ទោះបីជាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសជាច្រើននៅលើពិភពលោកមានកំណើន និងការអភិវឌ្ឍយ៉ាងណាក្ដីក៏នៅមានប្រទេសមួយចំនួននៅតែតស៊ូជាមួយនឹងភាពក្រីក្រខ្លាំងដូចជាប្រទេសស៊ូដង់ខាងត្បូង (South Sudan) ដែលជា​ប្រទេសមានវ័យ​ក្មេង​ជាង​គេ​ក្នុង​ពិភពលោកនិង​ឈរ​ឈ្មោះ​ជា​ប្រទេស​ក្រីក្រ​បំផុត។ ​មានបុព្វហេតុ​​បីធំៗដែលកត្តារួមចំណែកដល់ភាពក្រីក្ររបស់ប្រទេសស៊ូដង់ខាងត្បូង និង​​​រារាំង​ប្រទេសនេះ​ពី​ការ​កសាង​អនាគត​ប្រកប​ដោយ​ស្ថិរភាព និង​ភាព​ខ្លួន​ទីពឹង​ខ្លួន។ ១. ជម្លោះផ្ទៃក្នុង ប្រទេសស៊ូដង់ខាងត្បូងបានទទួលឯករាជ្យនៅឆ្នាំ ២០១១ បន្ទាប់ពីបានបំបែកខ្លួនចេញពីស៊ូដង់ក្រោយមានជម្លោះជាច្រើនទសវត្សរ៍កន្លងមក។ យ៉ាងណាក្ដី ប្រទេសស៊ូដង់ខាងត្បូងមិនមានសមត្ថភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍដើម្បីសន្តិភាព ប្រសិទ្ធភាពរដ្ឋាភិបាល ឬសេដ្ឋកិច្ចនោះទេ ហើយស្ថានភាពប្រទេសនេះកាន់តែដុនដាបថែមទៀតចាប់ពីមានសង្រ្គាមស៊ីវិលផ្ទុះឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០១៣។ ប្រធានាធិបតី Salva Kiir បានចោទប្រកាន់អនុប្រធានាធិបតីរបស់គាត់គឺលោក Riek Machar ពីការព្យាយាមដណ្តើមអំណាចរបស់គាត់...

បន្ទាប់ពីសង្រ្គាមលោកលើកទី២បានបញ្ចប់ សង្រ្គាមត្រជាក់បានចាប់ផ្ដើមឡើងរវាងមហាអំណាច២ គឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពសូវៀត។ សង្រ្គាមនេះបង្កើតឱ្យមានជាប្លុកពីរ គឺប្លុកខាងកើតដែលមានសហភាពសូវៀត និង សម្ព័ន្ធមិត្តអឺរ៉ុបខាងកើត និងប្លុកខាងលិចដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិក សមាជិកណាតូ និងប្រទេសមួយចំនួនទៀត។ សង្រ្គាមត្រជាក់ជាសង្គ្រាមនៃការប្រកួតប្រជែងផ្នែកមនោគមន៍វិជ្ជា សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ សព្វាវុធរួមមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ព្រមទាំងឈានដល់ការប្រកួតប្រជែងនៅទីអវកាសថែមទៀតផង។ នៅឆ្នាំ១៩៨៩ ដល់ ១៩៩១ ជញ្ជាំងក្រុងប៊ែងឡាំងត្រូវបានដួលរលំ ស្របពេលដែលបណ្ដាប្រទេសនៅអឺរ៉ុបខាងកើតមួយចំនួនចាប់ផ្ដើមធ្វើបដិវត្តន៍ផ្ដាច់ខ្លួនចេញពីសហសូវៀត គួបផ្សំនឹងអស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហភាពសូវៀត ដែលបានធ្វើការចំណាយច្រើនលើសលប់ទៅលើសម្ព័ន្ធមិត្ត ដែលជាបច្ច័យនាំទៅរកការដួលរលំរបស់សហភាពសូវៀត។...

កាលពីដើមខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥​ កន្លងទៅនេះ បន្ទាប់ពី លោកដូណាល់ត្រាំ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកបានឡើង កាន់អំណាចថ្មីៗ លោកបានប្រកាសអំពីការដាក់ពន្ធគយទៅលើប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តពាណិជ្ជកម្មចំនួនពីរគឺ ប្រទេស​កាណាដា និងប្រទេសម៉ិកស៊ិក ព្រមទាំងដៃគូប្រកួតប្រជែងរបស់ខ្លួនគឺប្រទេសចិនផងដែរ។​ នៅក្នុងនោះ​លោក​ត្រាំ​បាន​កំណត់ពន្ធនាំចូលទៅលើប្រទេសកាណាដា និងប្រទេសម៉ិកស៊ិកចំនួន២៥% លើកលែង​ទំនិញប្រេងឥន្ធនៈ​ដែល​មានអាត្រាពន្ធត្រឹម១០% និងបន្ថែមពន្ធនាំចូលទៅលើដៃគូប្រកួតប្រជែងចិនចំនួន ១០% ទៅលើ​ពន្ធ ​១០%​ដែល​មានស្រាប់។ លោកត្រាំបានលើកឡើងថា ចំពោះការតម្លើងពន្ធគយទៅលើប្រទេសកាណាដា ប្រទេស​ម៉ិកស៊ិក និងប្រទេសចិននេះ គឺដើម្បីកាត់បន្ថយនូវការហូរចូលនូវទំនិញខុសច្បាប់ដែលមានដូចជាសារធាតុ fetanyle...

លោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌុយទែតេ អតីតប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនទី១៦ ត្រូវបានបូលីសអន្តរជាតិអាំងទែប៉ូលប្រចាំទីក្រុងម៉ានីល បានឃាត់ខ្លួនតាមដីកាចាប់ខ្លួនរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌពិភពលោក(International Crime Court ហៅកាត់ថា​ ICC) ដែលបានចោទប្រកាន់លើសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ លោក ឌុយទែតេ ត្រូវបានគេស្គាល់លោកច្បាស់នៅពេលកំឡុងពេលលោកស្ថិតនៅក្នុងអំណាចពីឆ្នាំ២០១៦ ដល់ឆ្នាំ២០២២ ដែលលោកគឺជាមនុស្សម្នាក់មានការគាំទ្រខ្លាំង និងការសាទរពីប្រជាជនរបស់លោកលើប្រឆាំងនឹងគ្រឿងញៀន និងបានបោសសម្អាតគ្រឿងញៀនផងដែរ។ តែការកម្ចាត់គ្រឿងញៀនរបស់គាត់ត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានឈ្មួញគ្រឿងញៀនតូចៗ និងអ្នកប្រើប្រាស់មួយចំនួនត្រូវបានសម្លាប់ដោយគ្មានការកាត់ទោស។ តើមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលឈានដល់ការឃាត់ខ្លួនលោកទៅកាន់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិពិភពលោក? ១. ដើមហេតុនៃការចោទប្រកាន់លោក ឌុយទែរតេ...

ទ្វីបអាហ្រ្វិក ដែលជារឿយៗត្រូវបានគេមើលរំលងថាជាវាលរហោស្ថានដ៏ក្រខ្សត់ បានក្លាយទៅជា​សង្វៀន​ប្រកួតប្រជែងនៃសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងយោធា សម្រាប់មហាអំណាចពិភពលោកក្នុងសតវត្សទី ២១ ដូចជា អាមេរិក ចិន និងរុស្ស៊ី។ អត្ថបទនេះនឹងពន្យល់អំពីហេតុផលមួយចំនួនដែលនៅពីក្រោយភាពទាក់ទាញរបស់ទ្វីបអាហ្រ្វិកនៅក្នុងកែវភ្នែករបស់មហាអំណាចធំៗ ដោយពិនិត្យលើបរិបទប្រវត្តិសាស្ត្រ អត្ថប្រយោជន៏សេដ្ឋកិច្ច យុទ្ធសាស្ត្រភូមិសាស្ត្រនយោបាយ​ និង សន្តិសុខ។ បរិបទប្រវត្តិសាស្រ្ត ការពិតទៅ ទ្វីបអាហ្រ្វិកជាសមរភូមិសម្រាប់មហាអំណាចពិភពលោក តាំងពីសម័យអាណានិគមមកម៉្លេះ ជាពិសេសនៅចុងសតវត្សទី ១៩ និងដើមសតវត្សទី ២០ ហើយនៅសន្និសីទទីក្រុងប៊ែកឡាំងឆ្នាំ...

ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យតាមបែបសហរដ្ឋអាមេរិក និង ចក្រភពអង់គ្លេស គឺជាគំរូប្រព័ន្ធនយោបាយសំខាន់ពីរដែលមានឥទ្ធិពលនៅទូទាំងពិភពលោក។ សហរដ្ឋអាមេរិកដើរតាមប្រព័ន្ធនៃការបែងចែកអំណាច (separation of powers) ចំណែកឯចក្រភពអង់គ្លេសវិញ ដើរតាមប្រព័ន្ធនៃអំណាចបញ្ចូលគ្នា (fusion of powers)។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក គេបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំដែលជាប្រធានធិបតីដោយផ្ទាល់ ឯចក្រភពអង់គ្លេសវិញសភាជាអ្នកជ្រើសរើសមេដឹកនាំដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងស្វែងយល់កាន់តែច្បាស់ពីរចនាសម្ព័ន្ធ និងយន្តការស្ថាប័នរវាងស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ និងនីតិប្បញ្ញត្តិ។ ១. រចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាល រចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយអាមេរិក និងប្រព័ន្ធនយោបាយអង់គ្លេសខុសគ្នាជាចម្បងត្រង់ទំនាក់ទំនងរវាងស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ និងនីតិប្បញ្ញត្តិ។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក...

១. ប្រវត្តិសង្គ្រាមរវាងម៉ិកស៊ិកូ និងសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសម៉ិកស៊ិកូធ្លាប់ទទួលរងអាណានិគមរបស់អេស្ប៉ាញប្រហែលជិត៣សតវត្សន៍ បន្ទាប់មកទទួលបានឯករាជ្យពេញលេញវិញដោយចលនាបះបោរមួយដែលមានឈ្មោះថា ហ៊ីដាល់ហ្គូ និងត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងឆ្នាំ១៨២២។ ការទទួលស្គាល់ឯករាជ្យនេះឈានទៅរកទំនាក់ទំនងការទូត ក៏ដូចជាភាពតានតឹងថ្មី និងជម្លោះរវាងប្រទេសទាំងពីរដែលកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ ទំនាក់ទំនងការទូតដំបូងរវាងម៉ិកស៊ិក និងសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃ១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៨២២ ប៉ុន្តែត្រូវបានបែកបាក់ទៅវិញដោយសារការប្រកាសឯករាជ្យរបស់រដ្ឋតិចសាស់ចេញពីប្រទេសម៉ិកស៊ិក ហើយទៅចូលរួមជាមួយសហព័ន្ធក្លាយជារដ្ឋទី២៨ របស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅឆ្នាំ១៨៤៥ ដែលបានធ្វើឱ្យមានសង្គ្រាមរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងម៉ិកស៊ិកនៅឆ្នាំ១៨៤៦។ សន្ធិសញ្ញា Guadalupe Hidalgo តម្រូវឱ្យម៉ិកស៊ិកប្រគល់ទឹកដីរដ្ឋអារីហ្សូណា កាលីហ្វ័រញ៉ា និងម៉ិកស៊ិកថ្មី...

កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ថ្មីៗកន្លងទៅ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ត្រាំបានធ្វើការប្រកាសថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើការកាន់កាប់តំបន់ហ្កាហ្សា ក្រោយពេលដែលបញ្ជូនជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនចេញពីតំបន់នោះអស់ទៅ ហើយអាមេរិកនឹងធ្វើប្រតិបត្តិការក្រោមផែនការវិសាមញ្ញមួយ ដោយលោកដូណាល់ត្រាំអះអាងថា លោកនឹងប្រែក្លាយតំបន់នេះឱ្យទៅជាតំបន់ រីវើរ៉ានៃមជ្ឈិមបូពា៍ (the Rivera of the Middle East)។ 1. ប្រវត្តិនៃបញ្ហានៅតំបន់ហ្កាហ្សា ដើមឡើយ តំបន់ហ្កាហ្សាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសអេហ្ស៊ីបអស់រយៈពេល១៩ឆ្នាំ បន្ទាប់មក នៅឆ្នាំ១៩៦៧ អ៊ីស្រាអែលបានគ្រប់គ្រងតំបន់នេះវិញក្រោយសង្គ្រាមប្រាំមួយថ្ងៃ (Six...

ការដាក់ពិន័យទៅលើដៃគូសហការធ្ងន់ជាងដៃគូប្រកួតប្រជែងគឺរឿងមួយដែលគួរឱ្យហួសចិត្ត ប៉ុន្តែរដ្ឋបាលរបស់លោកដូណាល់ត្រាំអាចធ្វើបាន។ នៅដើមខែកុម្ភៈ សេតវិមានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ត្រាំបានប្រកាសថាប្រធានាធិបតីត្រាំបានតម្លើងពន្ធគយចំពោះប្រទេសកាណាដា និងម៉ិចសិកកូចំនួន ២៥%​ និង ១០% ចំពោះប្រទេសចិន។​ លោកត្រាំបានប្រកាសថាការតម្លើងពន្ធគយនេះគឺដើម្បីឱ្យប្រទេសទាំងនេះពង្រឹងទំនួលខុសត្រូវចំពោះការនាំចូលផលិតផលខុសច្បាប់ដូចជាសារធាតុ fentanyl គ្រឿងញៀនផ្សេងៗជាពិសេសគឺទប់ស្កាត់ការអន្តោប្រវេសន៏ខុសច្បាប់ចូលទៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។​ ប្រសិនជាយើងបានឮពីព័ត៌មាននេះដំបូងៗ យើងប្រាកដហួសចិត្តជាពុំខានព្រោះការសម្រេចចិត្តបែបនេះហាក់បីដូចជាឃ្លាតឆ្ងាយពីទង្វើដែលសមហេតុផល។ ប៉ុន្តែបើយើងវិភាគឱ្យបានលម្អិត ការសម្រេចចិត្តបែបនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីយុទ្ធសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចបែបការពារ (Protectionist policies) ចំពោះពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិដែលមានលក្ខណៈផ្ទុយស្រឡះពីការធ្វើពាណិជ្ជកម្មបែបទីផ្សាសេរីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលកន្លងមក។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងស្វែងយល់អំពីមូលហេតុដែលអាចជំរុញឱ្យលោកដូណាល់ ត្រាំធ្វើយុទ្ធសាស្រ្តពាណិជ្ជកម្មបែបការពារ កត្តាដែលជំរុញនៅពីក្រោយការតម្លើងពន្ធគយ និងគុណវិបត្តិដែលការតម្លើងពន្ធគយនេះអាចជះលើសេដ្ឋកិច្ចជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលខាងមុខ។ គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មបែបការពារ...

ព្រះរាជាណាចក្រថៃជាប្រទេសមួយដែលមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់មួយនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសនានាផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ តាមការគ្រោងទុករបស់ធនាគារពិភពលោក ប្រទេសថៃនឹងក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលខ្ពស់ (High-Income Country) ក្នុងឆ្នាំ​២០៣៧ ។ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃមានកំណើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដោយបានពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយផ្អែកលើវិស័យផ្សេងៗគ្នា រួមមានកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម បច្ចេកវិទ្យា ទេសចរណ៍ និងសេវាកម្ម ដែលទាក់ទាញនូវការវិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីក្រុមហ៊ុនបរទេស។ យោងទៅតាមធនាគារពិភពលោក ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមចែកចេញជាពីរគឺមធ្យមកម្រិតទាបដែលប្រាក់ចំណូលជាតិសរុប (GNI) សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ស្ថិតនៅចន្លោះពី ១ ១៣៦ ដល់ ៤ ៤៦៥ ដុល្លារអាមេរិក...

នៅដើមឆ្នាំ២០២៥ BRICS បានកើនសមាជិកចំនួន ១០ ប្រទេសបន្ទាប់ប្រទេសប្រេស៊ីលដែលជាម្ចាស់ផ្ទះក្នុងឆ្នាំនេះបានប្រកាសពីការស្វាគមន៍ទី១០ របស់ខ្លួន។ ហើយសមាជិកទី១០ នោះគឺប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលជាប្រទេសដ៏ធំមួយនៅតំបន់អាស៊ានរួមទាំងពិភពលោកដែលមានប្រជាជនលេខរៀងទី៤ និងសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងស្ថិតក្នុង២០ប្រទេសផងដែរ។ ក្នុងនោះ សមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនទៀតក៏មានទំនាក់ទំនងនឹង BRICS ដូចជាប្រទេសថៃ ម៉ាឡេស៊ី និងវៀតណាម។ ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី បានក្លាយជាប្រទេសដៃគូជាមួយBRICS ហើយវៀតណាមនៅមិនទាន់បានក្លាយជាប្រទេសដៃគូនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែគេរំពឹងថាវៀតណាមនឹងក្លាយជាប្រទេសដៃគូនៅក្នុងឆ្នាំនេះ ដោយសារតែនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក ផាំ...

១. សេចក្ដីផ្ដើម បដិវត្តន៍វប្បធម៌ ដែលមានឈ្មោះផ្លូវការថា "បដិវត្តន៍វប្បធម៌វណ្ណៈអធនមហាអស្ចារ្យ" គឺជាចលនាសង្គមនយោបាយដែលផ្ដួចផ្ដើមនៅក្នុងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដោយមេដឹកនាំបក្សកុម្មុយនីស្តចិន លោក ម៉ៅ សេទុង ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៦៦ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៦។ បដិវត្តន៍វប្បធម៌នេះបង្កើតឡើងក្នុងគោលដៅលុបបំបាត់វប្បធម៌ចាស់គំរិល ព្រមទាំងគំនិតសក្តិភូមិ និងបរទេសនិយម ដែលលោកអះអាងថាកំពុងតែចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅនៅតាមសាលារៀននៅក្នុងសង្គម ក៏ដូចជានៅក្នុងជួរថ្នាក់ដឹកនាំបក្សកុម្មុយនីស្តនៅពេលនោះ។ ២. គោលបំណងនៃបដិវត្តន៍វប្បធម៌ ២.១. បរាជ័យនៃកំណែទម្រង់មហាលោតផ្លោះ ការលេចឡើងនៃបដិវត្តន៍វប្បធម៌នេះ មានគោលបំណងស្រោចស្រង់ប្រទេសចិនឡើងវិញក្រោយពីបរាជ័យនៃកំណែទម្រង់មហាលោតផ្លោះ (Great  Leap Forward) របស់លោកម៉ៅសេទុងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៨...