កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ថ្មីៗកន្លងទៅ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ត្រាំបានធ្វើការប្រកាសថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើការកាន់កាប់តំបន់ហ្កាហ្សា ក្រោយពេលដែលបញ្ជូនជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនចេញពីតំបន់នោះអស់ទៅ ហើយអាមេរិកនឹងធ្វើប្រតិបត្តិការក្រោមផែនការវិសាមញ្ញមួយ ដោយលោកដូណាល់ត្រាំអះអាងថា លោកនឹងប្រែក្លាយតំបន់នេះឱ្យទៅជាតំបន់ រីវើរ៉ានៃមជ្ឈិមបូពា៍ (the Rivera of the Middle East)។

1. ប្រវត្តិនៃបញ្ហានៅតំបន់ហ្កាហ្សា

ដើមឡើយ តំបន់ហ្កាហ្សាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសអេហ្ស៊ីបអស់រយៈពេល១៩ឆ្នាំ បន្ទាប់មក នៅឆ្នាំ១៩៦៧ អ៊ីស្រាអែលបានគ្រប់គ្រងតំបន់នេះវិញក្រោយសង្គ្រាមប្រាំមួយថ្ងៃ (Six Days War) ទៅលើអេហ្ស៊ីប។ តំបន់ហ្កាហ្សា គឺជាចំណែកដីតូចមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេជាប់ព្រំប្រទល់ខាងត្បូងនៃប្រទេសអេហ្ស៊ីប ហើយបើយោងទៅតាមប្រភព Council on Foreign Relations តំបន់នេះស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អាជ្ញាធរប៉ាឡេស្ទីនពាក់កណ្តាលស្វយ័តតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ មក។ បក្ស​ពួកនិយមក្នុងចំណោមជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនក៏បានផ្ទុះឡើងនៅពេលដែលក្រុមហាម៉ាស (Hamas) ឈ្នះការបោះឆ្នោតសភារបស់អាជ្ញាធរប៉ាឡេស្ទីនក្នុងឆ្នាំ២០០៦ ដោយទម្លាក់គណបក្សឈរជើងចាស់ (Fatah)។ នេះបានផ្តល់ឱកាសបើកផ្លូវឱ្យក្រុមហាម៉ាស ដែលជាចលនានយោបាយ និងសកម្មប្រយុទ្ធបានបំផុសគំនិត “បងប្អូនមូស្លីមប៉ាឡេស្ទីន (Palestine Muslim Brotherhood)” ដើម្បីគ្រប់គ្រងតំបន់ហ្គាហ្សា។

នៅខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ សង្គ្រាមផ្ទុះឡើងដំបូងរវាងអ៊ីស្រាអែលនិងក្រុមហាម៉ាស ដែលពេលនោះក្រុមហាម៉ាសបានធ្វើការបើកការវាយប្រហារដ៏សាហាវរបស់ខ្លួនទៅលើអ៊ីស្រាអែលក្នុងគោលបំណងបំផុសបំផុលជម្រុញឱ្យកងកម្លាំងការពារអ៊ីស្រាអែល (Israel Defense Forces – IDF) ធ្វើយុទ្ធនាការអាកាស និងប្រតិបត្តិការវាយប្រហារមកវិញលើទឹកដីក្នុងតំបន់ហ្កាហ្សា។ យោងទៅតាមប្រភពព័ត៌មាននៃតំបន់មជ្ឈិមបូពា៍ Al Jazeera បានឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥កន្លងទៅ សហរដ្ឋអាមេរិករួមជាមួយប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងកាតាបានប្រកាសថាពួកគេបានសម្របសម្រួលបញ្ឈប់ការបាញ់បោះរវាងអ៊ីស្រាអែលនិងក្រុមហាម៉ាស ដើម្បីបញ្ចប់ការប្រយុទ្ធនៅតំបន់ហ្កាហ្សាអស់រយៈពេល១៨ខែកន្លងទៅនេះ។ សំណើនេះបានអនុម័តជាផ្លូវការដោយរដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែល និងកំពុងតែរង់ចាំការធ្វើប្រតិបត្តិការបន្ថែមដើម្បីទទួលបានការបញ្ចប់សង្គ្រាមដោយជោគជ័យពេញលេញ។​

2. តើការកាន់កាប់តំបន់ហ្កាហ្សាអាចនាំប្រយោជន៍អ្វីខ្លះដល់អាមេរិក?

នៅក្នុងការថ្លែងសន្ទរកថារបស់ លោក ដូណាល់ត្រាំ នៅសេតវិមានកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកម្ភៈ បានលើកឡើងថា នៅក្នុងផែនការអភិវឌ្ឍឡើងវិញនៅតំបន់ហ្កាហ្សានេះ អាមេរិកនឹងទៅកាន់កាប់តំបន់នេះក្នុង​រយៈពេលវែង ហើយក៏បានបញ្ជាក់ដែរថាលោកទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងច្រើនទៅលើគំនិតមួយនេះ។ យោងទៅតាមប្រភពព័ត៌មាន BBC គម្រោងការកាន់កាប់លើតំបន់ហ្កាហ្សានេះតម្រូវឱ្យមានការគិតគូរយ៉ាងម៉ត់ចត់ ដោយហេតុថាតំបន់ហ្កាហ្សាត្រូវធ្វើការកសាងឡើងវិញ ដែលគិតតាំងពីការសាងសង់ និងជួសជុលនូវប្រព័ន្ធផ្លូវទឹក និងខ្សែភ្លើង ក៏ដូចជាការសាងសង់ឡើងវិញនូវប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដូចជាផ្លូវថ្នល់ សាលារៀន មន្ទីពេទ្យជាដើម។ ស្របពេលគ្នានេះដែរ ក្នុងករណីអវត្តមានរបស់ជនជាតិប៉ាឡេស្ទីន និងក្រុមជនភៀសខ្លួនដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ហ្កាហ្សា វាគឺជាឱកាសដ៏ល្អក្នុងការប្រែក្លាយតំបន់នោះឱ្យទៅជាតំបន់ រីលើរ៉ាមិជ្ឈិមបូពា៍ដ៏ល្អឥតខ្ចោះដោយតំបន់ហ្កាហ្សានេះនឹងផ្ដល់ឱកាសការងារថ្មីៗជាច្រើន ព្រមទាំងឱកាសវិនិយោគ និងកន្លែងសម្រាប់ប្រជាជនទូទាំងពិភពលោកអាចរស់នៅបាន ហើយអាមេរិកក៏អាចទទួលបានផលចំណេញច្រើនក្នុងខណៈនោះផងដែរ។​ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ នេះក៏ជាឱកាសមួយដែលអាចឱ្យអាមេរិកពង្រីកការធ្វើជំនួញពាណិជ្ជកម្ម និងបង្កើនដៃគូសហការផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ហើយវាថែមទាំងជាឱកាសមួយដែលអាចឱ្យអាមេរិកពង្រីកសក្ដានុពលនៃឥទ្ធិពលផ្នែកនយោបាយភូមិសាស្ត្ររបស់ខ្លួននៅតំបន់មជ្ឈិមបូពា៍តាមរយៈការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសផ្សេងៗក្នុងតំបន់។

3. តើតំបន់ហ្កាហ្សាអាចក្លាយជាផ្នែកនៃប្រទេសអ៊ីស្រាអែលដែរឬទេនៅពេលអនាគត?

យោងទៅតាមអត្ថបទលោក ភល អាដាម (Paul Adam) ដែលបានចេញផ្សាយដោយ BBC បានលើកឡើងថា លោក​​ ដូណាល់ត្រាំ មានបំណងបញ្ជូនជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនចេញពីទឺកដីក្នុងអំឡុងពេលធ្វើការសាងសង់ឡើងវិញនៅតំបន់ហ្កាហ្សា។ លោក​ ដូណាល់ត្រាំ បានធ្វើការជំរុញ និងដាក់សម្ពាធមេដឹកនាំប្រទេសក្នុងតំបន់ដូចជាប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងហ្ស៊កដានី (Jordan) ឱ្យទទួលយកប្រជាជនប្រមាណ ២,២លាននាក់ពីតំបន់ហ្កាហ្សា ដោយធ្វើការគំរាមកំហែងថានឹងផ្ដាច់ជំនួយប្រសិនពួកគេបដិសេដ។ ស្របនឹងក្ដីស្រម៉ៃរបស់អ្នកនយោបាយអ៊ីស្រាអែលភាគច្រើនដែលចង់បានតំបន់ហ្កាហ្សាជាយូរមកហើយនោះ គំនិតផែនការ​នៃការសាងសង់ឡើងវិញរបស់អាមរិកមួយនេះបានបើកឱកាសឱ្យពួកគេផ្ដល់គាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹង។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា បើយោងទៅតាមប្រភពព័ត៌មាន Al Jazeera កាលពីពេលដែលភ្លើងសង្គ្រាមចាប់ផ្ដើមលើទឹកដីហ្គាហ្សា គេឃើញមានឯកសារបែកធ្លាយពីក្រសួងស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់អ៊ីស្រាអែលដែលបានស្នើឱ្យមានការផ្លាស់ទីជនជាតិប៉ាឡេស្ទីនពីទឹកដីហ្គាហ្សាឱ្យចូលទៅរស់នៅវាលខ្សាច់ Sinai របស់អេហ្ស៊ីបវិញ។ ទោះបីជាលោក Netanyahu ដែលជានាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសអ៊ីស្រអែលបានព្យាយាមកាត់បន្ថយការរីករាលដាលនៃគំនិតនេះជាសាធារណៈ ដោយហេតុថាការសម្អាតជនជាតិភាគតិចគឺជាការប្រឆាំងនឹងច្បាប់អន្តរជាតិ ប៉ុន្តែអ្នកគាំទ្ររបស់គាត់ រួមទាំងរដ្ឋមន្ត្រីនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តជំរុញគំនិតនេះ។ ហើយបន្ទាប់ពីការប្រកាសរបស់លោកត្រាំ ថានឹងកាន់កាប់តំបន់ហ្កាហ្សានេះ ក្រុមអ្នកនយោបាយនៅអ៊ីស្រាអែលបានបង្ហាញការស្វាគមន៍នូវគំនិតនេះជាខ្លាំង។

ការដាក់ពិន័យទៅលើដៃគូសហការធ្ងន់ជាងដៃគូប្រកួតប្រជែងគឺរឿងមួយដែលគួរឱ្យហួសចិត្ត ប៉ុន្តែរដ្ឋបាលរបស់លោកដូណាល់ត្រាំអាចធ្វើបាន។ នៅដើមខែកុម្ភៈ សេតវិមានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ត្រាំបានប្រកាសថាប្រធានាធិបតីត្រាំបានតម្លើងពន្ធគយចំពោះប្រទេសកាណាដា និងម៉ិចសិកកូចំនួន ២៥%​ និង ១០% ចំពោះប្រទេសចិន។​ លោកត្រាំបានប្រកាសថាការតម្លើងពន្ធគយនេះគឺដើម្បីឱ្យប្រទេសទាំងនេះពង្រឹងទំនួលខុសត្រូវចំពោះការនាំចូលផលិតផលខុសច្បាប់ដូចជាសារធាតុ fentanyl គ្រឿងញៀនផ្សេងៗជាពិសេសគឺទប់ស្កាត់ការអន្តោប្រវេសន៏ខុសច្បាប់ចូលទៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។​ ប្រសិនជាយើងបានឮពីព័ត៌មាននេះដំបូងៗ យើងប្រាកដហួសចិត្តជាពុំខានព្រោះការសម្រេចចិត្តបែបនេះហាក់បីដូចជាឃ្លាតឆ្ងាយពីទង្វើដែលសមហេតុផល។ ប៉ុន្តែបើយើងវិភាគឱ្យបានលម្អិត ការសម្រេចចិត្តបែបនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីយុទ្ធសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចបែបការពារ (Protectionist policies) ចំពោះពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិដែលមានលក្ខណៈផ្ទុយស្រឡះពីការធ្វើពាណិជ្ជកម្មបែបទីផ្សាសេរីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលកន្លងមក។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងស្វែងយល់អំពីមូលហេតុដែលអាចជំរុញឱ្យលោកដូណាល់ ត្រាំធ្វើយុទ្ធសាស្រ្តពាណិជ្ជកម្មបែបការពារ កត្តាដែលជំរុញនៅពីក្រោយការតម្លើងពន្ធគយ និងគុណវិបត្តិដែលការតម្លើងពន្ធគយនេះអាចជះលើសេដ្ឋកិច្ចជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលខាងមុខ។

គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មបែបការពារ

សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាប្រទេសមហាអំណាចមួយដែលធ្លាប់តែប្រកាន់ខ្ជាប់ទៅនឹងលទ្ធិសេរី និងតែងតែលើកទឹកចិត្តឱ្យបណ្តាប្រទេសក្នុងពិភពលោកធ្វើសេដ្ឋកិច្ចបែបទីផ្សារសេរី។ ជាក់ស្តែងសហរដ្ឋអាមេរិកជាសមាជិករបស់អង្គការពាណិជ្ជពិភពលោក​ (WTO) ដែលប្រកាន់នូវគោលការណ៏ចម្បងពីរគឺគោលការណ៏សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី (Market Liberalism)​ ដែលអនុញ្ញាតិឱ្យមានលំហូរផលិតផលជុំវិញពិភពលោកដោយគ្មានការរារាំងដោយពន្ធគយរបស់ប្រទេសនីមួយៗ និងគោលការណ៏មិនរើសអើង (Nondiscrimination) ដែលធានាថាសមាជិកនីមួយៗត្រូវប្រព្រឹត្តចំពោះសមាជិកដទៃទៀតស្មើៗគ្នាដោយមិនលំអៀង។ ជាក់ស្តែងគោលនយោបាយដែលលោកត្រាំកំពុងហាក់ដូចជាផ្ទុយជាមួយនឹងអង្គការ WTO បាត់ទៅហើយ ដូចនេះហើយទើបឆ្លើយតបទៅនឹងការតម្លើងពន្ធគយរបស់លោកត្រាំ ប្រទេសចិនបានប្រកាសថានឹងប្តឹងសហរដ្ឋអាមរិកនៅចំពោះមុខអង្គការ WTO។

ខុសពីរដ្ឋបាលរបស់លោកចូ បៃឌិនដែល​ប្រកាន់នូវគោលការណ៏ទីផ្សារសេរីបានខ្ជាប់ខ្ជួនជាង ការតម្លើងពន្ធគយរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំគឺជាគោលនយោបាយ​បែបការពារ​ (Protectionist policies)​​ ដើម្បីការពារពាណិជ្ជកម្មក្នុងស្រុក។ ជាការរពិត វាមិនមែននៅសុខៗលោកដូណាល់ ត្រាំចេញគោលនយោបាយបែបនេះដោយនោះទេ។ ក្នុងនាមជាប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ យើងត្រូវវិភាគមើលមតិភាគច្រើនរបស់ប្រជាជនអាមេរិកដែលបោះឆ្នោតឱ្យលោកត្រាំ។ ហេតុអ្វីបានជាពួកគេបោះឆ្នោតឱ្យលោកត្រាំឡើងកាន់អំណាច?មូលហេតុអ្វីខ្លះទើបធ្វើឱ្យពួកគេមានការភ័យខ្លាចចំពោះលំហូរចូលនូវផលិតផលដោយសេរី?​ ទ្រឹស្តីសង្គមនិយមចំពោះគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម (Society-centered approach to trade politics) អាចជួយបំភ្លឺចម្ងល់ទាំងនេះបាន។ ទ្រឹស្តីសង្គមនិយមចំពោះគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មជួយឱ្យយើងបានយល់អំពីរបៀបដែលផលប្រយោជន៏សង្គមអាចជះទៅលើឥទ្ធិពលលើស្ថាប័ននយោបាយដែរ។​ ការអនុវត្តគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចបែបការពារអាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រតិកម្មដ៏អវជ្ជមានដែលប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនមានចំពោះសកលរូបនីយកម្មដែលបណ្តាលឱ្យមានលំហូរចូលនូវពាណិជ្ជកម្ម វប្បធម៌ ក៏ដូចជាការធ្វើអន្តោប្រវេសន៏ដោយសេរី។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ទ្រឹស្តីសង្គមនិយមចំពោះគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មអះអាងថាការចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស (Brexit) ឆ្លុះបញ្ចាំងពីផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្មករដែលជាអ្នកបោះឆ្នោត។ កម្មករទាំងនេះភ័យខ្លាចថាពួកគេនឹងត្រូវបានផ្លាស់ទីលំនៅដោយសារពាណិជ្ជកម្មរវាងចក្រភពអង់គ្លេសនិងសេដ្ឋកិច្ចសហភាពអឺរ៉ុបផ្សេងទៀត។ ទិដ្ឋភាពបែបនេះគឺស្រដៀងទៅនឹងនយោបាយក្នុងស្រុករបស់សហរដ្ឋអាមេរិកមែនទែនព្រោះកាលដែលលោកត្រាំឃោសនាគណៈបក្សរបស់គាត់គឺគាត់ផ្តោតសំខាន់ទៅលើបញ្ហាអន្តាប្រវេសន៏ និងលំហូរផលិតផល និងមនុស្សចូលទៅក្នុងប្រទេសដោយសេរីដែលបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៏ដល់ពលរដ្ឋដែលព្រួយបារម្ភអំពីបញ្ហានេះ។

តើហេតុអ្វីបានជាលោកត្រាំដាក់ពន្ធគយលើដៃគូពាណិជ្ជកម្មកាណាដា និងម៉ិចសិកកូច្រើនជាងដៃគូប្រកូតប្រជែងចិន?

លោកត្រាំតម្លើងពន្ធគយចំពោះកាណាដា និងម៉ិកសិកកូច្រើនជាងចិនគឺពិតជារឿងគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ ព្រោះសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មជាមួយកាណាដា និង​ម៉ិកសិកកូនៅក្នុងតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរី​ NAFTA ជាយូរណាស់មកហើយ។ យ៉ាងណាមិញ ដូចដែលបានលើកឡើងនៅក្នុងកឋាខណ្ឌខាងលើ បញ្ហាអន្តាប្រវេសន៏គឺជាអាទិភាពចម្បងរបស់គោលនយោបាយរបស់លោកត្រាំ។ ការតម្លើងពន្ធគយចំពោះកាណាដា និងម៉ិកសិកកូមិនត្រឹមតែចង់ដោះស្រាយបញ្ហាលំហូរចូលនូវផលិតផលខុសច្បាប់នោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាការព្រមានឱ្យកាណាដា និងម៉ិកសិកកូរឹតបន្តឹងច្រកទ្វាអន្តាប្រវេសន៏ចូលទៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកដែរ។ ប្រសិនបើប្រទេសទាំងនេះមិនដោះស្រាយបញ្ហាអន្តាប្រវេសន៍តាមដែលលោកត្រាំចង់បាននោះទេ ពួកគេនឹងត្រូវប្រឈមមុខនឹងការតម្លើងពន្ធគយចំពោះផលិតផលរបស់ខ្លួន។ ម៉្យាងវិញទៀត មូលហេតុដែលលោកត្រាំបានតម្លើងពន្ធគយចំពោះកាណាដា និងម៉ិចសិកកូច្រើនជាងចិនក៏ព្រោះថាវិធីសាស្រ្តតម្លើងពន្ធគយដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាអន្តាប្រវេស៍ក្នុងស្រុកមានអានុភាពទៅលើកាណាដា និងម៉ិចសិកកូជាងចិន។

ថ្វីត្បិតតែយុទ្ធសាស្របែបនេះអាចឱ្យលោកត្រាំសម្រេចគោលបំណងរបស់លោកចំពោះបញ្ហាអន្តាប្រវេសន៍បានក្នុងរយៈពេលខ្លី ការសម្រេចចិត្តបែបនេះនឹងបង្កជាគុណវិបត្តិចំពោះសេដ្ឋកិច្ចរបស់អាមេរិកនាពេលខាងមុខ។ គុណវិបត្តិចម្បងនៃការតម្លើងពន្ធគយចំពោះផលិតផលនាំចូលគឺគំរាមកំហែងទៅដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងធ្វើឱ្យទំនិញក្នុងស្រុកឡើងថ្លៃ។ កំណើននៃអតិផរណានឹងអាចធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចជាប់គាំង ឬឈានទៅរកវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចទៀតផង ហើយបើសិនជាឈានដល់ដំណាក់កាលនេះ វានឹងបំផ្លាញការសន្យាដែលលោកត្រាំបានប្រកាសនៅក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោតរបស់គាត់ដែលសន្យាថានឹងលុបបំបាត់អតិផរណាដែលបង្កើតឡើងដោយលោកចូ បៃឌិន។ នៅពេលដែលជួបប្រទះនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចបែបនេះ ប្រជាពលរដ្ឋប្រាកដជាចង់បោះឆ្នោតឱ្យអ្នកនយោបាយណាដែលអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យពួកគេបាន។

ព្រះរាជាណាចក្រថៃជាប្រទេសមួយដែលមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់មួយនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសនានាផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ តាមការគ្រោងទុករបស់ធនាគារពិភពលោក ប្រទេសថៃនឹងក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលខ្ពស់ (High-Income Country) ក្នុងឆ្នាំ​២០៣៧ ។ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃមានកំណើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដោយបានពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយផ្អែកលើវិស័យផ្សេងៗគ្នា រួមមានកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម បច្ចេកវិទ្យា ទេសចរណ៍ និងសេវាកម្ម ដែលទាក់ទាញនូវការវិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីក្រុមហ៊ុនបរទេស។

យោងទៅតាមធនាគារពិភពលោក ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមចែកចេញជាពីរគឺមធ្យមកម្រិតទាបដែលប្រាក់ចំណូលជាតិសរុប (GNI) សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ស្ថិតនៅចន្លោះពី ១ ១៣៦ ដល់ ៤ ៤៦៥ ដុល្លារអាមេរិក និងមធ្យកម្រិតខ្ពស់មាន GNI ចន្លោះពី ៤ ៤៦៦ ដល់ ១៣ ៨៤៥ ដុល្លារអាមេរិក។ នៅប្រទេសថៃ អន្ទាក់នៃប្រាក់ចំណូលមធ្យមនៅតែជាបញ្ហាចោទដែលរារាំងការវិវត្តខ្លួនទៅជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅក្នុងតំបន់។ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២២ ប្រទេសថៃនៅតែមាន GNI សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ (GNI) ៧ ២៣០ ដុល្លារអាមេរិកប៉ុណ្ណោះ។

ការប្រែក្លាយឱ្យប្រទេសថៃជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចំណូលខ្ពស់នៅតែជាបញ្ហាដោយសារកត្តាមួយចំនួន រួមមាន៖

១. ការពឹងផ្អែកខ្លាំងលើឧស្សាហកម្មដែលមានប្រាក់ឈ្នួលទាប

កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃកើនឡើងដល់សេដ្ឋកិច្ចចំណូលមធ្យមដោយសារឧស្សាហកម្មប្រពៃណីដែលមិនសូវទាមទារជំនាញបច្ចេកទេសខ្ពស់ហើយថ្លៃឈ្នួលពលកម្មទាប ដូចជាវិស័យវាយនភ័ណ្ឌ កាត់ដេរ​ ផលិតសម្លៀកបំពាក់ ធនាគារ ហិរញ្ញវត្ថុ ធានារ៉ាប់រង អចលនទ្រព្យ កែច្នៃកសិកម្ម យានយន្ត និងការលក់រាយ។ ​ជាក់ស្ដែង ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ឧស្សាហកម្មប្រពៃណីបានទាញយកប្រមាណ ១/៤ នៃកម្លាំងពលកម្មក្នុងស្រុកសរុប ប៉ុន្តែរួមចំណែកក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ចំនួន ២៦% ប៉ុណ្ណោះ។ ទន្ទឹមនេះ ការ​ប្រកួត​ប្រជែង​ពី​ប្រទេស​ជិត​ខាង​ដូច​ជា​វៀតណាមនិង​កម្ពុជាចំពោះទីផ្សារឧស្សាហកម្មដែលមានថ្លៃឈ្មួលពលកម្ម​ទាបជាកត្តាចាំបាច់ដែលប្រទេសថៃត្រូវជម្រុញដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្តូរទិសដៅនៃការអភិវឌ្ឍរបស់ខ្លួនទៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មដែលមានតម្លៃខ្ពស់ដូចជាឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាកម្រិតខ្ពស់ (High-Tech Industry) ប្រសិនបើចង់ក្លាយខ្លួនជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចចំណូលខ្ពស់។​ ជារួម ឧស្សាហកម្មប្រពៃណីទាំងនេះបានចូលរូមចំណែកក្នុង GDP ចំនួនត្រឹមតែតិចតួចប៉ុណ្ណោះប៉ុន្តែបានស្រូបយកចំនួនកម្លាំងពលកម្មយ៉ាងច្រើន។

២.​ប្រព័ន្ធអប់រំនៅមានកម្រិតសម្រាប់នវានុវត្តន៍ផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា

ខណៈដែលសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសជឿនលឿនក្នុងពិភពលោកធ្វើបរិវត្តកម្មកាន់តែខ្លាំងឡើងឆ្ពោះទៅរកឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ដោយពឹងផ្អែកលើចំណេះដឹង ដែលបានមកពីការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍន៍ (Research and Development – R&D) បច្ចេកវិទ្យា (Technology) និងនវានុវត្តន៍ (Innovation), ប្រទេសថៃនៅបន្តផ្តោតលើឧស្សាហកម្មកម្រិតទាបនិងមធ្យមនៅឡើយ ដោយសារតែកង្វះនូវមូលធនមនុស្ស កម្មករជំនាញ​ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជឿនលឿន។ ការអភិវឌ្ឍនៃឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ទាមទារឱ្យមានកម្លាំងពលកម្មជំនាញច្រើនតាមរយៈការពង្រឹងក្នុងវិស័យអប់រំ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា (STEM)។ យ៉ាងណាមិញ ប្រព័ន្ធអប់រំរបស់ប្រទេសថៃបានជួបការលំបាកក្នុងការបំពេញតម្រូវការទាំងនេះ ដែលនាំឱ្យមានគម្លាតជំនាញកាន់តែកើនឡើង ស្របពេលដែលតម្រូវការកម្មករជំនាញដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់នៅមានកម្រិត។ នោះក៏ដោយសារតែមួយភាគធំនៃកម្លាំងពលកម្មសរុបត្រូវបានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅក្នុងឧស្សាហកម្មបែបប្រពៃណី។ ទោះបីជាមានការកែលម្អវិស័យអប់រំក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះក៏ដោយ ជាពិសេសក្នុងការអប់រំក្នុងវិស័យ STEM ក៏ប្រទេសថៃនៅតែប្រទះនឹងបញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗក្នុងការផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលនិងជំនាញចាំបាច់ដើម្បីគាំទ្រដល់ឧស្សាហកម្មជឿនលឿនបន្ថែមទៀត ។

៣. ភាពទន់ខ្សោយរបស់ស្ថាប័នដោយសារអស្ថិរភាពនយោបាយ

ភាពទន់ខ្សោយរបស់ស្ថាប័ន អំពើពុករលួយ អស្ថិរភាពនយោបាយ (មានរដ្ឋប្រហារច្រើន)​ កង្វះតម្លាភាព ជាកត្តាចម្បងដែលធ្វើឱ្យបាត់បង់ទំនុកចិត្តពីវិនិយោគិនបរទេស និងរាំងស្ទះពួកគេក្នុងការធ្វើផែនការវិនិយោគរយៈពេលវែង។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១ មក ប្រទេសថៃជួបនូវរដ្ឋប្រហារជាច្រើនលើកច្រើនសារ ពោលគឺនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ គណបក្សភឿថៃរបស់លោកថាក់ស៊ីន ដែលកាលនោះប្អូនស្រីគាត់ លោកស្រីយីងឡាក់ជាអ្នកឈរឈ្មោះ បានឈ្នះការបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ ២០១៤ លោក​ប្រាយុទ្ធបានធ្វើរដ្ឋប្រហារឡើងកាន់អំណាច។ នៅឆ្នាំ ២០១៩ ការបោះឆ្នោតថ្មីបានកើតឡើង ប៉ុន្តែមានការលេចឡើងនូវការចោទប្រកាន់ថាដំណើរការនេះមានការក្លែងបន្លំ។ រីឯនៅឆ្នាំ ២០២០ តុលាការបានរំលាយគណបក្សប្រឆាំង Move Forward ហើយនៅឆ្នាំ ២០២១ ទោះបីជាសន្ទុះនៃការតវ៉ាបានធ្លាក់ចុះដោយសារតែការរឹតត្បិតជំងឺរាលត្បាតកូវីដ១៩ និងការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំសំខាន់ៗក៏ដោយ ក៏នៅតែមានបញ្ហាអស្ថិរភាពនយោបាយនៅតែកើតមានជាបន្តបន្ទាប់។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ លោក Chadchart Sittipunt អតីតរដ្ឋមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលោកស្រីយីងឡាក់បានឈ្នះឆ្នោត ហើយនៅខែសីហាលោកប្រាយុទ្ធក៏បានប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ទាក់ទងនឹងការកំណត់អាណត្តិរបស់លោកជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។​ ក្នុងន័យនេះ បញ្ហាអស្ថិរភាពនយោបាយ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់វិនិយោគិនបរទេស និងការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូល។ បញ្ហាផ្ទៃក្នុងទាំងនេះតម្រូវឱ្យមាននូវការពង្រឹងស្ថាប័ននិងអភិបាលកិច្ច ដោះស្រាយអំពើពុករលួយកែលម្អតម្លាភាព ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវបរិយាកាសអាជីវកម្មអំណោយផលក្នុងការទាក់ទាញការវិនិយោគពីបរទេស និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។

សរុបមក សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសថៃនៅទ្រឹងក្នុងសេដ្ឋកិច្ចចំណូលមធ្យមដោយសារកត្តារួមផ្សំដូចជាការបន្តពឹងផ្អែកលើឧស្សាហកម្មបច្ចេកវិទ្យាទាប នវានុវត្តន៍ផ្នែកបច្ចេកវិទ្យានៃប្រព័ន្ធអប់រំនៅមានកម្រិតបើធៀបនឹងការវិវត្តនៃស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន និងភាពខ្សោយនៃស្ថាប័នរដ្ឋក្រោមរូបភាពអស្ថិរភាពនយោបាយ។

នៅដើមឆ្នាំ២០២៥ BRICS បានកើនសមាជិកចំនួន ១០ ប្រទេសបន្ទាប់ប្រទេសប្រេស៊ីលដែលជាម្ចាស់ផ្ទះក្នុងឆ្នាំនេះបានប្រកាសពីការស្វាគមន៍ទី១០ របស់ខ្លួន។ ហើយសមាជិកទី១០ នោះគឺប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលជាប្រទេសដ៏ធំមួយនៅតំបន់អាស៊ានរួមទាំងពិភពលោកដែលមានប្រជាជនលេខរៀងទី៤ និងសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងស្ថិតក្នុង២០ប្រទេសផងដែរ។ ក្នុងនោះ សមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនទៀតក៏មានទំនាក់ទំនងនឹង BRICS ដូចជាប្រទេសថៃ ម៉ាឡេស៊ី និងវៀតណាម។ ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី បានក្លាយជាប្រទេសដៃគូជាមួយBRICS ហើយវៀតណាមនៅមិនទាន់បានក្លាយជាប្រទេសដៃគូនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែគេរំពឹងថាវៀតណាមនឹងក្លាយជាប្រទេសដៃគូនៅក្នុងឆ្នាំនេះ ដោយសារតែនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក ផាំ មិញ ជីញ(Pham Minh Chinh) បានបង្ហើបថាខ្លួនបានត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ក្នុងការធ្វើការជាមួយ BRICS កាលពីកិច្ចប្រជុំBRICS ឆ្នាំមុនដែលលោកបានចូលរួម និងបន្ទាប់ពីទស្សនកិច្ចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រទេសរុស្ស៊ីនៅវៀតណាម ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរវាងប្រទេសទាំងពីរក៏បានលើកឡើងថារុស្ស៊ីបានត្រៀមខ្លួនទទួលស្វាគមន៍រៀតណាមជាប្រទេសដៃគូនៃBRICS និងសម្តែងការស្វាគមន៍ពីការចូលរួមយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំ BRICS ២០២៤។ តើការចូលជាសមាជិករបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនៅអង្គការBRICS អាចនឹងមានប្រទេសអាស៊ានផ្សេងទៀតត្រៀមខ្លួនចូលរួមជាសមាជិកពេញសិទ្ធិនៃអង្គការBRICS ដែរឬទេ?

១. ការចូលជាសមាជិកBRICS ពេញលេញរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី

ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីបានកា្លយជាសមាជិកពេញលេញទី១០ របស់អង្គការ BRICS នៅថ្ងៃទី ០៦ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥ បន្ទាប់ពីម្ចាស់ផ្ទះកិច្ចប្រជុំ BRICS ឆ្នាំ២០២៥ បានប្រកាសជាផ្លូវការ។ប៉ុន្តែការបោះឆ្នោតគាំទ្រជាសមាជិកភាពរបស់ប្រទេសនេះបានទទួលការគាំទ្រដោយមេដឹកនាំ BRICS តាំងពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣មកម្ល៉េះ តែប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីបានជ្រើសរើសការប្រកាសចូលជាសមាជិកផ្លូវការបន្ទាប់ពីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលដែលជាប់ឆ្នោតថ្មីដែលបានបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០២៤រួចរាល់សិន។ បន្ទាប់ពីបានក្លាយជាសមាជិកផ្លូវការហើយ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីស្វាគមន៍នូវការប្រកាសទទួលខ្លួនជាសមាជិកថា “សមាជិកភាព BRICS គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រ​មួយដើម្បីបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងភាពជាដៃគូជាមួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដទៃទៀត ដោយផ្អែកលើគោលការណ៍សមភាព ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក និងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព”។ បើយើងក្រឡេកមើលស្ថានភាពសព្វថ្ងៃ ការចូលរួមរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនេះប្រៀបបានជួយបន្ថែមទម្ងន់មួយដល់អង្គការ BRICS ផងដែរ ព្រោះប្រទេសនេះជាប្រទេសដែលមានទំហំសេដ្ឋកិច្ចសិ្ថតលំដាប់ថ្នាក់ទី២០ លើពិភពលោករួមទាំងជាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនទី៤ ផងដែរ។ ចំណែកឯការចូលរួមអង្គការBRICS ក៏មានផលប្រយោជន៍សំរាប់ប្រទេសនេះផងដែរ ដូចជា ផលប្រយោជន៍លើសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនលើការបង្កើនទំហំពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគជាមួយប្រទេសសមាជិក, ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ គឺភាពជាតំណាងសាកលលោកខាងត្បូង(Global South Representation) ដែលធ្វើប្រទេសនេះអាចធ្វើជាតំណាង និងធ្វើការជាមួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀត ក្នុងការតស៊ូមតិសំរាប់គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មសាកល, ផលប្រយោជន៍លើឧស្សាហកម្ម ជាពិសេសលើកិច្ខសហប្រតិបត្តិការថាមពល ធនធាន និងបច្ចេកវិទ្យា គឺឥណ្ឌូនេស៊ីទទួលបានការផ្តល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រកបសក្តានុពលពីប្រទេសជាសមាជិកដូចជារុស្ស៊ី ចិន ប្រេស៊ីលជាដើម លើការផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យា ការអភិវឌ្ឍកសិកម្ម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើសន្តិសុខថាមពលផងដែរ។

២. តើសមាជិកអាស៊ានណាដែលសម្លឹងចូលជាសមាជិកBRICS?

ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន តំបន់អាស៊ានគឺជាតំបន់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ពិភពលោកដែលមិនអាចមើលរំលងបាន។ ក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ គឺមានឥណ្ឌូនេស៊ីមួយជាសមាជិកពេញសិទ្ធិរបស់អង្គការBRICS, ប្រទេសចំនួន២ គឺជាប្រទេសដៃគូជាមួយអង្គការBRICS មាន ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ​និង វៀតណាមនឹងត្រៀមខ្លួនក្លាយជាប្រទេសដៃគូរបស់អង្គការនេះផងដែរ។

២.១ ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី កំពុងពិចារណាចង់ក្លាយជាសមាជិកពេញសិទ្ធិដូចឥណ្ឌូនេស៊ី

ប្រទេសថៃ និងម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយជាប្រទេសដៃគូផ្លូវការរបស់អង្គការBRICS ។ ភាពជាដៃគូនេះ គឺនៅលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យដូចជាពាណិជ្ជកម្ម ការវិនិយោគ និងទេសចរណ៍រវាងប្រទេសទាំងពីរ និងអង្គការBRICS​ ។ ​ប៉ុន្តែប្រទេសទាំងពីរក៏បានបង្ហាញពីចេតនាចង់ក្លាយជាសមាជិកអង្គការនេះដោយពេញសិទ្ធិផងដែរ ដោយក្នុងនោះគេមើលឃើញថា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីដែលដឹកនាំដោយលោក អានវ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម បានដាក់សំណើជាផ្លូវការដើម្បីចូលរូមជាមួយ BRICS នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ ប៉ុន្តែប្រទេសនេះបានត្រឹមទទួលឋានៈជាប្រទេសដៃគូប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកប្រទេសថៃក្នុងការចូលរួមជាមួយBRICS ជាប្រទេសដៃគូ គឺកើតចេញពីការចង់ធ្វើពិពិធកម្មភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកលើប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុដែលគ្រប់គ្រងដោយលោកខាងលិច។ ទាំងថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ទោះបីជាបច្ចុប្បន្នពួកគេមានឋានៈជាប្រទេសដៃគូក៏ដោយ ក៏ពួកគេកំពុងសម្លឹងមើលពីលទ្ធភាពចូលរួមអង្គការនេះដូចប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីផងដែរ។

២.២ វៀតណាមហាក់អល់អែកក្នុងការចូលរួមជាមួយBRICS?

ទោះបីជានាយករដ្ឋមន្រ្តីវៀតណាម លោក ផាំ មិញ ជីញ បានចូលរួមកិច្ចប្រជុំBRICS ឆ្នាំ២០២៤ នៅប្រទេសរុស្ស៊ី ប៉ុន្តែវៀតណាមនៅមិនទាន់ក្លាយជាសមាជិក BRICS  និងជាប្រទេសដៃគូឡើយ។ វៀតណាមហាក់ដូចអល់អែកក្នុងការចូលរួមជាសមាជិកពេញលេញ ប៉ុន្តែប្រទេសនេះបានបង្ហាញលទ្ធភាពក្នុងការធ្វើការជាមួយBRICS ត្រឹមជាប្រទេសដៃគូប៉ុណ្ណោះ។ គួរឱ្យដឹងផងដែរថា ស្ថានភាពទំនាក់ទំនងរវាងវៀតណាម និងសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាអ្វីដែលធ្វើឱ្យវៀតណាមពិបាកសម្រេចចិត្តជាសមាជិករបស់ BRICS ព្រោះទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរកំពុងមានភាពល្អ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានក្លាយជាទីផ្សារដ៏ធំបំផុតសំរាប់វៀតណាម ហើយប្រសិនការចូលរួមរបស់វៀតណាមចូលជាសមាជិក BRICS អាចនឹងវៀតណាមបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ពីសហរដ្ឋអាមេរិចផងដែរ។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីវៀតណាមលើកឡើងថាប្រទេសខ្លួនបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចក្នុងការធ្វើការជាមួយនឹងBRICS នៅកំលុងពេលលោកចូលកិច្ចប្រជុំBRICS នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤។ ប្រទេសវៀតណាមក៏នឹងរំពឹងចូលរួមជាប្រទេសដៃគូជាមួយBRICS នៅពេលខាងមុខនេះផងដែរ ដោយក្នុងនោះរុស្ស៊ីបានប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការជួយប្រទេសនេះក្នុងក្លាយជាប្រទេសដៃគូរបស់BRICS បន្ទាប់ពីទស្សនកិច្ចរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីរុស្ស៊ី Mikhail Mshustin កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២៥នេះ។

សរុបមក ការចូលរួមរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនៅក្នុងអង្គការBRICS គឺជាការបន្ថែមទម្ងន់សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយបន្ថែមទៀតសំរាប់អង្គការនេះ ព្រោះប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីជាប្រទេសធំមួយនៅក្នុងពិភពលោកហើយទំហំសេដ្ឋកិច្ចក៏ជាទំហំសេដ្ឋកិច្ចធំមួយនៅក្នុងពិភពលោកផងដែរ ។ ចំណែកឯការចង់ចូលរួមជាសមាជិករបស់ថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ក៏ជារឿងមួយដែលល្អសំរាប់ប្រទេសទាំងពីរ ព្រោះប្រទេសទាំងពីរអាចទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើនពីទំហំពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសសមាជិក BRICS កាន់តែទូលំទូលាយ។ ប្រទេសវៀតណាមនឹងអាចក្លាយជាប្រទេសដៃគូរបស់BRICS នៅពេលខាងមុខ ប៉ុន្តែសំរាប់ការចង់ចូលជាសមាជិកគឺមិនទាន់អាចទៅរួចនោះទេព្រោះប្រទេសនេះតែងតែសម្លឹងមើលលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិរបស់ខ្លួនជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិចខ្លាំង និងដើម្បីជៀសវាងពីការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្រ្តនយោបាយផងដែរ។

១. មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មសម័យបច្ចុប្បន្ន

សេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មសេរីសំដៅលើដំណើរការនៃការកាត់បន្ថយ ឬលុបបំបាត់របាំងពាណិជ្ជកម្ម ដូចជាពន្ធគយ កូតា និងការរឹតបន្តឹងការនាំចូល ដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់លំហូរសេរីនៃទំនិញ និងសេវាកម្មឆ្លងកាត់ព្រំដែន។ គោលដៅគឺដើម្បីបង្កើតទីផ្សារពិភពលោកដែលបើកចំហ និងប្រកួតប្រជែងជាងមុន ដែលអាជីវកម្ម និងអ្នកប្រើប្រាស់អាចទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីឱកាសពាណិជ្ជកម្មកើនឡើង។

គេសង្កេតឃើញថា ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តបានចុះហត្ថលេខា និងរួមគ្នាបង្កើត ប្រព័ន្ធប្រ៊ីដតុនវូដ (Bretton Woods System) ដែលមានស្ថាប័នដូចជា មូលនិធិហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF) និង ធនាគារពិភពលោក (World Bank) ក្នុងគោលបំណងដើម្បីធ្វើឱ្យពាណិជ្ជកម្មនៅលើសកលលោកមានស្ថិរភាព។ បន្ថែមនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងទូទៅស្ដីពីពន្ធគយនិងពាណិជ្ជកម្ម (GATT) ត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយប្រទេសចំនួន ២៣ នៅឆ្នាំ១៩៤៧ ដើម្បីកាត់បន្ថយពន្ធគយ និងរបាំងពាណិជ្ជកម្មផ្សេងទៀត។ GATT ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់សេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជសម័យទំនើប ដោយក្រោយមក នៅឆ្នាំ ១៩៩៥ GATT បានវិវត្តទៅជាអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក(WTO) ដោយបង្កើតប្រព័ន្ធជាសកលមួយសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មសេរី និងដំណោះស្រាយជម្លោះពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗ”។ ក្រៅពីនេះ ប្រទេសនានានៅតំបន់លើពិភពលោកបានសហការគ្នាចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មផងដែរ ដូចជា ការបង្កើតសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ុប (EEC) នៅឆ្នាំ ១៩៥៧, ការបង្កើតតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន(AFTA) ឆ្នាំ១៩៩២, និងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីអាមេរិកខាងជើង (NAFTA) ឆ្នាំ១៩៩៤ ជាដើម។

តើការបង្កើតស្ថាប័ន និងការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងដើម្បីជំរុញពាណិជ្ជកម្មសេរីនៅទូទាំងពិភពលោកទាំងនេះ ផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ និងផលចំណេញអ្វីខ្លះ?

២. អត្ថប្រយោជន៍
២.១. ភាពហូរហៀរ និងសម្បូរបែបនៃទំនិញ (abundance and variety of goods)

​តាមរយៈទ្រឹស្ដីមួយរបស់លោក អាដាម ស្មីត បានលើកឡើងថា ““ពាណិជ្ជកម្មអាចធ្វើឱ្យមនុស្សគ្រប់គ្នាកាន់តែប្រសើរឡើង”។ នេះក៏ដោយសារតែពាណិជ្ជកម្មអនុញ្ញាតឱ្យបុគ្គលគ្រប់រូប ជំនួញគ្រប់ប្រភេទ និងប្រជាជាតិនីមួយៗ ផ្ដោតទៅលើការផលិតទំនិញឬសេវាកម្មអ្វីមួយដែលពួកគេជំនាញឬពូកែបំផុត ដែលនាំឱ្យប្រសិទ្ធភាពនៃសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែកើនឡើង ផលិតភាពកាន់តែខ្ពស់ និងសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូលកាន់តែលូតលាស់។ ស្របគ្នានេះ អ្នកប្រើប្រាស់ទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីទំនិញ និងសេវាកម្មជាច្រើនប្រភេទ ពីព្រោះការប្រកួតប្រជែងអន្តរជាតិជំរុញឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនៃផលិតកម្ម និងការច្នៃប្រឌិត។ ប្រទេសដែលមិនអាចផលិតផលិតផលបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់អាចនាំចូលពីប្រទេសដែលមានបច្ចេកវិជ្ជាជឿនលឿន ខណៈពេលគេអាចនាំចេញនូវអ្វីដែលពួកគេពូកែផលិត។ ជាឧទាហរណ៍ អាឡឺម៉ង់ពូកែផលិតឡាន ឯចិនពូកែផលិតគ្រឿងអេឡិចត្រូនិច។ ហេតុនេះហើយ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២២ ឡានគឺជាទំនិញចម្បងដែលអាឡឺម៉ង់នាំចេញទៅលក់នៅចិនមានទំហំប្រមាណ ២០,៥ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ខណៈដែលចិននាំចេញកុំព្យូទ័រដែលចិនពូកែផលិតទៅលក់នៅអាឡឺម៉ង់ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ប្រមាណ ១២,៥ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ ក្នុងន័យនេះ ប្រជាជនទាំងពីរប្រទេសទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ទាំងសងខាង ជាមួយនឹងភាពហូរហៀរនៃទំនិញផងដែរ។

២.២. តម្លៃសមរម្យ (affordable price)

ពាណិជ្ជកម្មអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុនផលិតក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំដើម្បីលក់ទៅទីផ្សារអន្តរជាតិដោយកាត់បន្ថយថ្លៃដើមក្នុងមួយឯកតា។ បាតុភូតនេះ គេហៅថា សេដ្ឋកិច្ចនៃមាត្រដ្ឋាន (Economies of Scale)។ ជាឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុនផលិតស្មាតហ្វូនអាចកាត់បន្ថយថ្លៃដើមផលិតកម្ម ប្រសិនបើក្រុមហ៊ុនផលិតដើម្បីលក់ជាសកល ជាជាងលក់តែក្នុងស្រុក។ លើសពីនេះទៅទៀត ដោយសារសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្ម ប្រទេសនានាអាចនាំចូលវត្ថុធាតុដើម និងទំនិញកម្រិតមធ្យមក្នុងតម្លៃទាបពីកន្លែងដែលលក់ក្នុងតម្លៃថោក ដោយធ្វើឱ្យថ្លៃដើមផលិតកម្មទាំងមូលមានការកាត់បន្ថយ។ ជាឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុនរថយន្តនៅប្រទេសជប៉ុនអាចនាំចូលដែកថែបថោកពីអូស្ត្រាលី ជាជាងពឹងផ្អែកតែលើដែកថែបក្នុងស្រុកដែលមានតម្លៃថ្លៃជាង។ បន្ថែមនេះ សេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មជំរុញរដ្ឋាភិបាលប្រទេសនានាឱ្យធ្វើការបន្ធូរបន្ថយ ឬដកពន្ធ និងអាករនាំចូល ដែលធ្វើឱយមានការកាត់បន្ថយតម្លៃចុងក្រោយដែលលក់នៅលើទីផ្សារផងដែរ ដែលនេះមានន័យថាអ្នកប្រើប្រាស់អាចទិញផលិតផលបរទេសក្នុងតម្លៃសមរម្យជាង។ចំណុចសំខាន់ចុងក្រោយមួយទៀតនោះគឺ សេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មបានបើកចំហរឱកាសបុគ្គលគ្រប់រូប និងក្រុមហ៊ុនទៅកាន់ទីផ្សារពិភពលោក ដែលនាំឱ្យអាជីវកម្មអាចចាប់យកបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗ ដែលបច្ចេកវិទ្យាទាំងនោះនឹងជួយសន្សំ និងកាត់បន្ថយការចំណាយលើការផលិតបន្ថែមទៀត។ ដោយសារកត្តាទាំងនេះហើយ បានធ្វើឱ្យទំនិញមានតម្លៃទាប និងសមរម្យ។

២.៣. គុណភាពនៃផលិតផល (Higher-Quality)

​ដោយសារសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មនាំទៅរកផលិតផលមានគុណភាពខ្ពស់ ព្រោះវាបង្កើនការប្រកួតប្រជែង ជំរុញនវានុវត្តន៍ និងផ្តល់ឱ្យអាជីវកម្មនូវលទ្ធភាពអាចចាប់យក និងទទួលបានបច្ចេកវិទ្យា និងសម្ភារៈវត្ថុធាតុដើម ដែលប្រសើរជាងមុន។ ជាក់ស្ដែង នៅពេលដែលទីផ្សារបើកចំហសម្រាប់ផលិតផលបរទេស ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកត្រូវតែប្រកួតប្រជែងជាមួយក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិដែលអាចផ្តល់នូវគុណភាពប្រសើរជាងមុន។ ដើម្បីទាក់ទាញ និងរក្សាអតិថិជនខ្លួន ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកត្រូវតែកែលម្អគុណភាពផលិតផលរបស់ខ្លួនជាចាំបាច់ ហើយក្រុមហ៊ុនក្រៅស្រុកក៏រឹតតែពង្រឹងគុណភាពខ្លួនបន្ថែមទៀតដើម្បីរក្សាឱ្យបាននូវភាពប្រកួតប្រជែងខ្ពស់។ ជាឧទាហរណ៍ ប្រទេសបារាំងពូកែខាងផលិតស្រាទំពាំងបាយជូរដែលមានគុណភាពខ្ពស់ ដោយសារកត្តាទីតាំងភូមិសាស្ត្រ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌។ ការបើកទីផ្សារចំហរតាមរយៈសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មរឹតតែធ្វើឱ្យស្រាទំពាំងបាយជូរបារាំងកាន់តែមានគុណភាពខ្ពស់ថែមទៀត ដោយសារតែមានតម្រូវការខ្ពស់ពីក្រៅប្រទេស និងបំណងរក្សាឱ្យបាននូវទីផ្សារក្នុងស្រុកផងដែរ។ មួយវិញទៀត ដោយសារសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មលើកទឹកចិត្ត និងជំរុញឱ្យអាជីវករ និងក្រុមហ៊ុនផ្តោតលើអ្វីដែលពួកគេពូកែបំផុត មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យផលិតកម្មមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ និងផលិតភាពមានការកើនឡើងប៉ុណ្ណោះ តែវាក៏ធ្វើឱ្យផលិតសម្រេចដែលមាននៅក្នុងទីផ្សារមានគុណភាពខ្ពស់ផងដែរ។

៣. សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន

​សេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មជាកត្តាយ៉ាងសំខាន់មួយដែលធ្វើឱ្យពិភពលោកមានការផ្លាស់ប្ដូរដូចសព្វថ្ងៃ។ តាមរយៈការកាត់បន្ថយ ឬលុបបំបាត់របាំងពាណិជ្ជកម្ម ដូចជាពន្ធគយ កូតា និងការរឹតបន្តឹងការនាំចូល វាបានជំរុញឱ្យមានការបើកចំហរទីផ្សារពិភពលោក ហើយគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍នៃសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មតាមរយៈកំណើននៃភាពហូរហៀរ និងសម្បូរបែបនៃទំនិញ, ទំនិញមានតម្លៃសមរម្យ, គុណភាពនៃផលិតផលកាន់តែល្អប្រសើរ។

១. សេចក្ដីផ្ដើម

ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងវៀតណាមមានតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ តាំងពីសម័យបុរាណរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ដែលជាប្រទេសភូមិផងរបងជាមួយគ្នា។ វៀតណាមទទួលឥទ្ធិពលពីអរិយធម៌ចិនរាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយ ជាពិសេសនៅចន្លោះឆ្នាំ ១១១ មុនគ.ស រហូតដល់ ឆ្នាំ ៩៣៨នៃគ.ស ដែលវៀតណាមគឺស្ថិតក្រោមការត្រួតត្រារបស់ចិន។ ហេតុនេះហើយ ទាំងភាសា របៀបគ្រប់គ្រងរដ្ឋ និងជំនឿសាសនារបស់វៀតណាមសុទ្ធតែបញ្ជ្រាបមកពីចិន។ ក្រោយទទួលបានឯករាជ្យពីចិន វៀតណាមបន្តឈរ និងដុសខាត់បង្កើតបានជាអត្តសញ្ញាណជាតិដ៏រឹងមាំរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។

ងាកមកមើលប្រវត្តិសាស្ត្រសម័យទំនើបនេះវិញ កាលពីអំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម (១៩៥៥ – ១៩៧៥) ចិនជាអ្នកគាំទ្រវៀតណាមខាងជើង ចំណែកឯអាមេរិកគាំទ្រវៀតណាមខាងត្បូង។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីការបញ្ចប់ទៅនូវសង្គ្រាម ភាពតានតឹងនយោបាយរវាងប្រទេសទាំងពីរបានកើតឡើងដោយសារតែជម្លោះទឹកដី និងជំហរផ្សេងគ្នាទៅកាន់មនោគមន៍វិជ្ជាកុម្មុយនីស្ត។ ប៉ុន្តែក្រោយឆ្នាំ ១៩៩១ មក ភាពតានតឹងរវាងប្រទេសទាំងពីរមានការធូរស្បាយមកវិញ ដោយសារតែប្រទេសទាំងពីរបានផ្ដោតទៅលើការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរៀងៗខ្លួន ហើយទំនាក់ទំនងការទូតមានភាពប្រសើរវិញដើម្បីបង្កើតជាប្រយោជន៍រួមជាពិសេសទៅលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។ ប្រទេសទាំងពីរបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគជាច្រើន ដែលធ្វើឱ្យវៀតណាមជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មយ៉ាងសំខាន់មួយរបស់ចិន។

យ៉ាងណាមិញ ភាពស្មុគស្មាញនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរបង្កជាការចាប់អារម្មណ៍មួយដែលធ្វើឱ្យប្រទេសនានា ជាពិសេសប្រទេសដែលជាសមាជិកអាស៊ាន (ASEAN) តែងធ្វើការតាមដានពីការវិវត្តន៍នៃទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរ។

២. ទិដ្ឋភាពនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ
២.១. ចិន និងវៀតណាម នៅក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង

ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងគឺជាទិដ្ឋភាពមួយដែលបង្ហាញពីភាពស្មុគស្មាញនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ខណៈចិនបានអះអាង និងកាន់កាប់ដែនកោះជាច្រើននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងដោយសំអាងតាមផែនទីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្លួន វៀតណាមបានបដិសេធនិងព្យាយាមទាមទារមកវិញ ជាពិសេសបណ្ដុំកោះ Paracel និង បណ្ដុំកោះ Spratly ដោយផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិស្ដីពីដែនសមុទ្រ។ សមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះជាភូមិសាស្ត្រដែលសម្បូរភោគទ្រព្យធម្មជាតិដែលអំណោយផលដល់ការនេសាទត្រី និងជាតំបន់ដែលមានសក្ដានុពលសម្រាប់ធ្វើការរុគរកប្រេង និងឧស្ម័នធម្មជាតិផ្សេងៗ។ ហេតុនេះហើយជម្លោះរបស់ប្រទេសទាំងពីរទៅលើតំបន់នេះមិនទាន់ដាច់ស្រេចនោះឡើយ។ ជាក់ស្ដែងមានការតទល់គ្នាជាច្រើនលើកច្រើនសាររវាងនាវាប្រទេសទាំងពីរ ហើយនៅចន្លោះឆ្នាំ២០១៤ ដល់ ២០២២ ទូកនេសាទវៀតណាម​ប្រមាណ ៩៨ គ្រឿងត្រូវនាវាចិនកម្ទេចចោល ដែលបង្កឱ្យមានបាតុកម្ម និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នាជាច្រើនលើកច្រើនសារ។

២.២. ឥទ្ធិពលនៃទំនាក់ទំនងចិន និងវៀតណាមមកលើអាស៊ាន

ចិន និងវៀតណាមសុទ្ធតែជាតួអង្គសំខាន់នៅក្នុងអាស៊ាន។ វៀតណាមបានចូលជាសមាជិកអាស៊ានកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៥ ចំណែកឯចិនតែងរក្សាទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយគ្រប់សមាជិក និងជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ​យ៉ាងសំខាន់របស់អាស៊ាន។ វៀតណាមតែងតែយល់ឃើញថាអាស៊ានមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ស្ថិរភាព និងសន្តិសុខក្នុងតំបន់ដោយសារអាស៊ានជាវេទិកាមួយដែលអាចឱ្យវៀតណាមបញ្ចេញមតិ និងដាក់សម្ពាធនៅក្នុងកម្រិតណាមួយទៅលើចិន។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី សកម្មភាពនៃប្រទេសទាំងពីរនៅក្នុងអាស៊ាន​ត្រូវបានគេកត់សម្គាល់ថា មានទាំងការសហការគ្នា និងការប្រកួតប្រជែងគ្នា។ ថ្វីត្បិតតែជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនៅតែបន្តកើតមាន ហើយវៀតណាមនៅតែបន្តខិតទៅរកភាពជិតស្និទ្ធជាមួយអាមេរិកដែលជាគូប្រជែងរបស់ចិនក្ដី ប្រទេសវៀតណាម និងចិននៅតែសហការគ្នាខាងផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ច ដូចជាតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀង តំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន និងចិន (ASEAN-China Free Trade Area) និងភាពយ៉ាងសកម្មនៃប្រទេសទាំងពីរនៅក្នុង ភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក្នុងតំបន់ (Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP) ដែលជំរុញនូវសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់ និងរវាងបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។

២.៣. ការវិវត្តន៍ថ្មីៗនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ

ស្របពេលដែលភាពតានតឹងនៅតែបន្តរវាងប្រទេសទាំងពីរ ការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិផ្សេងៗរវាងប្រទេសទាំងពីរក៏កើតមានដំណើរគ្នាផងដែរ។ ជាក់ស្ដែង កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤ ជំនួបថ្នាក់ប្រធានាធិបតីបានកើតមានឡើងរវាងថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងពីរ ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងប្រមាណ ១៤ បានចុះហត្ថលេខា ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនោះផ្តោតលើការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច ដោយសង្កត់ធ្ងន់ជាពិសេសលើការកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មឆ្លងព្រំដែន និងការពង្រីកឱកាសវិនិយោគ ដោយគ្របដណ្តប់លើផ្នែកសំខាន់ៗជាច្រើន ដូចជាផ្លូវដែកឆ្លងព្រំដែន ដំណាំកសិផល និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើការទូទាត់ និងដោះដូររូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុក ជាដើម។

ងាកមកមើលការប្រកួតប្រជែងវិញ ប្រទេស​ចិន និង​វៀតណាម សុទ្ធតែជា​ប្រទេស​កំពុង​អភិវឌ្ឍ ដែល​សំបូរ​ធនធាន​ពលកម្ម​ និង​មាន​សេដ្ឋកិច្ច​រីកចម្រើន​រហ័ស។ នេះជាកត្តាឱ្យមានការប្រកួតប្រជែងមួយចំនួនរវាងភាគីទាំងពីរក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មមួយចំនួន ជាពិសេសឧស្សាហកម្មដែលពឹងផ្អែកលើកម្លាំងពលកម្ម។ លើសពីនេះទៀត ទោះជាទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងវៀតណាមនៅតែបន្តកើនឡើងក៏ដោយ ក៏នៅតែមានការប្រកួតប្រជែងទាក់ទងនឹងរចនាសម្ព័ន្ធពាណិជ្ជកម្ម និងចំណែកទីផ្សារ។

ទោះបីជាមានការប្រកួតប្រជែងយ៉ាងនេះក៏ដោយ មូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចរវាងចិន និងវៀតណាមនៅតែរឹងមាំ ដោយសារតែវៀតណាម​មានតម្លៃ​ពលកម្មទាបដែលបង្កភាពទាក់ទាញសម្រាប់ការវិនិយោគ ខណៈ​ចិនវិញ ​ពូកែ​ខាង​បច្ចេកវិទ្យា មូលនិធិ និង​ការគ្រប់គ្រង។ ទំនាក់ទំនងបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមកបែបនេះផ្តល់ជាឱកាសធំទូលាយសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចក្នុងវិស័យផ្សេងៗ។ បន្ថែមនេះ ដោយបច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុនចិនកំពុងពន្លឿនចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនដើម្បីវិនិយោគនៅទូទាំងសកលលោក ដូច្នេះហើយ វៀតណាមជាទិសដៅវិនិយោគដ៏សំខាន់មួយ ដោយបានទាក់ទាញលំហូរចូលនៃមូលធនពីចិនជាច្រើនតាមរយៈការវិនិយោគ។ ក្រៅពីជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់ជាមួយទំហំទឹកប្រាក់ប្រមាណ ១០៦,៧ ប៊ីលាន វៀតណាមក៏ជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រនៅក្នុងគម្រោងនៃការផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (Belt and Road Initiative) ដែលមានទិសដៅអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ ផ្លូវដែក និងស្ពានជាដើម ដើម្បីតភ្ជាប់ចិនទៅកាន់ពិភពលោក។

៣. សន្និដ្ឋាន

ទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងវៀតណាមមានច្រើនស្រទាប់។ ប្រទេសទាំងពីរមានភាពមិនត្រូវគ្នារឿងព្រំដែន ជាពិសេសបញ្ហានៅសមុទ្រខាងត្បូងក៏ពិតមែន និងការប្រកួតប្រជែងមួយចំនួនក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ប៉ុន្តែចិន និងវៀតណាមនៅតែបន្តសហការគ្នាទៅលើពាណិជ្ជកម្ម និងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។