លទ្ធផលបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០២០ ដូចជាទឹកដែលបានជះឱ្យក្រុមយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាស្វាងថាអំណាចរបស់ខ្លួនបានបាត់បង់បន្តិចម្ដងៗ ដែលនេះផ្ទុយពីគោលបំណងដំបូងរបស់ខ្លួននៅពេលបើកឱកាសផ្ដល់អំណាចខ្លះឱ្យក្រុមលោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី មកដឹកនាំប្រទេសកាលពីឆ្នាំ២០១៥។ រដ្ឋប្រហារយោធានៅថ្ងៃទី១ កុម្ភៈកន្លងទៅនេះ បានធ្វើឱ្យពិភពលោកភ្ញាក់ផ្អើលនិងព្រួយបារម្ភពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាដែលទើបមានពន្លកបន្តិច ទោះបីជាព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារយោធាមិនមែនកើតឡើងលើកទីមួយនៅក្នុងប្រទេសនេះ និងនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានក៏ដោយ។ ដោយឡែក នៅក្នុងបរិបទអាស៊ាននាកន្លះទសវត្សរ៍កន្លងទៅនេះ  ត្បិតតែរាជរដ្ឋាភិបាលប្រទេសថៃសព្វថៃ្ង​បានកើតចេញពីការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៩ក៏ដោយក្ដី មូលហេតុចម្បងនៃការបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាលនេះក៏ជាប់ទាក់ទិននឹងរដ្ឋប្រហារយោធាកាលពីឆ្នាំ២០១៤ផងដែរ។ ចំណែកឯព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារយោធានៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានាពេលបច្ចុប្បន្នដែលពិភពលោកកំពុងតាមដាន ក៏ប្រហែលជានឹងបានមេរៀនមកពីប្រទេសថៃដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា ប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រជោគជ័យដោយអង្គុយតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីដោយស្របច្បាប់ និងកាន់អំណាចអស់រយៈពេលជាង៧ឆ្នាំ។

អំឡុងឆ្នាំ២០១៣ទៅឆ្នាំ២០១៤ គឺជាឆ្នាំដែលប្រទេសថៃជួបគ្រោះធំរហូតដល់មានចំហាយសង្រ្គាមស៊ីវិលផងដែរ។ កាលនោះ ការប្រទាញប្រទង់អំណាចរវាងក្រុមអាវក្រហមដែលគាំទ្រគ្រួសារស៊ីណាវ៉ាត់ត្រា និងក្រុមអាវលឿងដែលគាំទ្រព្រះមហាក្សត្រ និងលោក ស៊ូថេប បានធ្វើឱ្យប្រទេសបែកខ្ញែកគ្នា និងធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចថៃដាំក្បាលចុះដោយសារតែអ្នកវិនិយោគបានបាត់បង់ភាពជឿជាក់ទៅលើការវិនិយោគនិងការដាក់ទុននៅក្នុងប្រទេសថៃ​ រួមជាមួយនឹងភាពភ័យខ្លាចរបស់អ្នកទេសចរណ៍ផងដែរ។ គ្រានោះ លោក ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា បានធ្វើរដ្ឋប្រហារក្រោមរូបភាពចាំបាច់ ដោយលោកបានបង្ហាញពីឆន្ទៈក្នុងការបង្រួបបង្រួមនិងដោះស្រាយវិបត្ដិជាតិ។ ក្នុងន័យនេះ​ ស្ថានការណ៍ប្រទេសថៃមុននឹងការធ្វើរដ្ឋប្រហារគឺប្រទេសថៃបានជាប់គាំងផ្នែកនយោបាយជាយូរខែ មានអំពើហិង្សាក្នុងបាតុកម្មរហូតដល់មានមនុស្សស្លាប់និងរបួសជាច្រើននិងលុយបាតធ្លាក់ថ្លៃ។ គួររំលឹកបន្តិចថា លោក ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចារ បានព្យាយាមធ្វើអាជ្ញាកណ្ដាលដើម្បីសម្របសម្រួលរវាងក្រុមអាវក្រហមនិងក្រុមអាវលឿងម្ដងជាពីរដង ប៉ុន្តែនៅមិនអាចឈានទៅដល់ការផ្សះផ្សាជាតិបាន ដែលជាហេតុនាំឱ្យលោកធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធាក្រោមហេតុផលដោះស្រាយវិបត្ដិនយោបាយ និងស្អំស្ថានភាពដែលក្ដៅគគុកជាច្រើនខែ។

ត្បិតតែអន្តរជាតិនិងរាស្ត្រហាក់មិនពេញចិត្ដនឹងការធ្វើរដ្ឋប្រហារនេះ ដូចជាសហភាពអ៊ឺរ៉ុបសម្រេចព្យួរកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការជាមួយប្រទេសនេះមួយរយៈជាដើម ប៉ុន្តែលោក ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា បានប្រើប្រាស់រយៈពេលអន្តរកាលនោះយ៉ាងមានន័យ។ ក្នុងអំឡុងពេលកាន់អំណាច លោក ប្រាយុទ្ធ  ចាន់អូចា បានព្យាយាមរកឱកាសល្អដើម្បីបង្កើនប្រូបាបឈ្នះឆ្នោត តាមរយៈការពន្យារពេលបោះឆ្នោតម្ដងហើយម្ដងទៀត​ និងការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញថៃដូចជាតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រូវឡើងកាន់អំណាចដោយរដ្ឋសភានិងព្រឹទ្ធសភា (គ្រប់សមាជិកព្រឹទ្ធសភាគឺជាសមាជិកក្រុមយោធា)។ របបយោធាក៏បានយកចិត្ដប្រជារាស្ត្រតាមរយៈការជួយគាំទ្រប្រជាកសិករដែលរងគ្រោះដោយ​សា​រ​តម្លៃអង្ករធ្លាក់ចុះ និងរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលលោក ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា ត្រូវការអាសនៈត្រឹមតែចំនួន១២៦ដើម្បីឈ្នះ រីឯគូប្រកួតត្រូវការអាសនៈចំនួន៣៧៦។

បើក្រឡេកមកមើលព្រឹត្តិការណ៍នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១នេះវិញ រដ្ឋប្រហារយោធារបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាធ្វើឡើងក្រោមការចោទប្រកាន់លើភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២០។ ក្រុមយោធាប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាក៏ទំនងភ្ញាក់ខ្លួនថាក្រឡាអុករបស់ខ្លួនប្រៀបបានជាចំណេះជិះកឯង ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យក្រុមយោធារបស់លោកឧត្តមសេនីយ៍​ ​មីន អ៊ុងឡាំង ធ្វើរដ្ឋប្រហារដើម្បីការពារនិងក្រសោបអំណាចរបស់ក្រុមខ្លួនដែលបាត់មកវិញ នៅចំពេលពិភពលោក ជាពិសេសប្រទេសដែលគាំទ្រប្រជាធិបតេយ្យកំពុងវក់វីនឹងការទប់ស្កាត់វិបត្ដិកូវីដ១៩។

ត្បិតតែការបើកប្រទេសឱ្យមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគឺដើម្បីពង្រីកទីផ្សារសេដ្ឋកិច្ច ប៉ុន្តែកាលនោះ ក្រុមយោធាបើកដៃផ្ដល់អំណាចឱ្យក្រុមលោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី នៅឆ្នាំ២០១៥ ក៏ដោយសារតែមិននឹកស្មានដល់ការរីកធំធាត់នូវអំណាចរបស់លោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី អំឡុងរយៈកាលសហគ្រប់គ្រងជាតិរវាងក្រុមរបស់លោកស្រីនិងក្រុមយោធា។ សហគ្រប់គ្រងជាតិគឺដោយសារតែទោះបីជាគណបក្សលោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី ឈ្នះឆ្នោតក្ដី ប៉ុន្តែរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសនេះបានចែងឱ្យមានសមាជិកក្រុមយោធា២៥%នៅក្នុងសភា ដែលសមាជិក២៥%នេះគឺគ្រប់គ្រាន់អាចច្រានចោលនូវគោលនយោបាយដែលក្រុមខ្លួនមិនពេញចិត្ដ។ ​ ជាមួយគ្នានេះដែរ  ក្រុមយោធាក៏មានសិទ្ធិអំណាចលើក្រសួងសំខាន់ៗ ដូចជា ក្រសួងការពារជាតិ ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងកិច្ចការព្រំដែនជាដើម។

ម្យ៉ាងវិញទៀត ក្រុមយោធាក៏ប្រហែលរំពឹងថា ប្រជាប្រិយភាពរបស់លោកស្រីនឹងធ្លាក់ចុះដោយសារកេរ្ដិ៍ឈ្មោះខាងប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី ត្រូវបានអាប់អោននៅលើបញ្ហាធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើជនជាតិភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ហើយត្រូវបានថ្កោលទោសដោយ លោកខាងលិច និងការតតាំងរបស់លោកស្រីជាមួយប្រទេសទាំងនោះ។ ការបង្រ្កាបក្រុមរ៉ូហ៊ីងយ៉ាគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រព្រួញមួយបាញ់បានសត្វពីរ ដែលក្រុមយោធាអាចយកចិត្ដប្រជាជនដែលនិយមកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធនិងពន្លិចកេរ្តិ៍ឈ្មោះលោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី នៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ មួយវិញទៀត ក្រុមយោធាក៏រំពឹងថាប្រជាប្រិយភាពរបស់លោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី អាចនឹងធ្លាក់ចុះដោយសារកំណើនសេដ្ឋកិច្ចទាបនៅក្នុងអំឡុងពេលលោកស្រីកាន់អំណាច ដែលមានត្រឹមតែ ៦,៥% នៅឆ្នាំ២០១៨-២០១៩ ធៀបនឹង ៨,៥% ឆ្នាំ២០១៤-២០១៥ បើយោងតាមធនាគារពិភពលោក។ ក៏ប៉ុន្តែខុសពីការរំពឹងទុក លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២០បានបង្ហាញថា គណបក្សរបស់លោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី ឈ្នះភ្លូកទឹកភ្លូកដី ហើយសម្លេងឆ្នោតបានកើនឡើងច្រើនជាងអាណត្ដិមុនទៀត។

ក្រឡាអុកដែលលោក ឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង គ្រោងនឹងដើរក៏ប្រហែលជាមិនខុសដានចាស់របស់លោក ប្រាយុទ្ធ ចានអូចា ប៉ុន្មានទេ ដោយនឹងប្រើប្រាស់រយៈពេលកាន់អំណាចបណ្ដោះអាសន្ននេះឱ្យមានផ្លែផ្កាបំផុត។ លោកនឹងរកកាលៈទេសៈមួយដែលក្រុមរបស់លោកអាចមានប្រូបាបខ្ពស់ក្នុងការឈ្នះឆ្នោតហើយឡើងកាន់តំណែងប្រធានាធិបតីដោយការបោះឆ្នោត តាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងសេណារីយ៉ូនោះ លោកអាចព្យាយាមពន្លត់កំហឹងបាតុករទោះបីជាត្រូវប្រើធម៌ក្ដៅ ពន្យារពេលរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ឃុំខ្លួននិងចោទប្រកាន់បទឧក្រឹដ្ឋព្រហ្មទណ្ឌដើម្បីជម្រុះដៃគូប្រកួតខ្លាំងៗដូចជាក្រុមរបស់លោកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី និងធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញម្ដងទៀត ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូររូបមន្ដគណនាលើជ័យជំនះបេក្ខភាពប្រធានាធិបតី។

ប៉ុន្តែសំនួរត្រូវសួរថា តើលោក មីន អ៊ុងឡាំង អាចស៊ូបានរហូតឈានដល់ចំណុចនៃការបង្កើនប្រូបាបដើម្បីឡើងកាន់អំណាចតាមរយៈការបោះឆ្នោតនេះទេ ប្រសិនបើបច្ចុប្បន្នអន្តរជាតិនិងរាស្រ្តបញ្ចេញប្រតិកម្មយ៉ាងនេះ?

ជាក់ស្តែង ប្រទេសប្រ៊ុយណេ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និង​ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី បានអំពាវនាវឱ្យភាគីជម្លោះនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបន្តការចចារគ្នាដើម្បីស្វែងរកនៅចំណុចរួមមួយក្នុងគោលបំណងឱ្យប្រទេសនេះត្រលប់ទៅរកសភាពធម្មតាវិញ ហើយគោរពទៅតាមគោលការណ៍ធម្មនុញ្ញនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលរួមមាន​ ការគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការប្រកាន់ភ្ជាប់នូវនីតិរដ្ឋ និង​អភិបាលកិច្ចល្អ។ លោក​​ ចូ បៃដិន ក៏បានសម្តែងការថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងទៅលើរដ្ឋប្រហារនេះ និងបានដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ ក្រៅពីនេះ  ប្រទេសអង់គ្លេស អូស្ត្រាលីជាដើម ក៏កំពុងពិចារណាចេញវិធានការផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចលើរដ្ឋប្រហារនេះដែរ។ អ្វីដែលសំខាន់ជាងការដោះស្រាយជាមួយអន្តរជាតិទៀតនោះគឺសេដ្ឋកិច្ចនិងសេវារដ្ឋបាលសាធារណៈនឹងអាចជាប់គាំងដោយសារការធ្វើបាតុកម្មនិងពហីការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងក្នុងវិស័យឯកជននិងរដ្ឋ។

សរុបមក ត្បិតតែជារដ្ឋប្រហារយោធាដូចគ្នាក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែស្ថានការណ៍មុននិងក្រោយរដ្ឋប្រហារនៃប្រទេសទាំងពីរនេះគឺខុសគ្នាស្ទើរទាំងស្រុង។ ស្ថានភាពប្រទេសថៃមុនរដ្ឋប្រហារគឺវឹកវរនិងស្ថិតនៅបន្ទាត់គ្រោះថ្នាក់ ប៉ុន្តែស្ថានភាពប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាមុនរដ្ឋប្រហារគឺពន្លកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលសឹងតែជាគំរូឱ្យប្រទេសក្នុងតំបន់យកជាមេរៀន។ ត្បិតតែប្រទេសថៃមានរដ្ឋប្រហារច្រើនដងក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែអំណាចនិងការគោរពស្រលាញ់របស់ប្រជាជនថៃនៅតែជារបស់ព្រះរាជា។ ក្នុងន័យនេះ ទោះបីស្ថានភាពរដ្ឋប្រហារយ៉ាងណាក៏នៅមានព្រះរាជា ដែលជាម្លប់មកចេញមុខដោះស្រាយបានដែរ។ ចំណែកក្នុងកែវភ្នែកប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា ក្រុមយោធាគឺជាក្រុមផ្ដាច់ការនិងជាសត្រូវនៃសិទ្ធិសេរីភាព ហេតុដូចនេះ ទើបប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាយ៉ាងច្រើនត្រូវធ្វើបាតុកម្មដោយខានមិនបាន ដើម្បីរារាំងអំណាចផ្ដាច់ការនិងចង់ឱ្យអន្តរជាតិបានដឹងពីស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននិងចេញវិធានការដើម្បីជួយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ពួកគេ។ ប្រសិនបើស្ថានភាពនេះបន្តវិវដ្ដទៅដល់វិបត្ដិធ្ងន់ធ្ងរ​ជាងនេះ មីយ៉ាន់ម៉ាអាចនឹងជួបប្រទះព្រឹត្ដិការណ៍ ៨៨៨៨ (8888 Uprising) ម្ដងទៀត ដែលជាព្រឹត្ដិការណ៍កើតឡើងរវាងថ្ងៃទី៨ ខែ៨ ឆ្នាំ១៩៨៨ និងជាព្រឹត្តិការណ៍បង្ហូរឈាមរវាងក្រុមបាតុករប្ដូរជីវិតរបស់ខ្លួនដើម្បីសិទ្ធិសេរីភាព និងក្រុមទាហានដែលព្យាយាមការពារអំណាច។

អ្នកអាចចូល subscribe Telegram ផ្លូវការរបស់ The SEED តាមរយៈ https://t.me/TheSEED
អត្ថបទវិភាគដោយ៖ លោក ហ៊ុយ បញ្ញាវ័ន្ដ
គំនូរច្នៃប្រឌិតដោយ៖ លោក ហ៊ី សុជាតិ

នៅពេលដែលយើងលឺពាក្យថាស្ថានទូតនោះ យើងនឹងនឹកឃើញពីស្ថាប័នមួយដែលមានអគ្គរាជទូត មន្ត្រីការទូត និងបុគ្គលិកនានានៅទីនោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសអេស្តូនី (Estonia) បានដាក់ស្ថានទូតរបស់ខ្លួននៅប្រទេសលុចសាំបួរ (Luxembourg) ដែលស្ថានទូតនោះមិនមានមនុស្សឡើយ តែផ្ទុកទៅដោយសំណុំទិន្នន័យសំខាន់ៗជាឌីជីថលរបស់រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនី។ ប្រទេសអេស្តូនី បានប្រសិទ្ធនាមវាជាស្ថានទូតទិន្នន័យ (Data Embassy) ទីមួយនៅលើសកលលោក។ ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសអេស្តូនីបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យឡើង?

មូលហេតុទីមួយដែលនាំឱ្យប្រទេសអេស្តូនីបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យនេះឡើងគឺដោយសារតែប្រទេសអេស្តូនីបានទទួលរងនូវការវាយប្រហារតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែតជាច្រើនដងនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៧ដែលនាំឱ្យគេហទំព័រផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រទេសអេស្តូនីចំនួន៥៨លែងដំណើរការក្នុងពេលតែមួយ។ ទិន្នន័យសំខាន់ៗជាច្រើនរបស់រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីមិនត្រូវបានបាត់បង់ដោយសារតែការវាយប្រហារមួយនេះទេ ដោយសារតែអេស្តូនីមានឯកសារស្តុកបម្រុងទុកនៅស្ថានទូតរបស់ខ្លួននៅជុំវិញពិភពលោក។ រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីបានចោទប្រកាន់ថា រុស្ស៊ីគឺជាអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងនៃការវាយប្រហារនេះ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលក្រឹមឡាំង (Kremlin) បានច្រានចោលទាំងស្រុងនូវការចោទប្រកាន់នេះ។ រដ្ឋាភិបាលរំពឹងថាការបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យ នឹងរារាំងការវាយប្រហារមកលើទិន្នន័យរបស់ខ្លួន ព្រោះថាភាគីដែលមានបំណងចង់វាយប្រហារនឹងបង្កជម្លោះជាមួយប្រទេសពីរ។ ប្រសិនបើភាគីណាមួយចង់វាយប្រហារមកលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអេឡិចត្រូនិករបស់អេស្តូនី ភាគីនោះក៏ត្រូវវាយប្រហារទៅលើប្រទេសលុចសាំបួរ ដែលនឹងនាំឱ្យភាគីនោះជួបប្រទះបញ្ហាទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយប្រទេសច្រើនភាគីផងដែរ។

មូលហេតុទីពីរដែលនាំឱ្យប្រទេសអេស្តូនីបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យឡើង គឺដោយសារតែវាជាបច្ចេកទេសតែមួយគត់ដែលធានាបានថា រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីនឹងនៅតែមានអធិបតេយ្យភាពលើទិន្នន័យរបស់ខ្លួនបាន។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីមានជម្រើសពីរក្នុងការផ្ទុកនិងការពារទិន្នន័យរបស់ខ្លួន ដែលជម្រើសទីមួយគឺការបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យនេះឯង ឯជម្រើសទីពីរគឺផ្ទុកទិន្នន័យនេះនៅក្នុង Cloud។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីយល់ឃើញថា ប្រព័ន្ធ Cloud នៅមិនគ្រប់គ្រាន់នោះឡើយទេ ដោយសារការផ្ទុកទិន្នន័យនៅក្នុង Cloud គឺដូចជាការផ្ញើទិន្នន័យបណ្ដោះអាសន្នដែលម្ចាស់ Cloud នោះត្រូវរក្សាទុកនៅកន្លែងមួយ។ ហេតុដូចនេះ ការផ្ទុកទិន្នន័យនៅក្នុង Cloud មានហានិភ័យត្រង់មិនអាចមានអំណាចពេញលេញលើទិន្នន័យទាំងនោះដូចការរក្សាទុកដោយខ្លួនឯងនោះទេ។ នេះក៏ជាមូលហេតុដែលរដ្ឋាភិបាលនេះសម្រេចធ្វើស្ថានទូតទិន្នន័យដែលអាចប្រើប្រាស់និងរក្សាទុកទិន្នន័យដោយសុវត្ថិភាពនៅឯស្ថានទូតទិន្នន័យនៅប្រទេសលុចសាំបួរ។

មូលហេតុទីបីដែលនាំឱ្យប្រទេសអេស្តូនីបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យគឺដោយសាររដ្ឋាភិបាលមានចក្ខុវិស័យវែងឆ្ងាយក្នុងការការពារអធិតេយ្យភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន។ ប្រទេសអេស្តូនីជាប្រទេសដ៏តូចមួយដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសរុស្ស៊ី ហើយក៏ជាអតីតរដ្ឋចំណុះមួយរបស់សហភាពសូវៀតផងដែរ។ ក្រោយពីមើលឃើញពីការកាន់កាប់របស់កងទ័ពរុស្ស៊ីនៅក្នុងតំបន់គ្រីមៀ (Crimea) នៅប្រទេសអ៊ុយក្រែន (Ukraine) ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ប្រទេសអេស្តូនីក៏បានចាប់ផ្តើមគិតគូរពីបញ្ហាសន្តិសុខជាតិរបស់ខ្លួន។ ការបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យនេះឡើង គឺអាចធានាបានថា ប្រសិនបើថ្ងៃមុខ ប្រទេសអេស្តូនីនឹងរងការឈ្លានពានបាត់បង់ទឹកដីនោះ ឯកសារសំខាន់ៗរបស់ជាតិនឹងមិនបាត់បង់ ឬទទួលរងផលប៉ះពាល់អ្វីឡើយ។ រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីនៅតែអាចដំណើរការ និងផ្តល់សេវាកម្មសំខាន់ៗដល់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលមួយនេះ មិនមានវត្តមាននៅក្នុងទឹកដីរបស់ខ្លួនក៏ដោយ។

ក្នុងដំណើរនៃការបង្កើតស្ថានទូតនេះឡើង ប្រទេសអេស្តូនីបានចរចាជាមួយប្រទេសជាច្រើន។ ការជ្រើសរើសគោលដៅប្រទេសដែលប្រទេសអេស្តូនីនឹងដាក់ស្ថានទូតទិន្នន័យគឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ ព្រោះប្រសិនបើប្រទេសជាម្ចាស់ផ្ទះមិនមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងច្បាប់ការពារទិន្នន័យឌីជីថលល្អនោះទេ ទិន្នន័យរដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីនឹងងាយរងគ្រោះថ្នាក់។ រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីត្រូវការភាគីដៃគូដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន ក្នុងការការពារឯកសាររបស់ខ្លួន។ ជាចុងក្រោយ រដ្ឋាភិបាលអេស្តូនីបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសលុចសាំបួរក្នុងការបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យទីមួយនេះឡើង។ ប្រទេសលុចសាំបួរជាប្រទេសដែលមានកិត្យានុភាពដ៏ល្អមួយខាងសុវត្ថិភាពលើប្រព័ន្ធអនឡាញ ដោយសារប្រទេសនេះជាគោលដៅក្នុងការស្តុកទុកឯកសារសំខាន់ៗរបស់អង្គការអន្តរជាតិជាច្រើន។ ស្ថានទូតទិន្នន័យក៏ទទួលបាននូវសិទ្ធិការពារដូចស្ថានទូតដទៃទៀតដែរដែលបានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងវីយែន (Vienna) ដោយប្រទេសដែលជាម្ចាស់ផ្ទះ មិនអាចឈ្លានពាន ឬជ្រៀតជ្រែកចូលទៅក្នុងស្ថានទូតបានឡើយ។

បច្ចុប្បន្ននេះ ដោយសារតែឯកសាររបស់ប្រទេសជាច្រើនវិវត្តទៅរកប្រព័ន្ធឌីជីថល ស្ថានទូតទិន្នន័យកំពុងក្លាយជាគោលគំនិតរបស់បណ្តាប្រទេសមួយចំនួនក្នុងការការពារអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន ក៏ដូចជាឯកសារសំខាន់ៗទាក់ទងនឹងសន្តិសុខប្រទេសជាតិ។ ស្ថានទូតទិន្នន័យអាចជួយការពារទិន្នន័យពីគ្រោះថ្នាក់ជាច្រើនមានដូចជា សង្គ្រាម ចារកម្ម ការវាយប្រហារតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត និងគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិជាដើម។ ប្រទេសមួយចំនួន ជាពិសេសប្រទេសដែលមានផ្ទៃដីតូចកំពុងតែងាកមករកដំណោះស្រាយនេះ។ ក្រៅពីប្រទេសអេស្តូនី ប្រទេសមូណាកូ ក៏មានបំណងបង្កើតស្ថានទូតទិន្នន័យផងដែរ ហើយប្រទេសអេស្តូនីក៏បានជួយដល់ប្រទេសកោះតូចៗនៅក្នុងមហាសមុទ្រដែលងាយរងគ្រោះដោយសារគ្រោះធម្មជាតិ ដោយការចែករំលែកបច្ចេកវិទ្យាក្នុងការស្តុកទុកទិន្នន័យជាតិរបស់ពួកគេផងដែរ។ #The_SEED #Data #Estonia #Luxembourg #Russia #Data_Embassy

អ្នកអាចចូល subscribe Telegram ផ្លូវការរបស់ The SEED តាមរយៈ https://t.me/TheSEED
អត្ថបទដោយ៖ លោក ឆាយ តេជគុណ
គំនូរច្នែប្រឌិតដោយ៖ កញ្ញា បូរ ដាលីន

លោក កាល ម៉ាក្ស (Karl Marx) ឆ្នាំ១៨១៨-១៨៨៣ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកប្រាជ្ញដ៏មានឥទ្ធិពលម្នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី១៩ ដោយមានងារជា ទស្សនវិទូ សង្គមវិទូ សេដ្ឋវិទូ ប្រវត្តិវិទូ អ្នកទ្រឹស្ដីនយោបាយ ជាអ្នកកាសែត និងជាអ្នកបដិវត្តន៍សង្គមផងដែរ ប៉ុន្តែលោកមិនមែនជាសាសនិកនៃសាសនាណាមួយនោះទេ។ លោកមានដើមកំណើតនៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ហើយកើតនៅក្នុងត្រកូលជនជាតិជ្វីហ្វដែលមានជីវភាពស្ដុកស្ដម្ភ និងមានឪពុកជាមេធាវីទៀតផង។ ទស្សនរបស់លោកបានចាប់ផ្ដើមមានភាពល្បីល្បាញខ្លាំងនៅដើមសតវត្សរ៍ទី២០ ដោយមានមេដឹកនាំប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា លោក វ្លាឌីមៀរ អ៊ីលីច លេនីន (Vladimir Ilyich Lenin) និង លោក ម៉ៅ សេទុង (Mao Zedong) ជាដើម បានយកទ្រឹស្ដីរបស់គាត់មកធ្វើជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដនិងរបបដឹកនាំរបស់ពួកគេ។

ដើមឡើយ មនុស្សរស់នៅប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតតាមសភាពធម្មជាតិ ប៉ុន្តែ ការវិវត្តនៃគំនិតគាបសង្កត់អ្នកទន់ខ្សោយបង្កើតបានជាសង្គមនៃរបបទាសភាព (Slavery Regime)។ ស្ថានភាពសង្គមចេះតែវិវត្តដោយមានការជិះជាន់និងបង្កើតជាវណ្ណៈសង្គមបានប្រែក្លាយទៅជារបបសក្ដិភូមិនិយម (Feudalism)។ បន្ទាប់មកទៀត របបមូលធននិយមក៏បានលេចចេញជារូបរាងឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១៧ ក្នុងរូបភាពអវិជ្ជមានដែលវណ្ណៈគហបតីកេងប្រវ័ញ្ចនិងមានការគាបសង្កត់ជិះជាន់លើក្រុមកម្មករ ជាពិសេសអ្នកមានជីវភាពក្រីក្រ គ្មានអំណាចនិងឋានៈនៅក្នុងសង្គម។ រហូតដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី២០ សង្គមនិយម ឬលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដត្រូវបានអនុវត្តដំបូងគេដោយសហភាពសូវៀតដែលមាន លោក វ្លាឌីមៀរ លេនីន ជាមេដឹកនាំដោយផ្អែកទៅលើទ្រឹស្ដីរបស់ លោក កាល ម៉ាក្ស ដូច្នេះហើយទើប លោក កាល ម៉ាក្ស ត្រូវបានគេឱ្យរហ័សនាមថាជាបិតានៃលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដ។

នៅសតវត្សរ៍ទី១៩ ដើមកំណើតនៃទស្សនវិទូ កាល ម៉ាក្ស គឺជាពេលដែលរបបសក្ដិភូមិត្រូវបានដួលរលំបន្តិចម្ដងៗ ដោយរីកលូតលាល់ឡើងនូវរបបមូលធននិយមជំនួសវិញ។ លោក កាល ម៉ាក្ស មានទស្សនបដិវត្តន៍ឆ្វេងនិយម បានធ្វើការប្រឆាំងយ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងរបបរាជានិយមផ្ដាច់ការ និងធ្វើការរិះគន់ទៅលើលទ្ធិមូលធននិយម តាមរយៈការនិពន្ធសៀវភៅជាមួយមិត្តភក្ដិជិតស្និទ្ធរបស់គាត់ លោក ហ្វ្រ៊ីឌ្រិច អង់ហ្គែល (Friedrich Engels) ដែលមានចំណងជើងថា គោលនយោបាយកុម្មុយនីស្ដ (The Communist Manifesto) នៅឆ្នាំ១៨៤៨។ ក្នុងនោះ លោកបានពិពណ៌នាអំពីពិភពលោកមួយដែលគ្មានទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន ឬទ្រព្យទទួលបានពីកេរមរតករបស់ឪពុកម្ដាយនោះទេ។ ម៉្យាងវិញទៀត ការធ្វើទំនាក់ទំនង ឧស្សាហកម្មដឹកជញ្ជូន និងការអប់រំជាដើម គួរតែត្រូវបានផ្ដល់ជូនដោយរដ្ឋដោយឥតគិតថ្លៃ។ ទស្សនវិទូ កាល ម៉ាក្ស បាននិពន្ធសៀវភៅជាច្រើនក្នុងឆាកជីវិតរបស់គាត់ ប៉ុន្តែសៀវភៅភាគច្រើនគឺនិយាយអំពីមូលធននិយម ក្នុងនោះរួមមាន មនោគមវិជ្ជាអាល្លឺម៉ង់ ឆ្នាំ១៨៤៥ (The German Ideology) បដិវត្តន៍ និងការប្រឆាំងបដិវត្តន៍នៅអាល្លឺម៉ង់ ឆ្នាំ១៨៥២ (Revolution and Counter-Revolution in Germany) និង ការតស៊ូវណ្ណៈនៅបារាំង ឆ្នាំ១៨៥០ (The Class Struggles in France) ជាដើម។

នៅឆ្នាំ១៨៦៧ លោក កាល ម៉ាក្ស បាននិពន្ធសៀវភៅមួយក្បាលទៀតដែលមានចំណងជើងថា មូលធន៖ ការរិះគន់នៃសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ (Capital: Critique of Political Economy)។ លោកយល់ឃើញថា មូលធននិយមគឺជាកត្តានៃអយុត្តិធម៌សង្គម ដែលគាត់ចង់សំដៅទៅលើអ្នកដែលមានវណ្ណៈតូចទាប ដូចជាកសិករ កម្មករ និងជនក្រីក្រដទៃទៀតតែងត្រូវបានកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្មតាមរយៈការផ្ដល់ប្រាក់ឈ្នួលតិចតួចមិនសមមូលទៅនឹងកម្លាំងពលកម្មដែលផលិតករបានផ្ដល់ឱ្យសហគ្រាស។ ប្រាក់ចំណេញគឺជាចោរលួចជំនាញកម្លាំងពលកម្ម ក្នុងន័យនេះ លោក កាល ម៉ាក្ស បង្ហាញថាអ្នកមូលធននិយមចំណាយប្រាក់ទៅលើកម្មករតិចតួច ប៉ុន្តែលក់ផលិតផលនោះក្នុងតម្លៃថ្លៃដើម្បីបានប្រាក់ចំណេញខ្ពស់។ លោក កាល ម៉ាក្ស បានព្យាករថា មូលធននិយមនឹងធ្វើឱ្យពិភពលោកដែលអ្នកមានកាន់តែមាន និងអ្នកក្រកាន់តែក្រ។ ហើយគាត់ព្យាករទៀតថា មូលធននិយមនឹងនាំឱ្យកើតមានឡើងនូវសាកលភាវូបនីយកម្មដែលពេលនោះក្នុងទីផ្សារសេរីមានតែក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះដែលមានសក្ដានុពលលើសលប់ដែលយូរៗទៅនឹងអាចបង្កើតទៅជាទីផ្សារផ្តាច់មុខដែលជាហេតុនាំឱ្យរបបមូលធននិយមត្រូវបរាជ័យ។

លោកបានផ្ដល់ជាមធ្យោបាយក្នុងការកែប្រែសង្គមឱ្យមានភាពប្រសើរឡើងវិញ នោះគឺថាមានតែរបបសង្គមនិយម (Socialism) ឬលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដ (Communism) ទេ ដែលអាចផ្ដល់សិទ្ធិដល់មនុស្សដែលរស់នៅក្នុងសង្គមទាំងមូលទទួលបាននូវប្រយោជន៍ស្មើគ្នាដោយមិនគិតពីអ្នកមានឬក្រ។ លោក កាល ម៉ាក្ស យល់ឃើញថាទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់របស់ពួកវណ្ណៈអភិជន ឬសហគ្រាសធំៗទាំងឡាយគួរត្រួវបានបែងចែកឱ្យមនុស្សដទៃទៀតស្មើៗគ្នា។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ លោកក៏បានអះអាងថា ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍គឺគ្រាន់តែជាការពង្រីកជំនួញរបស់មនុស្សយើងតែប៉ុណ្ណោះ ដោយលោកពន្យល់បន្ថែមទៀតថា ដៃគូស្វាមីភរិយារួមរស់ជាមួយគ្នាមិនមែនព្រោះតែក្ដីស្រឡាញ់នោះទេ គឺមកពីមូលហេតុបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុតែប៉ុណ្ណោះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក កាល ម៉ាក្ស ក៏បានជឿថា របបមូលធននិយមបានជំរុញឱ្យមនុស្សទាំងអស់គិតតែពីប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរៀងៗខ្លួនដែលធ្វើឱ្យមនុស្សលោកលែងស្គាល់ថាអ្វីទៅជាទំនាក់ទំនងល្អប្រកបដោយក្ដីស្រឡាញ់ពិតប្រាកដ។

សរុបមក ទស្សនៈរបស់ លោក កាល ម៉ាក្ស ក្នុងការកែប្រែប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសង្គមគឺត្រូវបានមនុស្សសម័យនោះមើលឃើញថាជាគំនិតដ៏ឆ្កួតលីលាមួយ។ ប៉ុន្តែ ជាងពីរទសវត្សរ៍បន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់លោកនៅឆ្នាំ១៨៨៣ សៀវភៅដែលលោកនិពន្ធទាំងប៉ុន្មានបានក្លាយជាគោលការណ៍មូលដ្ឋាននៃចលនាមនោគមវិជ្ជា (Ideological movement) និងបដិវត្តន៍សង្គមនៅរុស្ស៊ីប្រឆាំងរបបរាជានិយមជាដើម។ រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ អ្នកមានជំនឿលើលទ្ធិម៉ាក្សស៊ីសនិយម (Marxism) ដូចជាមហាអំណាចចិននិងរុស្ស៊ីជាដើមបានសាងសង់រូបសំណាករបស់ លោក កាល ម៉ាក្ស ហើយគោរពបូជាដោយចាត់ទុកថាជាបិតានៃលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដរបស់ពួកគេ។ តែតាមពិតទៅ ចេតនារបស់លោក កាល ម៉ាក្ស គឺការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើទុក្ខលំបាករបស់វណ្ណៈអធន លុបបំបាត់រាល់ការបែងចែកវណ្ណៈសង្គម ដោយផ្ដោតទៅលើសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការទទួលបាននូវប្រយោជន៍ពីសង្គមនិងយុត្តិធម៌សង្គមតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែទ្រឹស្ដីរបស់គាត់ត្រូវបានលោក លេនីន និង លោក ម៉ៅ សេទុង កែប្រែដើម្បីអាចយកទៅអនុវត្តក្រោមរបបដឹកនាំរបស់ខ្លួនដែលមានទម្រង់ជាលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដផ្ដាច់ការ។ #The_SEED #Karl_Marx #កាល_ម៉ាក្ស

អ្នកអាចចូល subscribe Telegram ផ្លូវការរបស់ The SEED តាមរយៈ https://t.me/TheSEED
អត្ថបទចែករំលែកចំណេះដឹងដោយ៖ លោក ធា សុណា
គំនូរច្នៃប្រឌិតដោយ៖ កញ្ញា ហេង លីពណ្ណរាយ

ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាគឺជាប្រទេសដែលធ្លាប់មានការរីកចម្រើនជាងគេនៅតំបន់អាមេរិកខាងត្បូង ប៉ុន្តែប្រទេសនេះបានក្លាយទៅជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះខ្លាំងជាងគេទៅវិញក្នុងអំឡុងពេលមួយទសវត្សរ៍ក្រោយនេះ ដោយសារតែការប្រឈមនឹងបញ្ហាអតិផរណា។ បើយោងតាមមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (International Monetary Fund) ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាបានប្រទះនូវអត្រាអតិផរណាយ៉ាងខ្ពស់រហូតលើសពី ៩០០.០០០% នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៨។ ដូចនេះហើយ តើអ្វីទៅដែលជាមូលហេតុចម្បងដែលនាំឱ្យប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាជួបប្រទះនឹងបញ្ហាមួយនេះ? ហើយវាបានផ្តល់ផលប៉ះពាល់យ៉ាងណាខ្លះទៅដល់ប្រជាជនវ៉េណេស៊ុយអេឡា?

ប្រសិនបើក្រឡេកមកមើលពីមូលហេតុទីមួយដែលបណ្តាលឱ្យប្រទេសនេះធ្លាក់ចូលទៅក្នុងបញ្ហាអតិផរណាខ្ពស់បែបនេះ នោះគឺដោយសារតែការផ្តោតទៅលើតែអាជីវកម្មប្រេងដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច។ បើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ CNBC ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាគឺជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកទៅលើការនាំចេញប្រេងទៅប្រទេសក្រៅសឹងតែទាំងស្រុង ក្នុងចំនួន ៩៥% នៃប្រាក់ចំណូលពីការនាំចេញរបស់ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា។ ប៉ុន្តែ កាលពីឆ្នាំ២០១៤ តម្រូវការបេ្រងរបស់ពិភពលោកបានធ្លាក់ចុះដែលនាំឱ្យតមៃ្លប្រេងធ្លាក់ចុះផងដែរ។ ដូច្នេះហើយ ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាក៏បានជួបប្រទះនឹងការលំបាកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចបន្ថែមទៀត ដោយសារការធ្លាក់ចុះនៃការនាំចេញប្រេងទៅកាន់ពិភពលោកបានធ្វើឱ្យប្រទេសនេះបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលជាច្រើន និងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាជនក្នុងស្រុកដែលផលិតផលភាគច្រើនបានមកពីការនាំចូល។

រីឯមូលហេតុទីពីរវិញគឺនៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំដែលលោក ហ៊ូហ្គោ ឆាវ៉េស (Hugo Chavez) បានកាន់ដំណែងជាប្រធានាធិបតីវ៉េណេស៊ុយអេឡា ប្រទេសនេះសម្រេចបាននូវការរីកចម្រើនជាងគេក្នុងអាជីវកម្មដឹកជញ្ជូនប្រេងទៅក្រៅប្រទេស។ លោក ឆាវីស (Chavez) បានបង្កើតកម្មវិធីសុខុមាលភាពជាច្រើន ដែលជាតម្រូវការរបស់ប្រជាជនវ៉េណេស៊ុយអេឡា ដោយប្រើប្រាស់ប្រាក់ចំណូលពីការនាំចេញប្រេង ក្នុងគោលបំណងកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាជន និងបង្កើនឱកាសការងារដល់ប្រជាជនរបស់ខ្លួន។ ហេតុនេះហើយទើបលោកទទួលបានការគាំទ្រនិងមានប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ប្រជាជនហើយលោកក៏បានបន្តគោលនយោបាយប្រជានិយមរបស់លោកដោយចំណាយប្រាក់បន្ថែមលើកិច្ចការសង្គមច្រើនហួសពេក។ ការចំណាយលើសលប់លើគោលនយោបាយប្រជានិយមច្រើននេះ បានធ្វើឱ្យស្តុកលុយរបស់ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាធ្លាក់ចុះ ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាខ្វះខាតលុយក្នុងការចំណាយលើគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងៗ ឈានទៅដល់ការកើនឡើងនៃឱនភាពសារពើពន្ធ និងការកើនឡើងនូវបំណុលពីប្រទេសខាងក្រៅ។

ចំណែកឯមូលហេតុទីបីគឺដោយសារតែគោលនយោបាយផលិតលុយបន្ថែមរបស់ប្រធានាធិបតីលោក នីកូឡាស់ ម៉ាឌូរ៉ូ (Nicolas Maduro) ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដែលបន្សល់ទុកពីរដ្ឋបាលប្រធានាធិបតីមុន។ លោក នីកូឡាស់ ម៉ាឌូរ៉ូ បានដោះស្រាយបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចដោយបង្កើតគោលនយោបាយក្នុងការផលិតលុយបន្ថែមដើម្បីជួយសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនិងដើម្បីសងបំណុលផ្សេងៗទៀត។ ប៉ុន្តែការផលិតលុយបន្ថែមនេះបានធ្វើឱ្យបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាចុះខ្សោយលើសដើម ដោយសារចំនួនក្រដាសប្រាក់បានកើនឡើង និងរុញតម្លៃផលិតផលឱ្យកើនឡើងផងដែរ។ វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដែលជាជំងឺចាស់ គួបផ្សំនឹងគោលនយោបាយផលិតលុយបន្ថែម បានបែ្រក្លាយជាកាតាលីករជំរុញឱ្យវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនេះកាន់តែរ៉ាំរ៉ៃទៅមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។

ជាមួយគ្នានេះ ដោយសារប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាមានបញ្ហាអត្រាអតិផរណាឡើងខ្ពស់ជារៀងរាល់ថ្ងៃបែបនេះ ប្រជាពលរដ្ឋបានរងទុក្ខដោយមិនអាចផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការមូលដ្ឋាន ដូចជា អាហារ បង្គន់អនាម័យ និងថ្នាំឱសថជាដើម។ ជាមួយនឹងការខ្វះខាតនេះ ប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសមានការស្រេកឃ្លាន និងមិនបានទទួលការអប់រំ ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចក្នុងគ្រួសារនីមួយៗបានធ្លាក់ចុះ។ ម៉្យាងវិញទៀត ប្រជាជនវ៉េណេស៊ុយអេឡាបានចោទប្រកាន់លោក ម៉ាឌូរ៉ូ ជាអ្នកដែលធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសក្លាយជាបែបនេះ ដែលជាលទ្ធផលប្រជាជនវ៉េណេស៊ុយអេឡាចំនួនលើសពីបីលាននាក់ បានចាកចេញពីប្រទេសរបស់ខ្លួន ដើម្បីស្វែងរកជីវិតថ្មីនៅប្រទេសដទៃ ដូចជា ប្រទេសកូឡុំប៊ី (Colombia) ប្រទេសប៉េរូ (Peru) ប្រទេសឈីលី (Chili) និងតំបន់ចំនួនទៀត ដូចជាប៉ែកប្រេស៊ីលខាងត្បូង (South Brazil) ជាដើម បើយោងតាមអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩។

ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាស្ថិតក្នុងភាពវឹកវរ ទើបលោក ជូហាន ហ្គូដូ (Juan Guaido) ដែលជាសមាជិកក្នុងបក្សប្រឆាំងបានឆ្លៀតឱកាសបង្កើនប្រជាប្រិយភាពរបស់គណបក្សប្រឆាំង និងអះអាងថាបានជាប់ជាប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតថ្មីរបស់ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា ប៉ុន្តែការបោះឆ្នោតនេះក្លាយជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសមួយរហូតដល់មានការប្រកួតប្រជែងរវាងប្រទេសមហាអំណាចនិងប្រទេសមហាអំណាច។ ប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួន ដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិកនិងចក្រភពអង់គ្លេស ក៏បានលូកដៃដើម្បីគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងដោយជឿថាលោក ជូហាន ហ្គូដូ នឹងដឹកនាំប្រទេសឱ្យមានការរីកចម្រើនដោយប្រើប្រាស់គោលនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ។ ជាមួយគ្នានេះផងដែរ សហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើប្រទេសនេះដោយសារការដឹកនាំរបស់លោក នីកូឡាស់ ម៉ាឌូរ៉ូ ដែលដឹកនាំប្រទេសបែបផ្តាច់ការ ជាហេតុធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាកាន់តែធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀត។ យោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ BBC លោក ម៉ាឌូរ៉ូ មានសម្ព័ន្ធភាពអន្តរជាតិដែលបានគាំទ្រលោកក្នុងការរក្សាតំណែងជាប្រធានាធិបតីនៃប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡារួមជាមួយប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួនផងដែរ ដូចជា ប្រទេសចិន ប្រទេសរុស្សីជាដើម។

ដោយយោងតាមការសន្និដ្ឋានខាងលើ យើងអាចសង្កេតឃើញថា ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាមិនត្រឹមតែកំពុងជួបប្រទះនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចនោះទេ ប្រទេសនេះក៏កំពុងជួបនឹងបញ្ហានយោបាយផងដែរ។ រដ្ឋបាលរបស់លោក ម៉ាឌូរ៉ូ មិនត្រឹមតែត្រូវផ្ដោតអារម្មណ៍លើការស្រោចស្រង់សេដ្ឋកិច្ចដ៏ដុនដាបនេះប៉ុណ្ណោះទេ លោកក៏ត្រូវការពារអំណាចដែលមានក្នុងដៃផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ ការមិនផ្តល់ព័ត៌មានសវនកម្មផ្សេងៗពីលោក ម៉ាឌូរ៉ូ ធ្វើឱ្យមានភាពលំបាកក្នុងការលើកវិធានការចំបាច់ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាការកើនឡើងអត្រាអតិផរណា។

យោងតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសកល អ្នកជំនាញជាច្រើនបានណែនាំដំណោះស្រាយដែលអាចឱ្យប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាចៀសវាងបញ្ហានៃការកើនឡើងនូវអត្រាអតិផរណា ដោយអនុម័ត <ដុល្លារូបនីយកម្ម>។ ក្នុងការអនុម័តដុល្លារូបនីយកម្មនេះ ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាត្រូវបោះបង់ចោលរូបិយវត្ថុជាតិដើម្បីចាប់យករូបិយប័ណ្ណបរទេសដើម្បីរក្សាស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ចរូបិយប័ណ្ណប្រទេសរបស់ខ្លួន និងអាចជួយដល់ការដោះស្រាយបញ្ហាជាច្រើនដែលប្រជាជនកំពុងជួបប្រទះផងដែរ។ បន្ថែមពីលើនេះ យោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ CNBC នេះផងដែរ រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានបង្ហាញឆន្ទះក្នុងការផ្តល់ជំនួយលើឥណទាននិងការវិនិយោគក្រោមលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីជួយសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា ក្នុងករណីលោក ម៉ាឌូរ៉ូ ចាកចេញពីតំណែង។ ផ្ទុយមកវិញ ការវិភាគជាច្រើនបានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្មណ៍ចំពោះអនាគតនៃប្រជាជនប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា ដោយសាររដ្ឋាភិបាលប្រទេសនេះបានបដិសេធនូវបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ជាអាទិ៍ បញ្ហាអតិផរណាដែលខ្លួនកំពុងជួបប្រទះ និងគោលនយោបាយដែលធ្វើឱ្យប្រជាជនរងទុក្ខបន្ថែមទៀត។ #The_SEED #កម្មវិធី_វិចារណកថាថ្ងៃសុក្រ #វ៉េណេស៊ុយអេឡា

អ្នកអាចចូល subscribe Telegram ផ្លូវការរបស់ The SEED តាមរយៈ https://t.me/TheSEED
អត្ថបទវិភាគដោយ៖ លោក ឡេង ហ៊ត ​
គំនូរច្នៃប្រឌិតដោយ៖ លោក ឡេង ហ៊ត ​

ចក្រភពអង់គ្លេសបានចាកចេញពីសហភាពអ៊ឺរ៉ុបជាផ្លូវការកាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅនេះ ហើយបានចាប់ផ្តើមពង្រឹងអំណាចនយោបាយ និងអំណាចសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយឯករាជ្យពីសហភាពអ៊ឺរ៉ុបចាប់ពីពេលនោះមក។ ចក្រភពអង់គ្លេសបានស្តារមុខមាត់របស់ខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិដោយបានបង្កើនទំនាក់ទំនងនយោបាយការបរទេស និងទំនាក់ទំនងខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេស និងស្ថាប័នផ្សេងៗ ដែលក្នុងនោះរួមមានបង្ហាញការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើអង្គការអន្តរប្រទេសមួយដែលមានឈ្មោះថា «សមាគមនៃប្រជាជាតិខមម្មុនវែល(សមាគមនៃប្រជាជាតិ Commonwealth)»។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា សមាគមនៃប្រជាជាតិខមម្មុនវែលនេះគឺជាសមាគមមួយដែលបានបង្កើតឡើងនៅក្រោមសេចក្តីប្រកាសទីក្រុងឡុងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៩។ សមាគមនេះមានប្រទេសជាសមាជិកចំនួន៥៤ រួមមានប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាហ្វ្រិក តំបន់អាស៊ី អាមេរិកខាងត្បូង អ៊ឺរ៉ុប និង ប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយ ប្រទេសទាំងនោះមួយចំនួនធំគឺជាប្រទេសដែលធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអាណានិគមរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស។ គោលបំណងនៃការបង្កើតសមាគមនេះឡើងគឺដើម្បីរក្សាចំណងមិត្តភាពរវាងចក្រភពអង់គ្លេសនិងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេសអតីតអាណានិគម និងដើម្បីសម្រេចបាននូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនានា ដូចជា ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច ការកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការលើកកម្ពស់ពាណិជ្ជកម្មសេរី ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ កម្មវិធីថែទាំសុខភាព និងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌រវាងប្រទេសជាសមាជិក។ ការចូលរួមធ្វើជាសមាជិកនៃសមាគមនេះគឺជាការទទួលស្គាល់នូវការដឹកនាំរបស់អង់គ្លេសនៅក្នុងសមាគម Commonwealth នេះផងដែរ។ សមាគមនេះក៏ត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាស្ថាប័នដែលមានភាពធូរលុង ដោយសារតែអវត្តមាននូវច្បាប់រួមមួយដែលដើរតួជារដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃការសហការរវាងប្រទេសសមាជិក។ ការសហការគ្នារវាងប្រទេសជាសមាជិកនៅក្នុងសមាគមនេះគឺពឹងផ្អែកតែទៅលើ ទំនៀមទំលាប់ស្ថាប័ន បទពិសោធន៍ ក៏ដូចជាផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនខាងសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសនីមួយៗផងដែរ។

ចំពោះចក្រភពអង់គ្លេស ការងាកមករកសមាគមនៃសហប្រជាជាតិ Commonwealth នេះគឺដោយសារតែការរំពឹងទុកអំពីផលចំណេញទាំងផ្នែកនយោបាយការទូត និងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែលអាចប៉ះប៉ូវនូវផលប៉ះពាល់ដែលបណ្តាលមកពីការដើរចេញពីសហភាពអ៊ឺរ៉ុប។ អ្នកជំនាញខាងផ្នែកគោលនយោបាយជាច្រើនបានវិភាគទៅលើផលចំណេញដែលសមាគមមួយនេះអាចផ្តល់ទៅឲ្យចក្រភពអង់គ្លេស។ ជាក់ស្តែងយោងតាមវែបសាយ Council on Foreign Relation លោក ចនសាន់(Johnson) ដែលជាអតីតមន្ត្រីនៃក្រសួងការបរទេសរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសបានលើកឡើងថា សមាគមនៃប្រជាជាតិ Commonwealth នេះនឹងផ្តល់ឱកាសខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចទៅឲ្យចក្រភពអង់គ្លេសច្រើនជាងសហភាពអ៊ឺរ៉ុបដោយសារតែនៅក្នុងអំឡុងពេលបួនឆ្នាំចុងក្រោយនេះ សមាគមនេះមានសន្ទុះកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដល់ទៅ ៤,៤ ភាគរយ ដែលខ្ពស់ជាងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហភាពអ៊ឺរ៉ុបដែលឈរនៅត្រឹមតែ ២ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ការងាកទៅរកសមាគមនេះនឹងអាចឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសទទួលបានជនអន្តោប្រវេសន៍ដែលមានជំនាញខ្ពស់ចូលមកប្រទេសរបស់ខ្លួនពីប្រទេសសមាជិក ជាជាងទទួលយកជនអន្តោប្រវេសន៍គ្មានចំនួនកំណត់តាមការតម្រូវរបស់សហភាពអ៊ឺរ៉ុបនៅពេលដែលខ្លួននៅជាសមាជិកនៃសហភាពអ៊ឺរ៉ុបនេះ។

មានមតិផ្សេងទៀតបានលើកឡើងថា ការងាកមកសហការជាមួយសមាជិកនៅក្នុងសមាគមCommonwealth នេះគឺនឹងផ្តល់ភាពងាយស្រួលដល់ការសម្រេចបាននូវគោលការណ៍សហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចនានាជាជាងការដែលអង់គ្លេសព្យាយាមបង្កើតកិច្ចសហការថ្មីជាមួយប្រទេសនៅក្រៅសមាគមនេះ ដោយហេតុថាអង់គ្លេសមានទំនាក់ទំនងយូរអង្វែងជាមួយប្រទេសទាំងនេះរួចមកហើយដែលធ្វើឱ្យការចរចាផ្សេងៗកាន់តែមានភាពងាយស្រួល។ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច អង់គ្លេសនឹងមានឱកាសបង្កើនកិច្ចសហការជាមួយប្រទេសជាសមាជិកដែលមានសន្ទុះកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ដូចជា ឥណ្ឌា កាណាដា អូស្ត្រាលី និងនូវែលសេឡង់ ជាដើម។

លើសពីនេះទៀត ប្រសិនបើយើងក្រឡេកមើលទៅផលចំណេញនៅក្នុងទំនាក់ទំនងនយោបាយការបរទេសវិញ អង់គ្លេសនឹងអាចដើរតួជាមហាអំណាចនៅក្នុងសមាគមនេះ ដោយហេតុផលថា អង់គ្លេសធ្លាប់ជាម្ចាស់អាណានិគមនៃប្រទេសក្នុងតំបន់នេះ ហើយក៏ជាប្រទេសមហាអំណាចតែមួយនៅក្នុងសមាគមនេះដែលជាសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍នៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។ នៅក្នុងសមាគម Commonwealth អង់គ្លេសអាចដើរតួជាមហាអំណាចផ្តាច់មុខដែលខុសពីនៅក្នុងសហភាពអ៊ឺរ៉ុបដែលមានគូប្រជែង ដូចជា អាឡឺម៉ង់ និងបារាំងជាដើម។

ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងមិនអាចសន្និដ្ឋានបានទេថា សមាគមនេះនឹងផ្តល់នូវផលប្រយោជន៍ដល់អង់គ្លេសលើសពីអ្វីដែលអង់គ្លេសតែងតែទទួលបាននៅពេលដែលខ្លួននៅជាសមាជិកនៃសហភាពអ៊ឺរ៉ុប ដោយហេតុផលទំហំសេដ្ឋកិច្ច និងកម្រិតអភិវឌ្ឍន៍ជាក់ស្តែងរបស់សមាគមនេះ។ ប្រសិនបើធៀបទៅនឹងសហភាពអ៊ឺរ៉ុប សន្ទស្សន៍ GDP របស់សមាគមនៃសហប្រជាជាតិខមម្មុនវែលនេះគឺឈរនៅត្រឹមតែពាក់កណ្តាលនៃសន្ទស្សន៍ GDP របស់អ៊ឺរ៉ុបតែប៉ុណ្ណោះ។

សរុបសេចក្តីមក ចក្រភពអង់គ្លេសកំពុងធ្វើការវាស់វែងថាតើបន្ទាប់ពីការចាកចេញរបស់ខ្លួនពីសហភាពអ៊ឺរ៉ុបមក គោលនយោបាយបែបណាដែលគួរតែត្រូវបានជ្រើសរើសយកមកប្រើប្រាស់ដើម្បីទទួលបាននូវផលចំនេញ និងដើម្បីកាត់កងជាមួយនឹងអត្ថប្រយោជន៍ដែលខ្លួនបានបាត់បង់បន្ទាប់ពីការលាលែងចេញពីសមាជិកភាពនេះទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងផ្នែកនយោបាយការទូត។ ដោយសារតែប្រវត្តិសាស្រ្តនៃទំនាក់ទំនងនិងការសហការដ៏យូរអង្វែងរបស់អង់គ្លេសនៅក្នុងសមាគមប្រជាជាតិនៃប្រទេស Commonwealth នេះហើយទើបយើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា យ៉ាងហោចណាស់ អង់គ្លេសនឹងមិនអាចជៀសផុតពីការផ្តោតសំខាន់ទៅលើសមាគមមួយនេះក្រោយការចាកចេញពីសហភាពអ៊ឺរ៉ុប។ #The_SEED #កម្មវិធី_វិចារណកថាថ្ងៃសុក្រ #អង់គ្លេស #សហភាពអុឺរ៉ុប