុស្ស៊ីផ្ទាល់មិនបានខ្លាច ឬញញើត ផិតភ័យ ចំពោះទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចដែលប្រទេសមហាអំណាចសហរដ្ឋអាមេរិក និង អឹរ៉ុបដាក់មកលើរុស្ស៊ីទេ ព្រោះរុស្ស៊ីមានភាពរឹងមាំង និង​មានគ្រឹះសេដ្ឋកិច្ឋខ្លាំង។ យ៉ាងណាមិញ លោកពូទីនបានលើកឡើង ក្នុង ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ នេះដោយបង្ហាញពីការយល់ឃើញចំពោះទណ្ឌកម្មអន្ដរជាតិថា៖ “We have growth, and they have decline.” ឬ “ពួកយើងបានលូតលាស់ ហើយពួកគេបានធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចពួកគេទៅវិញ?”។ មួយវិញទៀតមុនបោះឆ្នោះក្នុង ២០២៤នេះក្នុងខែមីនា លោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ៖សេដ្ឋកិច្ចបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីកំពុងផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងជោគជ័យពីទីផ្សារភាគខាងលិចនិងពង្រីកភាពជាដៃគូរដោយខ្លួនឯងទៅបណ្ដាប្រទេសត្រូវការរុស្សី ហើយបង្កើតទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មថ្មីៗបន្ថែមជាមួយប្រទេសទាំងនោះ។ នេះបញ្ជាក់ថាទោះស្ថិតក្នុងសា្ថនភាពបែបណារុស្ស៊ីនឹងនៅតែខឹងខំបង្កើនសក្ដានុពលសេដ្ឋកិច្ច ហើយនឹងឆ្លើយតបយ៉ាងមានប្រសិទ្ធិភាពទៅនឹងទណ្ឌកម្មអន្ដរជាតិទាំងនោះ។

កីឡាអូឡាំពិក គឺជាព្រឹត្តិការណ៍កីឡាល្បីមួយនៅក្នុងពិភពលោកដែលបង្ហាញពីសាមគ្គីភាព និងការចូលរួមរបស់ប្រទេសទាំងអស់នៅក្នុងពិភពលោកដែលប្រព្រឹត្តក្នុងរយៈពេល៤ឆ្នាំម្តង។ ព្រឹត្តិការណ៍មួយនេះជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ចំណាស់មួយដែលមានតាំងពីសម័យក្រិកបុរាណមកម្ល៉េះ។ ព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកជំនាន់ថ្មីបានចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ១៨៩៦ ដែលប្រារព្ធឡើងនៅទីក្រុងអាតែន ប្រទេសក្រិកដែលគេរាប់ថាជាព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកលើកទី១សំរាប់ទំព័រព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោកមួយនេះ។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៨៩៦ រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះកីឡាអូឡាំពិកបានប្រព្រឹត្តចំនួន៣២លើករួចមកហើយ និងឈានដល់លោកទី៣៣នឹងប្រារព្ធនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីសសំរាប់ឆ្នាំ២០២៤នេះ។ នៅក្នុងការប្រារព្ធចំនួន៣២លើកនៃព្រឹត្តិការណ៍កីឡា៤ឆ្នាំម្តង បានហែលឆ្លងកាត់របត់នយោបាយពិភពលោក និងព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើនផងដែរដូចជាបរិបទសង្រ្គាមលោកលើកទាំងពីរ ដែលធ្វើឱ្យព្រឹត្តិការណ៍នេះប្រារព្ធចំនួន៣លើកគឺ ឆ្នាំ១៩១៦១៩៤០ និងឆ្នាំ១៩៤៤។ ក្នុងបរិបទសង្រ្គាមត្រជាក់វិញ មានជាអាទិ៍ភេវរកម្មក្នុងព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកទីក្រុងម៉ូនិកឆ្នាំ១៩៧២ ការធ្វើពហិការពីសំណាក់ប្រទេសលោកខាងលិចនៅកីឡាអូឡាំពិកទីក្រុងម៉ូស្គូឆ្នាំ១៩៨០និងពីសំណាក់ប្រទេសលោកខាងកើតជាពិសេសសូវៀតនៅឆ្នាំ១៩៨៤ ក្នុងទីក្រុងឡូអែនជឺលេសជាដើម។ ក្នុងបរិបទ២០២៤នេះ បរិបទនយោបាយនិងជម្លោះថ្មីៗបានកើតឡើងដូចជាជម្លោះរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន ជម្លោះនៅមជ្ឈឹមបូព៌ារវាងអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាឡេស្ទីនរួមទាំងអ៊ីរ៉ង់សុទ្ធតែជារឿងក្តៅគគុកនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ហើយវាក៏អាចជាការប៉ះពាល់និងកង្វល់ដល់សន្តិសុខនៃព្រឹត្តិការណ៍នេះផងដែរសំរាប់បារាំង។ តើបារាំងបានត្រៀមខ្លួននិងការពារសន្តិសុខនៃព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកបានកំរិតណា ដើម្បីបញ្ចៀសបញ្ហាអសន្តិសុខក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នេះ?

១.ជម្លោះអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាឡេស្ទីនធ្វើឱ្យនឹកឃើញភេវរកម្មក្នុងកីឡាអូឡាំពិក១៩៧២

          នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ជម្លោះរវាងអ៊ីស្រាអែលនិងពួកហាម៉ាសប៉ាឡេស្ទីនបានធ្វើឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញទាំងជីវិតមនុស្ស និងហេដ្ឋានរចនាសម័្ពន្ធក្នុងប្រទេសទាំងពីរផងដែរ។ សង្រ្គាមនេះគឺជាកង្វល់បញ្ហាពិភពលោក និងជាសង្រ្គាមដ៏រុំារ៉ៃមួយរវាងជាតិសាសន៍ទាំងពីរនេះ។បើនិយាយពីជម្លោះរវាងប្រទេសទាំងពីរ គេក៏បាននឹកឃើញដល់បញ្ហាសោកនាដកម្មដ៏ធំមួយ​ដល់ព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកដែរ គឺនៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកលើកទី២០នៅទីក្រុងម៉ូនិកឆ្នាំ១៩៧២។ សោកនាដកម្មដែលធ្វើឱ្យពិភពលោកមានការនឹកស្មានមិនដល់នោះគឺ ជាអំពើភេរវកម្មរបស់ក្រុមខែកញ្ញាពណ៌ខ្មៅ(Black September) របស់ពួកប៉ាឡេស្ទីនចូលចាប់ជំរិតក្រុមគ្រូបង្វឹកនិងអត្តពលិកអ៊ីស្រាអែលនៅក្នុងភូមិកីឡាអូឡាំពិក។ ការចូលចាប់ជំរិតនេះគឺបានកើតឡើងនៅថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧២ នាពេលព្រលឹមកងកុម៉្មង់ដូររបស់ប៉ាឡេស្ទីនក្រុមខែកញ្ញាពណ៌ខ្មៅ(Black September) បានបន្លំខ្លួនដោយស្លៀកពាក់ជាកីឡាករចូលទៅក្នុងភូមិអូឡាំពិក។ នៅពេលដែលចូលបានដោយជោគជ័យ ហើយក្រុមនោះក៏បានធ្វើប្រតិបត្តិការដោយចាប់ជំរិតលើក្រុមកីឡាករនិងគ្រូបង្វឹកអ៊ីស្រាអែលចំនួន១១នាក់ និងបានសម្លាប់ចំណាប់ខ្មាំង២នាក់ដោយសារពួកគេបានតដៃនិងចង់រត់គេចពីពួកនេះ។ នៅពេលកើតហេតុភ្លាមៗ ប៉ូលីសអាឡឺម៉ង់បានឡោមព័ទ្ធនិងធ្វើប្រតិបត្តិការផែនការដើម្បីរំដោះចំណាប់ខ្មាំងអ៊ីស្រាអែល ហើយក៏បានធ្វើការចរចាជាមួយពួកភេរវករអស់ជាច្រើនម៉ោងនិងលក្ខខណ្ឌទាមទាររបស់ពួកគេ ជាពិសេសទាមទារឱ្យអ៊ីស្រាអែលដោះលែងអ្នកទោសប៉ាឡេស្ទីនចំនួន២៣០នាក់ដែលអ៊ីស្រាអែលបានចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ។ បន្ទាប់ពីចរចាអស់ជាច្រើនម៉ោងមក រដ្ឋាភិបាលអាឡឺម៉ង់ខាងលិចបានសម្រេចបញ្ចូននូវឧទ្ធម្ភាគចក្រដឹកក្រុមភេរវករចេញពីភូមិអូឡាំពិកទៅកាន់ព្រលានយន្តហោះក្បែរទីក្រុងម៉ូនិក។​ ប៉ូលីសអាឡឺម៉ង់ក៏បានសម្រេចបើកការប្រយុទ្ធភ្លាមៗតែម្តងដើម្បីរំដោះចំណាប់ខ្មាំងនៅព្រលានយន្តហោះនោះផ្ទាល់តែម្តង។ ការវាយប្រហារបានធ្វើឱ្យប៉ូលីសអាឡឺម៉ង់ស្លាប់ម្នាក់ ចំណាប់ខ្មាំងទាំងអស់ និងក្រុមភេរវករចំនួន៥នាក់។ ព្រឹត្តិការណ៍ខាងលើនេះ បានធ្វើឱ្យអាឡឺម៉ង់បាក់មុខខ្លាំងមែនទែនចំពោះការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកខាងលើនេះបន្ទាប់ពីចង់ស្តារមុខមាត់ខ្លួនពីអូឡាំពិក១៩៣៦ដែលលោកហ៊ីត្លែររៀបចំនិងមានការរឹតបន្តឹងខ្លាំងរហូតដល់ទាហានគ្រប់កន្លែង។ មួយវិញទៀត សំរាប់ការឆ្លើយតបរបស់អ៊ីស្រាអែលក៏បានធ្វើការឆ្លើយតបទៅពួកប៉ាឡេស្ទីនវិញដោយប្រតិបត្តិការ Wrath of God ដែលជាយុទ្ធនាការធ្វើឃាតដោយសម្ងាត់លើបុគ្គលសំខាន់ៗរបស់ប៉ាឡេស្ទីន ដើម្បីជាការសងសឹកផងដែរ។ ព្រឹត្តិការណ៍ខាងលើនេះក៏ជាមេរៀនមួយសំរាប់ប្រទេសបារាំងក្នុងពង្រឹងសន្តិសុខសំរាប់អូឡាំពិកឆ្នាំ២០២៤នេះ ដែលស្ថិតក្នុងបរិបទជម្លោះរវាងអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាឡេស្ទីនខ្លាំងដូចគ្នានេះឬក៏បរិបទនយោបាយសង្គ្រាមរវាងប្រទេសផ្សេងទៀតដែលមិនទាន់រលត់ ដើម្បីជៀសវាងកើតឡើងមានអំពើភេវរកម្មចាប់ជំរិតនិងការគំរាមកំហែងលើកីឡាករដូចទៅនឹងឆ្នាំ១៩៧២។

២.ការត្រៀមខ្លួននិងពង្រឹងសន្តិសុខរបស់បារាំងសំរាប់ព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោកនេះ

          នៅសល់រយៈពេលប្រមាណជាង២ខែទៀត ព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិករដូវក្តៅលើកទី៣៣នឹងចាប់ផ្តើមនៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះនឹងធ្វើពិធីបើកនៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា រហូតដល់ពិធីបិទនៅថ្ងៃទី១១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤។ នៅក្នុងបរិបទថ្មីដែលពិភពលោកកំពុងជួបប្រទះនឹងសង្រ្គាមជាច្រើនដូចជារុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន ជម្លោះអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាឡេស្ទីនរួមទាំងអ៊ីរ៉ង់ នឹងធ្វើឱ្យក្លាយជាកង្វល់សំរាប់បញ្ហាសន្តិសុខនៅព្រឹត្តិការណ៍នេះ។មួយវិញទៀត អ្វីដែលបារាំងនឹងត្រូវប្រឈមមុខជាមួយបញ្ហាសន្តិសុខនោះគឺគំរាមកំហែងដោយភេរវកម្ម ដែលតម្រូវឱ្យបារាំងត្រូវពង្រឹងខ្លួននិងធ្វើសមយុទ្ធហ្វឹកហាត់ជាច្រើនដូចជាការដាក់ដ្រូនការពារនិងប្រឆាំងភេរវកម្មជាដើម ដើម្បីការពារសុខសុវត្ថិភាពសំរាប់កម្មវិធីទាំងមូល។ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ខាងលើនេះ ទាំងបារាំងនិងគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកបានប្តេជ្ញាក្នុងការថែរក្សាសន្តិសុខនិងសណ្តាប់ធ្នាប់ព្រឹត្តិការណ៍នេះឱ្យបានល្អ និងដាក់ពង្រាយទាហានអបជាមួយប៉ូលីសច្រើនជាងព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកផ្សេងៗទៀតពីមុនមកផងដែរ។ បារាំងក៏នឹងប្រារព្ធការបើកកម្មវិធីព្រឹត្តិការណ៍នេះនៅលើដងទន្លេសែនផងដែរ ប៉ុន្តែក៏មានជម្រើសមួយផ្សេងទៀត សំរាប់ការបើកខាងលើនៅក្នុងពហុកីឡដ្ឋានជាតិបារាំងប្រសិនបើមានការគំរាមកំហែងនិងការបារម្ភពីអំពើភេរវកម្ម។ ទោះជាយ៉ាងណា អាជ្ញាធរបារាំងនៅតែចង់រៀបចំពិធីបើកដូចការដែលគ្រោងទុកនៅលើដងទន្លេសែន និងកាត់បន្ថយចំនួនមនុស្សចូលទស្សនាវិញ។ ជាមួយគ្នានេះផងដែរ ដើម្បីសុវត្ថិភាពទាំងមូលអាជ្ញាធរនឹងធ្វើការបិទផ្លូវចរាចរណ៍ទាំងស្រុងនៅក្នុងកម្មវិធី និងកំណត់មុខសញ្ញារបស់អ្នកចូលរួមតាមការបង្ហាញ QR កូដចេញចូល និងអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់ខ្លួនផងដែរ។

សរុបមក ព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកឆ្នាំ២០២៤ នឹងក្លាយជាព្រឹត្តិការណ៍កីឡាមួយដែលគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ដែលស្ថិតនៅក្នុងបរិបទនយោបាយជម្លោះថ្មីៗរបស់ពិភពលោកនិងការគំរាមពីអំពើភេរវកម្ម។ ជម្លោះនៅមជ្ឈឹមបូព៌ារវាងអ៊ីស្រាអែលនិងហាម៉ាសប៉ាឡេស្ទីន បានធ្វើឱ្យពិភពលោកនឹកឃើញដល់កីឡាអូឡាំពិកឆ្នាំ១៩៧២ នៅអាឡឺម៉ង់ខាងកើតចំពោះការចាប់ខ្លួនក្រុមកីឡាករមកពីអ៊ីស្រាអែលធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំងពីសំណាក់ពួកខែកញ្ញាពណ៌ខ្មៅ(Black September) ប៉ាឡេស្ទីនដែលធ្វើឱ្យមានសោកដនាកម្មក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោកនេះ។ នេះក៏ជាមេរៀនមួយសំរាប់បារាំងក្នុងការប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងព្រឹត្តិការណ៏នេះ ព្រោះជម្លោះបច្ចុប្បន្នមិនមែនមានតែអ៊ីស្រាអែលនិងប៉ាឡេស្ទីនតែមួយទេ។ មួយវិញទៀត ការគំរាមកំហែងពីសំណាក់អំពើភេរវកម្មក៏នឹងក្លាយជាវប្រធានបទក្តៅមួយសំរាប់បារាំងក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នេះផងដែរ។ ប៉ុន្តែបារាំងក៏បានត្រៀមខ្លួននិងធ្វើសមយុទ្ធជាច្រើនសំរាប់ការពារសន្តិសុខ និងត្រៀមសម្ភារៈសំរាប់ការពារសន្តិសុខច្រើនផងដែរដូចជាដ្រូនប្រឆាំងអំពើភេរវកម្មជាដើម។

សាធារណៈរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោគឺជាប្រទេសស្ថិតនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកកណ្ដាល  ដែលមានទំហំស្មើនឹងអឹរ៉ុបខាងលិច។ កុងហ្គោគឺជាប្រទេសតែមួយគត់ក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក ដែលគ្រប់ដណ្ដប់ទៅដោយធនធានធម្មជាតិដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ដែលសារធាតុរ៉ែដូចជា cobalt និងទង់ដែង សក្តានុពលវារីអគ្គីសនី ដីបង្កបង្កើនផល ជីវចម្រុះដ៏ធំសម្បើម និងព្រៃទឹកភ្លៀងធំជាងគេទីពីររបស់ពិភពលោក ដែលនេះបើយោងទៅតាមទិន្នន័យរបស់ធនាគារពិភពលោក។ ប៉ុន្តែធនធានធម្មជាតិទាំងអស់នោះបានផ្ដល់ប្រយោជន៍តិចតួចប៉ុណ្ណោះដល់ប្រជាជន ហើយធនធានធម្មជាតិទាំងអស់ពុំត្រូវបានប្រើប្រាស់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនិងត្រូវគោលដៅ ដើម្បីចូលរួមអភិវឌ្ឈសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសឱ្យមានភាពរីកចម្រើននោះឡើយ ផ្ទុយទៅវិញវាបានរួមចំណែករុញច្រានប្រទេសកុងហ្គោឱ្យធ្លាក់ទៅក្នុងអស្ថិរភាពដ៏រាំរ៉ៃ ដែលមានដូចជាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច វិបត្តិនយោបាយ និងវិបត្តិមនុស្សធម៌ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ។​តទ្ថភាពទាំងអស់នេះត្រូវបានគេឱ្យឈ្មោះថា  បណ្ដាសារធនធាន។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងធ្វើការសិក្សាអំពីបណ្ដាសារធនធាននៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោ ដោយធ្វើការមើលស៊ីជម្រៅទៅលើមូលហេតុដែលនាំឱ្យកើតមានបណ្ដាសារធនធាន និងទំនាក់ទំនងរវាងធនធានធម្មជាតិ ទៅនឹងជម្លោះនិងសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅប្រទេសកុងហ្គោ។

១. តើអ្វីទៅជាបណ្ដាសារធនធាន?

បណ្ដាសារធនធាន គឺសំដៅទៅលើបាតុភូត ឬស្ថានភាពរបស់ប្រទេសមួយចំនួនដែលសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិដូចជាប្រេង ឧស្ម័ន រ៉ែ និងធនធានធម្មជាតិផ្សេងទៀត តែបែជាជួបប្រទះនឹងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចយឺត មានអំពើពុករលួយខ្ពស់ អស្ថិរភាពនយោបាយ និងភាពចលាចលក្នុងសង្គម បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសខ្លះទៀតដែលមានធនធានធម្មជាតិតិចជាង។  ទោះបីជាសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិក៏ដោយ ក៏ប្រទេសមួយចំនួនដែលកំពុងតែទទួលរងនូវបណ្ដាសារធនធាន តែងតែបរាជ័យក្នុងការប្រើប្រាស់ធនធានធនធានធម្មជាតិ នៅក្នុងការបម្រើឱ្យមានការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ដើម្បីលើកកម្ពស់ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស និងឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ពួកគេ។

២. មូលហេតុដែលនាំឱ្យកើតមានបណ្ដាសារធនធាននៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោ

មូលហេតុចម្បងដែលធ្វើឱ្យប្រទេសកុងហ្គោធ្លាក់ទៅក្នុងបណ្ដាសារធនធាននោះគឺ ការធ្លាក់ចូលទៅក្រោមអាណានិគមបរទេស និងវិបត្តិនយោបាយដែលបន្សល់ទុកពីសំណាក់អាណានិគម។ ប្រទេស​កុងហ្គោធ្លាប់ជារាជាណាចក្រដ៏ខ្លាំងក្លាមួយនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក ប៉ុន្តែនៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៦០០ រាជាណាចក្រដ៏ខ្លាំងក្លានេះបានបែកបាក់ទៅជារដ្ឋតូចៗដែលគ្របដណ្ដប់ទៅដោយសង្គ្រាមស៊ីវិល រហូតមកដល់អំឡុងឆ្នាំ១៨០០ ប្រទេសកុងហ្គោបានស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមប៊ែលហ្សិក។​ នៅពេលនោះ សេ្ដច Leopold ទី២របស់ប៊ែលហ្សិក មានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងទៅលើ​​ការផ្គត់ផ្គង់ដំណាំកៅស៊ូនៅក្នុងព្រៃទឹកភ្លៀងដ៏ធំធេងរបស់ប្រទេសកុងហ្គោ ព្រមទាំងមានមហិច្ឆតានៅក្នុងការចាត់ទុកប្រទេសកុងហ្គោជា ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់់ទ្រង់​ ថែមទាំងបង្ខិតបង្ខំឱ្យបុរសកុងហ្គោធ្វើការប្រមូលផលកៅស៊ូទាំងអស់នោះ ផ្ដល់សម្បទានទៅដល់ក្រុមហ៊ុនឯកជនអ៊ឺរ៉ុបនៅក្នុងការទាញយកធនធានធម្មជាតិដើម្បីដឹកជញ្ជូនទៅអ៊ឺរ៉ុបក្រោមរូបភាពនៃការរំលោភបំពាន អំពើហិង្សាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ សម្លាប់មេដឹកនាំកុលសម្ព័ន បំផ្លាញសង្គម និងប្រព័ន្ធអប់រំ និងទង្វើអសីលធម៌ជាច្រើនទៀត ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍ក្នុងស្រុករបស់កុងហ្គោកាន់តែធ្លាក់ដុនដាប។​​  ចាប់តាំងពីពេលនោះមក កុងហ្គោបានក្លាយទៅជាគោលដៅដ៏ទាក់ទាញរបស់លោកខាងលិចនៅក្នុងការទាញយករ៉ែ។ ក្នុងពេលដែលបដិវត្តិឧស្សាហកម្មចាប់ផ្ដើមផ្ទុះឡើងនៅអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ការទាញយកធនធានរ៉ែនៅកុងហ្គោបានចាប់ផ្ដើមផ្ទុះឡើង ជាពិសេសពីសំណាក់សហរដ្ឋអាមេរិក។​ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀតក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមលោកលើកទីមួយនិងលើកទីពីរ សហរដ្ឋអាមេរិកបានទាញយកសារធាតុរ៉ែអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ពីកុងហ្គោដើម្បីបម្រើដល់ការផលិតអាវុធនិងគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ ដែលគ្រាប់បរិមាណូរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក​ ដែលត្រូវបានទម្លាក់នៅទីក្រុណាហ្គាសាគិ និងហ៊ីរ៉ូស៊ីម៉ារបស់ជប៉ុន ក៏ផ្សំឡើងពីសាធារតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមដែលដឹកជញ្ជូនពីកុងហ្គោដែរ។  បើទោះបីជាកុងហ្គោបានរួចផុតពីការគ្រប់គ្រងរបស់ណានិគមក៏ដោយ ក៏វិបត្តិដែលបន្សល់ទុកដោយ ការរំលោភបំពានរបស់សេ្ដច Leopold ទី២ ដែលមានដូចជាអស្ថិរភាព រដ្ឋាភិបាលដ៏ទន់ខ្សោយ និងអវត្តមានរបស់ច្បាប់គ្រប់គ្រងប្រទេស កុងហ្គោបានក្លាយទៅជាគោលដៅសំខាន់ម្ដងទៀតនៅក្នុងការទាញយក ធនធាន cobalt ក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមត្រជាក់វិញ។

ម្យ៉ាងវិញទៀតដោយសារតែវិបត្តិដែលបន្សល់ទុកតាំងពីសម័យណានិគម វាបានបើកឱកាសឱ្យក្រុមមនុស្សមានអំណាចដែលគិតតែពីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន​ឡើងមកគ្រប់គ្រងប្រទេសតាមបែបផ្ដាច់ការដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍ពីសំណាក់ធនធានធម្មជាតិដែលជាសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ ដែលនោះគឺជាយុគចាប់ផ្ដើមនូវពុករលួយក្នុងប្រទេសនិងវិបត្តិនយោបាយដ៏រាំរ៉ៃ ដែលរុញច្រានកុងហ្គោឱ្យទទួលរងនូវបណ្ដាសារពីសំណាក់ធនធានរបស់ខ្លួន។

ភស្តុតាងដ៏ល្អបំផុតមួយដើម្បីសិក្សាឱ្យបានស៊ីជម្រៅអំពីអំពើពុករលួយនៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោ ដែលបណ្ដាលមកពីទាញយកធនធានធម្មជាតិនោះគឺអំឡុងពេលដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតី Mobutu ។ ក្នុងអំឡុងពេលកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតី Mobutu លោកបានអនុម័តគោលនយោបាយប្រថុយប្រថានដែលនាំទៅរកអំពើពុករលួយ ដែលបណ្ដាលមកពីការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិមិនត្រឹមត្រូវ និងមានការកេងប្រវ័ញ្ចថវិការរបស់រដ្ឋចំនួនរាប់ពាន់លានដុល្លាដែលត្រូវបានទុកសម្រាប់ទ្រទ្រង់ការដំណើរការរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រទេសមួយនេះ។ ​​​ប្រធានាធិបតីរូបនេះបានផ្ដល់អំណាចទាំងស្រុងទៅដល់ក្រុមយោធានៅក្នុងការគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ទៅលើធានធានធម្មជាតិទាំងអស់ ដោយផ្អែកលើយុទ្ធសាស្រ្ត​ ”បែងចែក ​​​​​​​និងគ្រប់គ្រង” ”Devide and Rule” ។ តាមរយៈគោលនយោបាយនេះ វាបានធ្វើឱ្យសិទ្ធិអំណាចនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ត្រូវបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃរបស់យោធាទាំងស្រុង ហើយបណ្ដាលឱ្យមានការរត់គេចពន្ធ និងការជួញដូរធនធានធម្មជាតិខុសច្បាប់កើតឡើងពាសពេញផ្ទៃប្រទេស។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ ខណៈពេលដែលលោកខាងលិចព្យាយាមគាំទ្រដល់ស្ថិរភាពរបស់ប្រទេសកុងហ្គោ មេដឹកនាំផ្តាច់ការលោក Mobutu បានធ្វើការបង្ហូរឈាមប្រទេសដោយធ្វើការកើបយកលុយចូលហោប៉ៅផ្ទាល់ខ្លួនចំនួនរាប់រយលានដុល្លា ហើយនៅទីបំផុត Mobutu បាននិរទេសខ្លួនដោយបន្សល់ទុកប្រទេសឱ្យធ្លាក់ទៅក្នុងភាពទន់ខ្សោយ និងពោពេញទៅដោយភាពចលាចល។

៣. ធនធានធម្មជាតិជាតួរអង្គដ៏សំខាន់នៅពីក្រោយជម្លោះ និងសង្រ្គាមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសកុងហ្គោ

សិទ្ធិអំណាចនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ និងការកេងប្រវ័ញ្ចយកធនធានធម្មជាតិដោយខុសច្បាប់គឺជាកត្តាជំរុញនៅពីក្រោយជម្លោះនិងសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោ។ ការគ្រប់គ្រងទីតាំងភូមិសាស្រ្ត និងការទាញយកពេជ្រ ក្នុងចំណោមធនធានរ៉ែផ្សេងទៀត គឺជាកត្តាចម្បងមួយដែលនាំឱ្យកើតមានអស្ថិរភាពផ្នែកនយោបាយ​ ដែលឈានទៅទៅដល់ជម្លោះនិងសង្គ្រាមស៊ីវិល។ បញ្ហានេះបណ្ដាលមកពីប្រាក់ចំណូលដែលបានមកពីការទាញយក និងជួញដូរធនធានរ៉ែខុសច្បាប់របស់ពួកឧទ្ទាម នៅក្នុងការផ្ដល់ហិរញ្ញប្បទានទ្រទ្រង់ដល់ការបះបោរបស់ពួកគេ ជាពិសេសតាមរយៈការផ្ដល់មធ្យោបាយទិញអាវុធ។ ពេជ្រ បានជំរុញមហ្ឆិតារបស់ពួកឧទ្ទាមនៅក្នុងការដណ្ដើមអំណាចដើម្បីគ្រប់គ្រងទីតាំងភូមិសាស្រ្តដែលសម្បូរទៅដោយពេជ្រ ដោយពួកគេបានធ្វើការរឹបអូស និងគ្រប់គ្រងអណ្តូងរ៉ែពេជ្រនៅក្នុងគោលបំណងទទួលបានអំណាច កម្លាំងពលកម្ម និងប្រាក់ ដើម្បីគាំទ្រដល់បេសកម្មនៅក្នុងការប្រយុទ្ធជាមួយក្រុមឧទ្ទាមដទៃទៀតជុំវិញការទាញយកធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោ។

Columbite-Tantalite(Coltan) គឺជាតួអង្គសំខាន់មួយទៀតបន្ទាប់ពីពេជ្រ ហើយការគ្រប់គ្រងលើធនធានធម្មជាតិ ជាពិសេស Coltan ក៏មានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធទៅនឹងជម្លោះនៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោដែរ។  ដោយសារតែស្ថានភាពភូមិសាស្រ្តនៃធនធានរ៉ែនៅក្នុងប្រទេសផ្សេងទៀតដូចជាប្រទេសអូស្ត្រាលី និងកាណាដា ដែលប្រទេសទាំងអស់នោះក៏មានរ៉ែ coltan ផងដែរនោះ រ៉ែមានទីតាំងស្ថិតនៅជ្រៅឆ្ងាយពីផ្ទៃផែនដី ដែលបង្ករលក្ខណៈលំបាកនៅក្នុងការទាញយក។  ដោយឡែកនៅប្រទេសកុងហ្គោ សារធាតុរ៉ែ coltan ស្ថិតនៅកៀកនឹងផ្ទៃផែនដី ដែលវាបង្ករលក្ខណៈងាយស្រួលនៅក្នុងការទាញយក ដោយគ្រាន់តែប្រើឧបករណ៍សាមញ្ញដូចជាប៉ែល ដោយមិនត្រូវការបច្ចេកវិទ្យាស្មុគស្មាញ ឬឧបករណ៍ទំនើបនោះឡើយ។  ក្រោមហេតុផលនេះ ក្រុមឧទ្ទាម និងពួកឥស្សរជនបានព្យាយាមគ្រប់គ្រងផ្តាច់មុខលើធនធានរ៉ែ ហើយដោយសារលក្ខខណ្ឌអំណោយផលក្នុងការទទួលបានរ៉ែនេះ ក្រុមឧទ្ទាមបានធ្វើការប្រយុទ្ធគ្នា ហើយសកម្មភាពរបស់ពួកគេសុទ្ធតែត្រូវបានផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដោយប្រទេសខាងក្រៅ ឬស្ថាប័នផ្សេងៗ ដើម្បីពង្រឹងអំណាចទៅលើការគ្រប់គ្រងរ៉ែទាំងនេះ។

ដោយឡែក  សាជីវកម្មពហុភាគី (MNCs) ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការកេងប្រវ័ញ្ចធនធានធម្មជាតិរបស់កុងហ្គោក៏មានទំនាក់ទំនងគ្នាជាមួយនឹងជម្លោះដ៏អូសបន្លាយនៅប្រទេសកុងហ្គោផងដែរ។ ក្រុមសាជីវកម្មពហុភាគី (MNCs) មានគោលបំណងនៅក្នុងការទាញយកធនធានធម្មជាតិដើម្បីបម្រើឱ្យផលប្រយោជន៌ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ  ហេតុដូច្នេះហើយពួកគេបន្តគាំទ្រ និងផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ក្រុមឧទ្ទាម ដើម្បីឱ្យក្រុមឧទ្ទាមទាំងអស់នោះមានធនធានគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការច្បាំងបន្តរ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យជម្លោះបន្តរអូសបន្លាយ  និងដើម្បីងាយស្រួលទទួលបានធនធានរ៉ែ ជាពិសេស coltan ។

យោងតាមក្រុមអ្នកជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានរាយការណ៍ថា ការកេងប្រវ័ញ្ចខុសច្បាប់នៃធនធានធម្មជាតិ  បានក្លាយជាភ័ស្តុតាងដើម្បីឈានទៅដល់ការសន្និដ្ឋានថាអណ្តូងរ៉ែ coltan ទាំងអស់នៅភាគខាងកើតនៃប្រទេសកុងហ្គោ កំពុងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ក្រុមឧទ្ទាមឬកងទ័ពបរទេស។  មានភ័ស្តុតាងបានបង្ហាញថា ប្រទេស រ៉វ៉ាន់ដា (Rwanda) និង អ៊ូហ្គង់ដា (Uganda)កំពុងផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ការចំណាយផ្នែកយោធារបស់ពួកគេ ជាមួយនឹងប្រាក់ចំណេញពីការកេងប្រវ័ញ្ចធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងពួកគេនិងក្រុមឧទ្ទាមផ្សេងតៀត ជុំវិញការគ្រប់គ្រងទីតាំងភូមិសាស្រ្តរបស់ធនធានរ៉ែ និងការទាញយករ៉ែនៅតែបន្តរកើតមានឡើង។

ជាលទ្ធផលនៃការគ្រប់គ្រងលើធនធាន និងការកេងប្រវ័ញ្ចធនធានធម្មជាតិដែលរួមចំណែកដល់ជម្លោះនៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោ  ប្រជាជនកុងហ្គោបានទទួលអត្ថប្រយោជន៍តិចតួចបំផុតពីធនធានធម្មជាតិដ៏មហាសាលនៅក្នុងទឹកដីរបស់ពួកគេ។  ជនស៊ីវិលដែលព្យាយាមទាញយកធនធានធម្មជាតិរបស់ពួកគេមកប្រើប្រាស់ ឬមិនសហការជាមួយក្រុមមនុស្សមានអំណាចទាំងនោះ ត្រូវបានទទួលរងការវាយប្រហារ។ ភូមិនិងសហគមន៌ជាច្រើន ត្រូវបានផ្លាស់ទីលំនៅដើម្បីគេចពីការកេងប្រវ័ញ្ចរ៉ែ និងការគំរាមគំហែងពីក្រុមប្រដាប់អាវុធដែលចូលរួមក្នុងការសម្លាប់រង្គាល អំពើហិង្សាផ្លូវភេទ និងអំពើអមនុស្សធម៌ផ្សេងទៀត ។

ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិចឆ្នាំ ២០២៤ នឹងក្លាយជាការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីលើកទី ៦០ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនាខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៤។ អ្នកបោះឆ្នោតនឹងជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតីសម្រាប់រយៈពេលបួនឆ្នាំ។ ប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាច លោក Joe Biden សមាជិកនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ កំពុងឈរឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឡើងវិញ។ ស្របជាមួយគ្នានេះដែរ អតីតប្រធានាធិបតី​លោក Donald Trump ដែល​ជា​សមាជិក​នៃ​គណបក្ស​សាធារណរដ្ឋ​កំពុង​ឈរ​ឈ្មោះ​សម្រាប់​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ឡើង​វិញ​សម្រាប់​អាណត្តិ​ទី​ពីរ​ផងដែរ។

អ្នកឈ្នះនៃការបោះឆ្នោតនេះគ្រោងនឹងប្រកាសនៅថ្ងៃទី ២០ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៥ ស្របពេលនឹងការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិក និងសភាសហរដ្ឋអាមេរិក។ ចំណែករដ្ឋមួយចំនួនក៏នឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកសភា និងនីតិបញ្ញត្តិរដ្ឋផងដែរ។​ ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីលើកនេះ អាចនឹងមានបេក្ខជនលេចធ្លោ ៣​ រូបរួមមាន លោក Donald Trump នៅគណបក្សសាធារណរដ្ឋ, លោក Joe Biden នៅគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ; និង លោក Robert F. Kennedy Jr., Scion នៃគ្រួសារ Kennedy បោះឆ្នោតជាឯករាជ្យ (Independent)។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក Joe Biden និង​ លោក​ Donald Trump ក៏នៅតែមានសំឡេងលេចធ្លោជាបេក្ខជនឈរឈ្មោះដទៃទៀត។​

ការប្រកួតប្រជែងរវាងលោក Joe Biden និងលោក​ Donald Trump

ដើម្បីវិភាគទៅលើការប្រកួតប្រជែងតំណែងប្រធានាធិបតីរវាងលោក​ Joe Biden និងលោក Donald Trump យើងគួរសង្កេតមើលទៅលើសកម្មភាពនៃបេក្ខជនទាំងពីរ, គោលនយោបាយ និងមតិពីសាធារណ:ជនដោយផ្អែកលើស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន។

បើក្រឡេកមើលពីស្ថានភាពជាច្រើនឆ្នាំរបស់លោក Trump កន្លងមកនេះ លោកប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់នៅក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌធំៗចំនួនបួនដែលនឹងដំណើរការក្នុងពេលដំណាលគ្នាជាមួយនឹងប្រតិទិនបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០២៤។ ក្នុងនាមជាអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិកដំបូងគេដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ នេះសរបញ្ជាក់នូវភាពអវិជ្ជមានសម្រាប់ស្ថានភាពរបស់គាត់ ដូច្នេះវាពិបាកក្នុងការព្យាករណ៍ពីផលប៉ះពាល់ពិតប្រាកដនៃការចោទប្រកាន់ទៅកាន់លោក Trump។ ទោះបីជាគាត់នឹងត្រូវកាត់ទោសក៏ដោយ លោក Trump នឹងនៅតែមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះ ហើយពិតជាអាចលើកលែងទោសខ្លួនឯងពីការចោទប្រកាន់របស់សហព័ន្ធ (ទោះបីជាមិនមែនជារដ្ឋ) ប្រសិនបើលោក Trump ជាប់ឆ្នោត។

លោក Trump ប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ចំនួន ៤ ករណីទាក់ទងនឹងការប៉ុនប៉ងរបស់គាត់ដើម្បីលុបចោលលទ្ធផលបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០២០ ដោយប្រើការអះអាងមិនពិតនៃការជ្រៀតជ្រែកដែលបណ្តាលឱ្យមានការវាយប្រហារនៅថ្ងៃទី៦ ខែមករាលើវិមាន Capitol របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមច្បាប់របស់លោក Trump បានដាក់ពាក្យសុំឱ្យករណីនេះច្រានចោលដោយហេតុផលអភ័យឯកសិទ្ធិ ដោយតុលាការកំពូលទំនងជាត្រូវធ្វើសេចក្តីសម្រេចបន្ទាប់ពីដំណើរការបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍។ បន្ទាប់មកលោក Trump ត្រូវបានចោទប្រកាន់នៅក្នុងដំណើរការព្រហ្មទណ្ឌចំនួនបួនដាច់ដោយឡែកពីគ្នា – ប្រឈមនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋសរុបចំនួន ៩១ ។ ជាមួយនឹងការចោទប្រកាន់នីមួយៗ លោក Trump បានឃើញការកើនឡើងនៃចំនួនការស្ទង់មតិបឋមរបស់គាត់ទៅវិញ។

បើក្រឡេកទៅមើលគោលនយោបាយរបស់លោក Donald Trump និង លោក​ Joe Biden មានការអនុវត្តនផ្សេងគ្នាដោយលោក Donald Trump អនុវត្តនូវគោលនយោបាយ Isolationism ដែលមានការផ្ដាច់ខ្លួនពីភាពជាដៃគូមួយចំនួនកំឡុងពេលកាន់តំណែងរបស់គាត់។ រដ្ឋបាលរបស់លោក Trump មានការដកខ្លួនចេញពីភាពជាដៃគូអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិក សន្ធិសញ្ញា INF, UNHRC និង UNESCO ព្រមទាំងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស។ នេះក៏បានបង្កជាក្ដីព្រួយបារម្ភរបស់សម្ព័ន្ធមិត្តសហរដ្ឋអាមេរិកពីការត្រឡប់មកវិញរបស់លោក Donald Trump។ ខណៈពេលដែលគោលនយោបាយការបរទេសរបស់លោក Biden អាចទទួលបានសញ្ញាល្អពីអ្នកគាំទ្ររបស់គាត់ទាំងនៅក្នុងប្រទេស និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅបរទេស ជាពិសេសអ្នកដែលព្រួយបារម្ភអំពីលោក Trump ត្រឡប់ទៅសេតវិមាន។

បើយោងតាម CBS News បានប៉ាន់ប្រមាណថា អតីតប្រធានាធិបតី Donald Trump នឹងក្លាយជាបេក្ខភាពតំណាងគណបក្សសាធារណរដ្ឋនៅឆ្នាំ ២០២៤ បន្ទាប់ពីការឈ្នះរបស់គាត់នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ដោយប្រមូលផ្តុំប្រតិភូចំនួន ១១២៥ ដែលត្រូវការដើម្បីដណ្តើមយកការតែងតាំង GOP ។

ជារួមមក ការវិលត្រឡ​ប់របស់លោក Donald Trump នាពេលការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីនាពេលខាងមុខនេះបានសង្កេតឃើញពីការកើនឡើងនៃការគាំទ្ររបស់ប្រជាជនសហរដ្ឋអាមេរិក ស្របពេលលោក Joe Biden កំពុងនឹងរក្សានូវប្រជាប្រិយភាពក្នុងការប្រកួតប្រជែងនេះផងដែរ។ ដោយហេតុនេះហើយ បានជាមានការប៉ាន់ស្មានមួយចំនួនថាលោក Donald Trump អាចនឹងមានទទួលបានលទ្ធផលវិជ្ជមាននាពេលខាងមុខនេះ។ យ៉ាងណាមិញ យើងក៏មិនអាចសន្និដ្ឋានទាំងស្រុងថាលោក Joe Biden ទទួលបានលទ្ធផលអវិជ្ជមាននោះឡើយដោយសារតែលោកទទួលបានការគាំទ្រពីមហាជន ជាពិសេសពីដៃគូអន្តរជាតិ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការបោះឆ្នោតនឹងប្រព្រឹត្តទៅនាខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ហេតុនេះការបោះឆ្នោតជាបឋមក៏មិនអាចសន្មតបានទាំងស្រុងនោះឡើយ ព្រោះបេក្ខជនទាំងពីរមានលទ្ធផលប្រទាក់ក្រឡាគ្នា។​