ដំណោះស្រាយក្នុងការបញ្ចប់វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩

ដោយសារភាពបរាជ័យទៅលើការស្រោចស្រង់សេដ្ឋកិច្ចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងសម័យកាលរដ្ឋបាលរបស់លោក Herbert Hoover បានធ្វើឱ្យលោក Franklin D.Roosevelt ដែលជាប្រធានាធិបតីឡើងកាន់អំណាចថ្មី សម្រេចដាក់ចេញនូវកម្មវីធីកំណែទម្រង់ថ្មីមួយមានឈ្មោះថា New Deal Programs ក្នុងឆ្នាំ១៩៣៣។ New Deal Programs នេះគឺជាកម្មវីធីត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណង៣ធំៗរួមមាន៖ ការផ្ដល់ជាជំនួយដល់ជនក្រីក្រ និងជនដែលគ្មានការងារធ្វើ ស្រោចស្រង់សេដ្ឋកិច្ចជាតិឱ្យត្រលប់ទៅរកភាពល្អប្រសើរឡើងវិញ ក៏ដូចជាការធ្វើកំណែទម្រង់ទៅលើប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុជាដើម។ ទន្ទឹមនឹងនេះ New Deal Programs​​ ត្រូវបានបែងចែកជា២ដំណាក់កាលគឺ៖

ក. កម្មវីធី New Deal លើកទីមួយ ១៩៣៣-១៩៣៤ ឫ  The First New Deal

រយៈពេល១០០ថ្ងៃដំបូងនៅក្នុងការិយាល័យរបស់លោក Franklin D.Roosevelt បានសម្រេចបង្កើតច្បាប់ និងទីភ្នាក់ងារថ្មីជាច្រើនរួមមាន ៖ ការដោះស្រាយវិបត្តិសេវាធនាគារដោយតម្រូវឱ្យបិទគ្រប់ធនាគារនៅទូទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក (Bank Holiday) ដើម្បីបញ្ជៀសនូវការដកប្រាក់យ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់ពីសំណាក់ប្រជាជន។ លុះបីថ្ងៃក្រោយមកធនាគារចំនួន ៥,០០០ ត្រូវបានអនុញ្ញាតិឱ្យបើកទ្វារសារជាថ្មី បន្ទាប់ពីទទួលបាននូវការត្រួតពិនិត្យអំពីសុវត្ថិភាពផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុរបស់ពួកគេក៏ដូចជាដើម្បីការពារធនាគារផ្ទាល់ពីការក្ស័យធនផងដែរ។ លើសពីនេះ ទីភ្នាក់ងារថ្មីៗមួយចំនួនមានដូចជា ច្បាប់​The Agricultural Adjustment Act​ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីផ្ដល់ជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដល់កសិករ។ ច្បាប់The Civilian Conservation Corpsសំដៅដល់ការផ្ដល់ឱកាសការងារដល់យុវជនក្នុងការអភិរក្សព្រៃឈើ។​ ​ច្បាប់ The National Recovery Act ក៏ដូចជាច្បាប់The Federal Deposit Insurance Corporationជាដើម។

ខ.កម្មវីធី New Deal លើកទីពីរ ១៩៣៥-១៩៣៨ ឫ  The Second New Deal

ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់លោក Roosevelt នៅក្នុងកម្មវីធី New Deal លើកទីមួយមិនសូវជាទទួលបានលទ្ធផលល្អប៉ុន្មាននោះទេ ដោយចំនួនអ្នកអត់ការងារធ្វើនៅតែបន្តកើនឡើងស្របគ្នាជាមួយនឹងអស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជាផលវិបាករបស់កសិករក្រោយគ្រោះរាំងស្ងួត ដែលកត្តាទាំងនេះបានធ្វើឱ្យប្រជាជនមានការខឹងសម្បារ និងអស់សង្ឃឹមទៅលើវិធានការណ៍របស់លោក Roosevelt នាពេលកន្លងមក។ ហេតុនេះហើយទើបនៅឆ្នាំ១៩៣៥ លោកបានងាកទៅផ្ដល់ភាពសំខាន់ទៅលើការការពារកម្មករនិយោជិត ក៏ដូចជាបង្កើតឱ្យមាននូវនិរន្តភាព ផ្នែកសន្តិសុខហិរញ្ញវត្ថុជូនប្រជាជនអាមេរិក ដោយច្បាប់សំខាន់ៗចំនួន៤ នៅក្នុងចំណោមច្បាប់ទាំងនោះរួមមាន៖ ការគ្រប់គ្រងផ្នែកវិវឌ្ឍនភាពការងារ ( Work Progress Administration ) គឺជាការផ្ដល់ឱកាសការងារដល់មនុស្សគ្មានការងារធ្វើនៅក្នុងគម្រោងកិច្ចការសាធារណៈ (Social Work Projects)។ ច្បាប់ National Labor Relations Act​ ​​ដែលច្បាប់នេះ នឹងការពារសិទ្ធិរបស់បុគ្គលិកក្នុងការទទួលបានប្រាក់ចំណេញសមូហភាព។ ច្បាប់ The Social Security Act ដែលតម្រូវឱ្យមានការបង់ពន្ធដើម្បីជួយដល់ជនពិការ មនុស្សចាស់ និងជនក្រីក្រជាដើម។ ច្បាប់ Fair Labor Standard Act សំដៅចំពោះការបំពេញការងាររយៈពេល៤០ម៉ោងក្នុងមួយសប្ដាហ៍ដោយគ្មានការប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មកុមារ។ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី កម្មវីធី New Deal​​​ ទាំងពីរលើកនេះត្រូវបានចាត់ទុកជាចំណែកមួយក្នុងការរើបម្រាស់ពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩ រីឯភាពជោគជ័យមួយផ្នែកដ៏ធំមួយទៀតគឺការចំណាយលុយយ៉ាងច្រើនមហាសាលទៅលើវិស័យយោធានៅក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ ហើយអាមេរិកក៏ទទួលបានកម្លាំងពលកម្មដ៏ពេញលេញក្នុងវិស័យផលិតកម្មនិងរោងចក្រនានានៅទូទាំងប្រទេស។

វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធ្ងន់ធ្ងរដែលបណ្ដាលឱ្យកើតមាននូវសង្រ្គាមលោកលើកទី២

ស្របពេលដែលពិភពលោកកំពុងជួបប្រទះនូវវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ប្រជាជនមកពីបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗពិតជាត្រូវការមេដឹកនាំដែលមានសម្ថភាពនិងភាពខ្លាំក្លាក្នុងការដឹកនាំប្រទេសរបស់ពួកគេឱ្យរួចផុតពីវិបត្តិដ៏មហាសាលនេះ ដែលនោះហើយគឺជាចំណុចចាប់ផ្ដើមមួយក្នុងចំណោមចំណុចចាប់ផ្ដើមដ៏ទៃទៀតដែលបង្ករទៅជាសង្រ្គាមលោកលើកទី២។

ជាក់ស្ដែងនៅក្នុងប្រទេសអាឡឺម៉ង់ វិនាសកម្មនៃវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩បានបណ្ដាលឱ្យស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសនេះកាន់តែដុនដាបទៅៗ បូករួមជាមួយនឹងបញ្ហាចម្បងធំៗពីរដែលអាឡឺម៉ង់កំពុងជួបផ្ទាល់ផងនោះគឺបរាជ័យនៅក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី១ក៏ដូចជាការរ៉ាប់រងទាំងស្រុងទៅលើការខូចខាតដែលបណ្ដាលមកពីសង្រ្គាមនេះនិងបំរាមផ្សេងៗទៀតស្របតាមសន្ធិសញ្ញាក្រុង Versailles។​ ដោយសារអសម្ថភាពក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះរបស់គណបក្សកាន់អំណាចទើបនៅឆ្នាំ ១៩៣៣ លោកអាដុល ហ៊ីត្លែរ ឬ Adolf Hitler ឆ្លៀតឱកាសរើបម្រាស់ខ្លួនហើយត្រូវបានជ្រើសតាំងជាមេដឹកនាំថ្មីរបស់អាឡឺម៉ង់ដោយលោកបានសន្យាថានឹងស្ដារឡើងវិញនូវអំណាចក៏ដូចជាភាពរុងរឿងនិងទ្រព្យសម្បត្តិដែលអាឡឺម៉ង់បានបាត់បង់នៅក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី១និងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩។ ប្រទេសអាឡឺម៉ង់នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ Adolf Hitler បានស្គាល់នូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនិងការអភិវឌ្ឍ និងបានស្ដារកិត្តិយសនៅឆាកអន្តរជាតិ រហូតដល់បានចាប់ផ្ដើមផលិតសព្វាវុធ កសាងវិស័យកងទ័ពឡើងវិញ ការតាំងចិត្តមិនផ្ដល់សំណងទៅដល់ប្រទេសឈ្នះសង្រ្គាម អមជាមួយនិងការឈ្លានពានរបស់លោកទៅលើប្រទេសប៉ូឡូញសុទ្ធសឹងតែជាចំណុចចាប់ផ្ដើមផ្លូវការនៃសង្រ្គាមលោកលើកទី២។

យ៉ាងណាមិញ ងាកមកប្រទេសនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ីវិញ ជប៉ុនក៏បានទទួលរងនូវផលប៉ះពាល់ដ៏មហាសាលពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩មិនតិចជាងបណ្ដាប្រទេសនៅតាមទ្វីបដ៏ទៃទៀតប៉ុន្មានដែរ។ ដូចគ្នាទៅនឹងអាឡឺម៉ង់ ប្រជាជនជប៉ុនបានចាប់ផ្ដើមបាត់បង់ជំនឿទៅលើរាជរដ្ឋាភិបាលរបស់ពួកគេហើយងាកមកគាំទ្រវិស័យយោធាក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយដើម្បីស្ដារសេដ្ឋកិច្ចនិងផលប្រយោជន៍ជាតិវិញ ( Militarism)។ ជាកិច្ចបន្ទាប់ ដើម្បីស្ដារសេដ្ឋកិច្ចជាតិពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកលនេះ ជប៉ុនក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះចៅអធិរាជ Hirohito នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៣១បានចាប់ផ្ដើមឈ្លានពាននិងកាន់កាប់ទឹកដីប្រទេសចិន កូរ៉េ និងប្រទេសជាច្រើននៅតំបន់អាស៊ីដើម្បីក្លាយខ្លួនទៅជាមហាអំណាចប្រចាំតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិនេះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៤១ ជប៉ុនបានសំរេចចិត្តបើកការវាយប្រហារទ្រង់ទ្រាយធំតាមផ្លូវអាកាសទៅលើ Pearl Harbour របស់អាមេរិកដោយរំពឹងថាការវាយប្រហារនេះនឹងទទួលបានជោគជ័យ ហើយជប៉ុននឹងគ្មានគូរប្រជែងក្នុងការដណ្ដើមធ្វើជាមហាអំណាចនៅលើទឹកដីអាស៊ី​ប៉ាស៊ី​ហ្វិ​ច។ ផ្ទុយទៅវិញ សកម្មភាពទាំងនេះបានជំរុញឱ្យអាមេរិកដែលខំធ្វើខ្លួនឃ្លាតឆ្ងាយពីសង្រ្គាមបានសំរេចចិត្តប្រកាសសង្រ្គាមជាមួយជប៉ុនហើយសង្រ្គាមលោកលើកទី២ក៏បានកើតឡើងជាផ្លូវការនៅតំបន់អាស៊ី។

សរុបសេចក្ដីមក វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩នៅសហរដ្ឋអាមេរិកដែលមានឥទ្ធិពលបង្កឡើងជាសង្រ្គាមលោកលើកទី២នេះកើតមានដោយសារកត្តាផ្សេងរួមបញ្ចូលគ្នា ដែលកត្តាទាំងនោះរួមមាន៖ ការធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុគនៃទីតម្លៃផ្សារភាគហ៊ុនដែលប្រជាជនអាមេរិកភាគច្រើនបានវិនិយោគទៅលើបង្ករឱ្យមានវិបត្តធនាគារ បន្តមកដោយវិបត្តិផលិតផលក្នុងស្រុកកើនឡើងហួសកំរិតក៏ដូចជាការថយចុះនៃតម្រូវការ។ ជាក់ស្ដែងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនេះត្រូវបានបញ្ចប់ជាស្ថាពរដោយការដាក់ទុនយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់របស់អាមេរិកទៅលើការផលិតអាវុធនានានៅក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី២ អមជាមួយនឹងដំណោះស្រាយថ្មីរបស់លោក Roosevelt គឺដំណោះស្រាយ New Deal ដោយវាបានផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការជួយសម្រាលបន្ទុកជនក្រីក្រនិងជនគ្មានការងារធ្វើ ការស្រោចស្រង់សេដ្ឋកិច្ចឱ្យត្រលប់ទៅរកភាពល្អប្រសើរវិញ ក៏ដូចជាការធ្វើកំណែទម្រង់ទៅលើប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីបញ្ចប់វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩នេះ។

នាចុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១នេះ​ អ្នកនាង Rosanne Casimir ដែលជាប្រធាននៃ Tk’emlups te Secwepemc First Nation របស់ប្រទេសកាណាដា បានប្រកាសនូវការកឃើញដ៏រន្ធត់មួយ ដោយពួកគេបានរកឃើញនូវអដ្ឋិធាតុរបស់កុមារជនជាតិដើមចំនួន២១៥នាក់ ក្នុងនោះមានកុមារខ្លះមានអាយុត្រឹមតែ៣ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងសាលាសាសនាជនជាតិដើមឥណ្ឌា Kamloops ដែលបានបិទទ្វារតាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៨មកម្ល៉េះ។ ការរកឃើញនេះគឺជា “ការបាត់បង់មួយដ៏មិននឹងស្មានដល់” ដោយសពទាំងនេះពុំមានឯកសារបញ្ចាក់ និងមិនបានចុះបញ្ចី បញ្ចាក់ដោយអ្នកនាង Rosanne Casimir។ ជាមួយគ្នានេះ នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសកាណាដាលោក Justin Trudeau ក៏បានបានសម្ដែងនូវភាពខ្លោចចិត្តជាខ្លាំងដោយបញ្ជាក់ថាវាជាព្រឹត្តិការណ៏មួយដែល ”គួរឱ្យអាម៉ាស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ប្រទេសកាណាដា” នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ BBC។

ម៉្យាងវិញទៀត ការស្វែករកនេះនៅតែបន្ត ដោយនាដើមខែមិថុនានេះមានការរកឃើញនូវផ្នូរដែលគ្មានឈ្មោះសម្គាល់ដោយខាងកម្លាំង The Cowessess First Nation ចំនួន ៧៥១ទៀតនៅលើទឹកដីដែលធ្លាប់គ្រប់គ្រងដោយវិហាររ៉ូមាំងកាតុលិក។ ការរកឃើញទាំងនេះបានធ្វើឱ្យមនុស្សជាច្រើនក្នុងប្រទេសកាណាដាមានការមិនពេញចិត្តទៅលើទង្វើរបស់អ្នកគ្រប់គ្រងវិហាររ៉ូមាំងកាតុលិក រួមជាមួយនឹងការចេញសកម្មភាពពីសំណាក់ប្រជាជនកាណាដាដូចជាការដកចេញនូវរូបសំណាករបស់បុគ្គលឈ្មោះ Egerton Ryerson នៅក្នុងសកលវិទ្យាល័យ Ryerson រូបសំណាករបស់ម្ចាស់ក្សត្រី Victoria និងម្ចាស់ក្សត្រី Elizabeth ទី២ជាដើម នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ Newsweek។

តើសាលាសាសនាជនជាតិដើមជាសាលាអ្វី?

យោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ Indigenous peoples atlas of Canada សាលាសាសនាជនជាតិដើមបានចាប់ផ្តើមដំបូងនៅក្នុងប្រទេសកាណាដានៅជុំវិញឆ្នាំ ១៨២៣។ សាលាទាំងនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយរាជរដ្ឋាភិបាលប្រទេសកាណាដា ដោយមានការឧបត្ថម្ភពីរដ្ឋ និងគ្រប់គ្រងដោយវិហាររ៉ូមាំងកាតុលិក។ យោងតាមការចេញផ្សាយរបស់គេហរទំព័រ Indigenous Foundations ប្រព័ន្ធសិក្សារបស់សាលាសាសនានីមួយៗគឺពិតជាឃោរឃៅ ដោយតម្រូវឱ្យក្មេងជនជាតិដើមនីមួយៗចាកចេញពីគ្រួសាររបស់ខ្លួនដើម្បីមកលត់ដំក្នុងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌របស់ខ្លួនទៅវប្បធម៌លោកខាងលិច និងមានកុមារជនជាតិដើមប្រហែលជិត ៨៣% នៃជនជាតិដើមទាំងអស់បានចូលមករៀនសាលាសាសនានៅក្នុងប្រទេសកាណាដានាឆ្នាំ១៩២៦ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ Sicangu CDC។ ការលត់ដំនោះរួមមាន ការហាមមិនឱ្យនិយាយភាសាដើមរបស់ខ្លួន ការធ្វើឱ្យក្មេងៗធ្វើពលកម្មដូចជាការងារក្នុងកសិកម្ម ឧស្សាហកម្មធុនស្រាល ឬការងារក្នុងផ្ទះ និងការរំលោភបំពានដ៏ទៃដោយមានការធ្វើទារុណកម្មជាដើម នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់គេហរទំព័រ Giving Compass។

ប្រវត្តិដ៏ខ្មៅងងឹតរបស់សាលាសាសនាជនជាតិដើមឥណ្ឌា Kamloops

យោងតាមសាកលវិទ្យាល័យ British Columbia សាលាសាសនាជនជាតិដើម Kamloops គឺជាសាលាសាសនាធំជាងគេនៅក្នុងប្រទេសកាណាដា ដែលបានបើកដំណើរការក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៧។ ដូចគ្នាជាមួយនឹងសាលាសាសនាដទៃទៀត សាលាសាសនា Kamloops មានករណីអំពើហិង្សា និងការធ្វើបាបក្មេងៗជាច្រើនបានកើតឡើងជារឿយៗ ដោយក្នុងនោះមានករណីកុមារចំនួន ៦០០០ នាក់បានស្លាប់នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៧០ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន CNBC ។ ជាមួយគ្នានេះផងដែរ ក៏មានរបាយការណ៏មួយពីមន្រ្តីសុខាភិបាលក្នុងឆ្នាំ១៩២៧ដែលបានបញ្ចាក់ពីភាពខ្វះខាតអនាម័យក្នុងសាលារៀនដែលអាចរួមចំណែកទៅដល់ការធ្វើឱ្យមានជំងឺឆ្លង ឬជំងឺផ្តាសាយធ្ងន់ធ្ងរក្នុងរដូវរងារ។ ម៉្យាងវិញទៀត យោងតាម The Washington Post កំណត់ត្រារបស់សិស្សដែលបានស្លាប់មួយចំនួនក៏ត្រូវបានបាត់ ដោយគ្មានការបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃការស្លាប់ ឬរាយការណ៍ពីការស្លាប់ទៅអាណាព្យាបាលឡើយ។

តើរាជរដ្ឋាភិបាលកាណាដាបានធ្វើអ្វីខ្លះកន្លងមក?

– នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨ អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសកាណាដាលោក Stephen Harper បានធ្វើសេចក្តីថ្លែងការសុំអភ័យទោសដល់អតីតសិស្សនៃសាលាសាសនាទាំងអស់ និងទទួលស្គាល់នូវអំពើរបស់សាលា នីមួយៗនេះពិតជាបានប៉ះពាល់ទៅដល់វប្បធម៌ និងសាសនារបស់ជនជាតិដើមទាំងឡាយពិតមែន។
– នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសកាណាដាលោក Justin Trudeau រួមជាមួយនឹងគណៈកម្មាធិការ TRC (The Truth and Reconciliation Commission of Canada) បានចេញសេចក្តីអំពាវនាវចំនួន៩៤ករណី ដើម្បីស្វែងរកកុមារដែលបានបាត់ខ្លួនក្នុងអំឡុងពេលកំពុងរៀននៅក្នុងសាលាសាសនាទាំងឡាយ។
– នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៩ រាជរដ្ឋាភិបាលក៏បានវិនិយោគទឹកប្រាក់ចំនួន២៨លានដុល្លាអាមេរិកក្នុងការអភិវឌ្ឍនិងថែរក្សាបញ្ជីមរណភាពរបស់សិស្សសាលា រួមជាមួយនឹងការបង្កើតនូវការចុះឈ្មោះតាមប្រព័ន្ធអ៊ិនធឺណែតលើការបញ្ចុះសពទាំងនេះផងដែរ ។

ដើមកំណើតនៃក្រុមប្រទេសទាំង៧ (Group 7)

វេទិការជជែកពិភាក្សារវាងក្រុមប្រទេសទាំង៧ Group 7 មិនមែនជាស្ថាប័នអន្តររដ្ឋាភិបាលផ្លូវការនោះទេ ប៉ុន្តែវាជាការបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩៧៥ ដោយមានសហស្ថាបនិកដំបូង៦ប្រទេសដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស អាល្លឺម៉ង់ អ៊ីតាលី បារាំង និង ជប៉ុន មួយឆ្នាំក្រោយមកទៀត ប្រទសកាណាដា ក៏បានចូលរួមជាមួយបន្ថែម បង្កើតបានជាក្រុមប្រទេសទាំង៧ ឬហៅកាត់ថា G7។ ផ្អែកទៅលើគេហទំព័រក្រុមប្រឹក្សាទំនាក់ទំនងបរទេស ក្នុងនាមជាប្រទេសដែលមានទំហំសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងក្លា ប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងអនុវត្តគោលការណ៍ទីផ្សារសេរី ដែលដំបូងឡើយ ពួកគេបង្កើតវេទិការជជែកពិភាក្សានេះឡើងក្នុងគោលបំណងស្វែងរកដំណោះស្រាយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនៅដើមទសវត្សឆ្នាំ១៩៧០ ដែលបណ្ដាលមកពីកំណើនអត្រាអតិផរណាខ្ពស់ និងសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះដោយសារតែការប្រកាសបញ្ឈប់នាំប្រេងចេញដោយប្រទេសផលិតប្រេងដ៏ធំលំដាប់ថ្នាក់លេខ២នៅលើពិភពលោកគឺអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។ ក្រោយមកទៀត កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសទាំង៧ បានរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលប្រចាំឆ្នាំរហូតមក ក្នុងការលើកយកនូវបញ្ហាប្រឈមដែលពិភពលោកំពុងជួបប្រទះមកដាក់ក្នុងរបៀបវារៈដើម្បីរួមសហការគ្នាដោះស្រាយ។

កិច្ចប្រជុំកំពូលប្រចាំឆ្នាំ២០២១របស់ Group 7

បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំកំពូលប្រចាំឆ្នាំ២០២១របស់ក្រុមប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទាំង៧ ដែលត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅទីក្រុងខនវ៉ល Cornwall ប្រទេសអង់គ្លេសបានបញ្ចប់ទៅ កិច្ចប្រជុំកំពូលដ៏សំខាន់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមួយនេះបានក្លាយជាប្រធានបទដ៏រសើបមួយក្នុងចំណោមអ្នកតាមដានការវិវត្តនៃដំណើរព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក។ កិច្ចប្រជុំកំពូលនេះត្រូវបានធ្វើឡើងរយៈពេលបីថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី១១ ដល់ថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ ដែលមានប្រទេសអង់គ្លេសជាម្ចាស់ផ្ទះនិងជាប្រធានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំ។ លទ្ធផលនៃកិច្ចពិភាក្សារវាងក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យទាំង៧ ត្រូវបានសរុបរួមនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចំនួន២៥ទំព័រ ហើយក្នុងនោះមានរបៀបវារៈចំនួន៦ចំណុចសំខាន់ៗដែលជាបញ្ហាសកលត្រូវរួមគ្នាដោះស្រាយ ជាពិសេសប្រទេសទាំង៧បានរួមគ្នាបង្កើតនូវគោលនយោបាយថ្មីស្រឡាងមួយដែលមានឈ្មោះថា »កសាងពិភពលោកឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង» (Build Back a Better World) ឬហៅកាត់ថា B3W។

តើអ្វីជាគោលនយោបាយ B3W របស់ក្រុមប្រទេសទាំង៧?

យោងតាមការចេញផ្សាយរបស់គេហទំព័រសេតវិមាន B3W គឺជាគោលនយោបាយ ផ្ដោតលើតម្លៃជាគោល ស្ដង់ដារខ្ពស់ និងភាពជាដៃគូរហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធប្រកបដោយតម្លាភាព ដែលដឹកនាំដោយបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗក្នុងការគ្រោងចំណាយនូវថវិកាប្រមាណជាង៤០ទ្រីលានដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិកគិតត្រឹមឆ្នាំ២០៣៥ខាងមុខ ជាពិសេសដើម្បីជួយដល់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដែលត្រូវបានប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរពីវិបត្តិកូវីដ១៩។ ជ្រុងមួយទៀតនៃការយល់ឃើញទៅលើគោលនយោបាយ B3W គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយការបរទេសថ្មីមួយរបស់ប្រធានាធិបតីលោក ចូ បៃដិន ក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលសម្ព័ន្ធមិត្តទាំង៦របស់ខ្លួនដើម្បីចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាសកលដែលពិភពលោកកំពុងប្រឈមខ្លាំងរួមមាន ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ អត្រាគ្មានការងារធ្វើ សន្តិសុខនិងសុខមាលភាពសង្គម បរិស្ថាននិងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសចិន ជាពិសេស រារាំងឥទ្ធិពលរបស់ចិនដែលកំពុងមានមហិទ្ធានុភាពសេដ្ឋកិច្ចនិងទំនាក់ទំនងការទូតល្អប្រសើរគួរកត់សំគាល់ខ្លាំងជាមួយបណ្ដាប្រទេសដែលស្ថិតក្នុងគម្រោងការផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ (Belt and Road Initiative)។ ដូច្នេះ សំណួរមួយត្រូវបានលើកឡើងថាតើក្រុមប្រទេសទាំង៧ (G7) អាចរួមគ្នាជួយកសាងពិភពលោកឱ្យមានភាពរីកចម្រើនប្រសើរជាង យុទ្ធសាស្ត្រ BRI របស់ប្រទេសចិនដែរឬទេ?

តើអ្វីជាយុទ្ធសាស្ត្រផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន?

យុទ្ធសាស្រ្តផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន ត្រូវបានលើកឡើងជាលើកដំបូងដោយប្រធានធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង នៅក្នុងការថ្លែងសន្ទរកថាសំខាន់មួយកាលពីឆ្នាំ២០១៣ នៅក្នុងសាលកលវិទ្យាល័យ Nazarbayev ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន (Kazakhstan) ដើម្បីធ្វើការស្នើនូវគម្រោងសាងសង់ខ្សែក្រវ៉ាត់សេដ្ឋកិច្ចផ្លូវសូត្រជាមួយបណ្ដាប្រទេសអាស៊ីកណ្ដាលរួមមាន កាហ្សាក់ស្ថាន កៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន តាហ្ស៊ីគីស្ថាន តួកម៉េនីស្ថាន និងអ៊ូសបេគីស្ថាន នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ក្រសួងការបរទេសចិន។ គម្រោងមួយនេះមានគោលបំណងធំក្នុងការពង្រីកនូវវិសាលភាពនៃសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មរបស់ប្រទេសចិនដែលលាតសន្ធឹងពីតំបន់អាស៊ីខាងកើត បែកចេញជាផ្លូវសេដ្ឋកិច្ចពីរសំខាន់ៗ ដែលផ្លូវទឹកឆ្លងកាត់សមុទ្រចិនខាងត្បូងរហូតដល់មហាសមុទ្រឥណ្ឌា ឆ្ពោះទៅដល់ទ្វីបអាហ្រ្វិក និងផ្លូវគោកចាប់ផ្ដើមពីតំបន់អាស៊ីខាងកើតទៅកាន់អាស៊ីកណ្ដាល រហូតដល់មជ្ឍឹមបូព៌ារ និងហួសទៅដល់ទ្វីបអឺរ៉ុបទាំងមូល រួមទាំងរុស្ស៊ីផងដែរ។

វិស័យសំខាន់ៗរបស់ប្រទេសចិនក្នុងក្របខ័ណ្ឌ BRI

មហិច្ឆតានៃយុទ្ធសាស្រ្តវឌ្ឍនភាពសេដ្ឋកិច្ចរវាងក្រុមប្រទេសទាំង៧ និងប្រទេសចិនសុទ្ធសឹងតែជាមធ្យោបាយគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកទាំងមូល ដោយឡែក ក្នុងន័យទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ប្រទេសចិនកំពុងព្យាយាមបង្ហាញនិងបញ្ជាក់ប្រាប់ពិភពលោកឱ្យទទួលស្គាល់ថាខ្លួនក៏ជាមហាអំណាចថ្មីមួយដែលមានទំនួលខុសត្រូវនិងតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងកិច្ចការរក្សាសន្តិសុខនិងសណ្ដាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិ និងភាពរីកចម្រើននៃវិស័យសេដ្ឋកិច្ចសកល។ យោងតាមគេហទំព័រ beltroad-initiative តាមរយៈគោលនយោបាយ​ BRI ប្រទេសចិនបានត្រៀមថវិកាអនុវត្តសរុបចន្លោះពី ១ ទៅ ៨ទ្រីលានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ តាមការសន្និដ្ឋានក្នុងក្របខ័ណ្ឌ BRI ប្រទេសចិនបាននឹងកំពុងអនុវត្តគម្រោងសរុប១១៨ ដែលគម្រោងទាំងអស់ស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសផ្សេងៗគ្នា និងប្រភេទនៃគម្រោងផ្សេងៗគ្នាផងដែរ ដោយរាប់ចាប់តាំងពី វិស័យអប់រំ ថាមពល អគ្គិសនី តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស (SEZ) បច្ចេកវិទ្យាសារគមនាគមន៍ (ICT) ទេសចរណ៍ ផ្លូវថ្នល់និងផ្លូវរថភ្លើង និង គម្រោងនគរូបនីយកម្មផ្សេងៗ ដោយគ្របដណ្ដប់ទៅលើ១៤០ប្រទេសនៅលើពិភពលោក។

ភាពជោគជ័យនៃយុទ្ធសាស្ត្រ BRI

ឧទាហរណ៍មួយចំនួននៃគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទាំងអស់នោះមានដូចជា ការសាងសង់ផ្លូវរថភ្លើងទំនើបនៅបង់ក្លាដែស អ៊ីរ៉ង់ កេនយ៉ា ឡាវ កំពង់ផែផ្ទុកទំនិញនៅកាហ្សាក់ស្ថាន ក្រិក អ៊ីស្រាអែល មីយ៉ាន់ម៉ា ព្រលានយន្តហោះនៅប៉ាគីស្ថាន ឥណ្ឌូនេស៊ី ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅប៉ាគីស្ថាន កម្ពុជា ហ៊្សកហ្ស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី ផ្លូវជាតិនៅប្រទេសឥណ្ឌា បំពង់បង្ហូរឧស្ម័នធម្មជាតិនៅអាស៊ែបៃហ្សង់ និងមួយខ្សែទៀតតភ្ជាប់ពីអាស៊ីកណ្ដាលទៅកាន់ប្រទេសចិន និងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសនៅអេស្ស៊ីប មីយ៉ាន់ម៉ា និងប៉ាគីស្ថាន និងគម្រោងរុករកធនធានរ៉ែធម្មជាតិជាច្រើនទៀត។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ប្រទេសចិនក៏បានចំណាយទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកទៅលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងបណ្ដាប្រទេសនៅទ្វីបអាហ្រ្វិក ដោយយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ Los Angeles Times នៅឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខ ប្រទេសចិននឹងផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ទ្វីបអាហ្រ្វិករួមមាន ការវិនិយោគដោយផ្ទាល់ ប្រាក់កម្ចីទន់ និងប្រាក់កម្ចីពាណិជ្ជកម្មសរុបចំនួនប្រមាណ ១ ទ្រីលានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។ ការវិនិយោគពីក្រុមហ៊ុនចិនយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ទៅលើបណ្ដាប្រទេសទាំងអស់នោះ បានជួយដល់ភាពរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេយ៉ាងខ្លាំង ដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក។

ស្វែងយល់អំពីនយោបាយអន្ទាក់បំណុលការទូត (Debt-trap diplomacy)

ប៉ុន្តែ ការចំណាយទឹកប្រាក់ដ៏ច្រើនលើសលុបរបស់ចិនទៅលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ខាងលើ ត្រូវបានគេយល់ឃើញថាប្រទេសចិនកំពុងធ្វើនយោបាយអន្ទាក់បំណុលការទូត (Debt-trap diplomacy) ទៅលើប្រទេសក្រីក្រដែលខ្វះលទ្ធភាពអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិតាមរយៈការផ្ដល់កម្ចីហិរញ្ញប្បទានដោយការគិតការប្រាក់ទាប និងមានលក្ខណ្ឌធូររលុង។ ដោយផ្អែកទៅលើរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៨​ របស់មជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍពិភពលោក បានបង្ហាញថាមានប្រទេសចំនួន ២៣ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពហានិភ័យខ្លាំងដោយសារជំពាក់បំណុលចិន ក្នុងនោះរួមមាន ប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន ប៉ាគីស្ថាន ស្រីលង្កា អ៊ីរ៉ាក់ បេឡារុស អ៊ុយក្រែន ឡាវ និង ហ៊្សកដានីជាដើម។ ការធ្វើនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើប្រទេសចិនបានធ្វើឱ្យប្រទេសមួយចំនួនលង់ខ្លួននិងបានសម្រេចផ្ដល់សម្បទាន ឬជួលផ្ដាច់មុខឱ្យក្រុមហ៊ុនចិននូវផ្នែកខ្លះនៃសម្បត្តិជាតិដោយសារគ្មានសមត្ថភាពសងបំណុលដ៏ច្រើនលើសលុប។ ជាក់ស្ដែង ប្រទេសឡាវបានផ្ដល់សម្បទានបណ្តាញអគ្គិសនីជាតិដល់ក្រុមហ៊ុនចិនចំនួន២៥ឆ្នាំ។ កំពង់ផែហាំបាន់តូតា (Hambantota) របស់ប្រទេសស្រីលង្កាត្រូវបានជួលឱ្យចិនរយៈពេល៩៩ឆ្នាំ។ ច្រកទ្វារមេឡាកា (Melaka Gateway) នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីក៏ដូចគ្នាដែរ គឺត្រូវបានស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រង់របស់ចិន៩៩ឆ្នាំ។ មូលដ្ឋានទ័ព OBOCK នៅប្រទេសជីប៊ូទីត្រូវបានជួលឱ្យចិន១០ឆ្នាំ។ កំពង់ផែក្វាដា (Gwadar) របស់ប៉ាគីស្ថានត្រូវបានជួលឱ្យចិនរយៈពេល ៤០ឆ្នាំ។ តាជីគីស្ថានបានប្រគល់ដីដល់ប្រទេសចិនចំនួន១០០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាបំណុល។

បញ្ហាប្រឈមរបស់ B3W

បើយើងក្រឡេកទៅមើលគោលនយោបាយថ្មី B3W របស់ក្រុមប្រទេសទាំង៧វិញ ពួកគេបានសន្យាថារហូតដល់ឆ្នាំ២០៣៥ នឹងផ្ដល់ថវិកាប្រមាណ ៤០ទ្រីលានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ធ្វើការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមតម្រូវការរបស់ប្រទេសចំណូលទាប និងមធ្យម។ សម្រាប់ភាគីអាមេរិកវិញ បានប្រកាសដោយត្រង់ៗថាខ្លួនបង្កើតគោលនយោបាយ B3W នេះឡើងដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយយុទ្ធសាស្ត្រ BRI របស់ចិន​ ខណៈចម្ងល់ខ្លះត្រូវបានលើកឡើងថាតើសមាជិកទាំង៦ដទៃទៀតមានគោលដៅដូចទៅនឹងអាមេរិកដែរឬទេ ដោយហេតុថាប្រទេសអង់គ្លេសមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មល្អជាមួយចិន ហើយសូម្បីតែប្រទេសអ៊ីតាលីដែលជាសមាជិករបស់ក្រុមខ្លួន ក៏បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីជាមួយចិនដើម្បីទទួលយកនូវគម្រោងរបស់ BRI មួយចំនួនផងដែរ។ ដោយសារតែគោលនយោបាយមួយនេះទើបតែនឹងបង្កើតថ្មី ដូច្នេះវាមិនទាន់មានជាលទ្ធផលអ្វីដើម្បីយកមកធ្វើការប្រៀបធៀបគ្នាថាតើ B3W ល្អជាង BRI ឬក៏យ៉ាងណានៅឡើយទេ។ ស្របពេលដែលការផ្ដួចផ្កើមមួយនេះកំពុងលេចចេញជារូបរាងឡើង ក៏មានការលើកឡើងផងដែរពីបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន។

បើយោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ The Conversation បញ្ហាទីមួយនោះគឺនៅពេលថវិកាត្រូវបានបញ្ចេញឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការពីបណ្ដុំប្រទេសអ្នកមានទាំងនោះ។ តើពួកគេហ៊ានប្រថុយផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីទាំងនោះទៅដល់ប្រទេសក្រីក្រដែលកំពុងមានបញ្ហាអស្ថរភាពសង្គម នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ដូចទៅនឹងប្រទេសចិនដែលធ្លាប់ធ្វើកន្លងមកទៅលើប្រទេសមួយចំនួននៅអាហ្រ្វិក មជ្ឈឹមបូព៌ា និងអាស៊ីកណ្ដាលដែរឬទេ? ឧបមាថា ប្រសិនបើពួកគេហ៊ានផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីនោះពិតមែន ប៉ុន្តែតើកម្ចីនោះអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយកម្ចីរបស់ប្រទេសចិនដែលមានការប្រាក់ដ៏ទាប ហើយថែមទាំងគ្មានលក្ខណ្ឌអ្វីតឹងរឹងនោះដែរឬទេ? បើមិនអាចទេ នោះជម្រើសប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ទាំងនោះប្រកដជាជ្រើសរើសយកកម្ចីពីប្រទេសចិនដដែល។ បើទោះបីជាគោលនយោបាយ B3W នេះត្រូវបានដំណើរការទៅដោយរលូនអំឡុងពេលស្ថិតក្រោមរដ្ឋការលោក ចូ បៃដិន ក៏ដោយ វានៅតែពិបាកព្យាករណ៍ដឹងច្បាស់ថាតើអនាគតនៃប្រធានាធិបតីអាមេរិកនៅអាណត្តិក្រោយនៅតែបន្តចង់អនុវត្តគោលនយោបាយមួយនេះដែរឬទេ? ម៉្យាងទៀត បើយោងតាមប្រភពដដែល យុទ្ធសាស្ត្រតភ្ជាប់ (Connectivity Strategy) របស់សហគមន៍អឺរ៉ុបក៏បានក្លាយជាគូប្រជែងមួយរបស់ B3W រួចស្រេចទៅហើយ ក្នុងគោលបំណងស្រដៀងគ្នាគឺផ្សារភ្ជាប់សហគមន៍អឺរ៉ុបជាមួយបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ី។ កិច្ចព្រមព្រៀងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សារភ្ជាប់កន្លងមកមានដូចជា សហគមន៍អឺរ៉ុប–ជប៉ុននៅឆ្នាំ២០១៩ សហគមន៍អឺរ៉ុប–សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅឆ្នាំ២០២០ និង សហគមន៍អឺរ៉ុប–ឥណ្ឌានៅដើមឆ្នាំ២០២១ថ្មីៗនេះ។ យ៉ាងណាមិញ គេមិនទាន់ឃើញមានសេចក្ដីប្រកាសណាមួយស្ដីពីអនាគតនៃការផ្សារភ្ជាប់រវាងសហគមន៍អឺរ៉ុបនិងចិននៅឡើយទេ។

ដើម្បីធ្វើការជំរុញដល់ដំណើរការ B3W ឱ្យមានវឌ្ឍនភាព​ និងនិរន្តរភាព ក្រុមប្រទេសទាំង៧​គួររៀនសូត្រពីការអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រ BRI របស់ប្រទេសចិនកន្លងមក អំពីចំណុចវិជ្ជមាននិងអវិជ្ជមាន ដើម្បីត្រឡប់ទៅស្វែងរកដំណោះស្រាយ និងត្រៀមខ្លួនប្រឈមជាមួយបញ្ហាមួយចំនួនដែលបានលើកឡើងខាងលើ។ ពិភពលោកនឹងរងចាំមើល B3W និង BRI ប្រកួតប្រជែងគ្នាក្នុងទីលាននយោបាយការទូត និងយុទ្ធសាស្រ្តទីផ្សារសេដ្ឋកិច្ច រវាងលោកប្រជាធិបតេយ្យសេរីខាងលិច និងលោកកុម្មុយនីស្ដផ្ដាច់ការខាងកើត។ លទ្ធផលនៅប្រហែលពីរទសវត្សខាងមុខរវាងគោលនយោបាយ B3W របស់ក្រុមប្រទេសទាំង៧ និងយុទ្ធសាស្រ្ត BRI របស់ប្រទេសចិន អាចនឹងមានឥទ្ធិពលកំណត់ទស្សនៈនិងការយល់ឃើញរបស់ពិភពលោកសារជាថ្មី កាន់តែជាក់ច្បាស់ថា តើពិភពលោកគួរសម្របខ្លួនតាមរបបដឹកនាំបែបមហាអំណាចនៅអាស៊ី ឬរបបដឹកនាំតាមបែបមហាអំណាចលោកខាងលិច?

ក្រោយពីសង្គ្រាមលោកលើកទី១បានបញ្ចប់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩១៨ មហាអំណាចបច្ចឹមលោកជាច្រើន បានបាត់បង់ឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនយ៉ាងសម្បើមនៅលើឆាកអន្តរជាតិ ដោយសារតែវិនាសកម្ម ដែលបណ្ដាលមកពីសង្គ្រាមដែលមានរយៈពេលយូរឆ្នាំ ហើយបានបំផ្លិចបំផ្លាញហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងធនធានជាច្រើន។ ប្រទេសអង់គ្លេស បារាំង និងអាល្លឺម៉ង់ធ្លាប់តែជាបងធំពិភពលោក ដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិហូរហៀរមុនសង្គ្រាមលោកលើកទី១ បានក្លាយជាកូនបំណុលរបស់អាមេរិក ក្រោយពីសង្គ្រាមលោកលើកទី១បានបញ្ចប់ ដោយឡែកអាមេរិកមិនបានរងផលប៉ះពាល់ដោយសារសង្គ្រាមនោះទេ ដោយសារតែប្រទេសនេះមានទីតាំងអំណោយផល ស្ថិតនៅទ្វីបមួយដាច់ឆ្ងាយពីគេ និងមិនងាយរងមហន្តរាយដោយសារសង្គ្រាម។ ភាពមិនរងផលប៉ះពាល់នៃសង្គ្រាម និងការទទួលបានផលចំណេញកប់ពពកពីសង្គ្រាម បានធ្វើឱ្យឥទ្ធិពលអាមេរិកមានកាន់តែខ្លាំងក្លាឡើងនៅលើពិភពលោក ហើយបានស្គាល់ភាពរុងរឿងទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយដ៏អស្ចារ្យនាពេលនោះ។

រូបភាពសម្បូរសប្បាយនៅអាមេរិកបានបន្តរហូតមកដល់ឆ្នាំ១៩២៩ ប្រទេសនេះបានជួបប្រទះនូវវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងអាក្រក់បំផុតមួយ (ដែលត្រូវបានគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា The Great Depression) គឺជាវិបត្តិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ដែលមានរយៈពេលយូរបំផុតនៅអាមេរិក និងនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិសម័យទំនើប។ វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចស៊ីជម្រៅដ៏ខ្មៅងងឹតនេះ បានចាប់ផ្ដើមផ្ទុះឡើងនៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩២៩ (Black Thursday) ក្នុងទីផ្សារមូលបត្រនៃទីក្រុងញ៉ូវយ៉ក ហើយបានរីករាលដាលដល់ប្រទេសមូលធននិយមជុំវិញពិភពលោក ព្រមទាំងបានអូសបន្លាយរហូតដល់សង្គ្រាមលោកលើកទី២។

ព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗមុនវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកឆ្នាំ ១៩២៩ ផ្ទុះឡើង

សង្គ្រាមលោកលើកទី១បានបញ្ចប់ទៅ ដោយអាល្លឺម៉ង់ និងអូទ្រីស-ហុងគ្រីបានទទួលរងនូវការបរាជ័យយ៉ាងដំណំ ហើយអាមេរិកគឺជាប្រទេសដែលឈ្នះសង្គ្រាម និងបានក្លាយជាម្ចាស់បំណុលរបស់មហាអំណាចបច្ចឹមលោក បានចាប់ផ្ដើមស្គាល់ពីវឌ្ឍនភាពសង្គមរបស់ខ្លួនដល់កំពូលនាពេលនោះដែរ។ អាមេរិកបានលេចត្រដែតខ្លួនឡើងជាមហាអំណាចថ្មីមួយទៀតនៅលើពិភពលោក ដោយសារតែទទួលបានផលចំណេញដ៏ធំធេងពីសង្គ្រាមលោកលើកទី១។

ភាពរុងរឿងនៃសេដ្ឋកិច្ច អាមេរិកដែលមានរយៈពេលជិត១០ឆ្នាំ(១៩២២-១៩២៩) បានបាត់បង់ឧត្តមភាពរបស់ខ្លួន ក្រោយពេលប្រធានាធិបតីដែលបានបន្តដំណែងដឹកនាំពីលោក វូដ្រូ វិលសុន (Woodrow Wilson) (១៩១៦-១៩២០) ចំនួនបីរូបមានដូចជាលោក ហាឌីង(Harding) លោក ឃូលីដ(Coolidge) និងលោក ហ៊ូវ័រ(Hoover) សុទ្ធសឹងតែជាបេក្ខភាពមកពីបក្សសាធារណរដ្ឋនិយម បានអនុវត្តនូវទ្រឹស្តីសេដ្ឋកិច្ច “ទុកឱ្យគេធ្វើ” (Laissez-faire គឺជាទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ចកើតចេញពីប្រទេសបារាំងនៅសតវត្សរ៍ទី១៨ ដែលជាទ្រឹស្តីប្រឆាំងនឹងអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងកិច្ចការជំនួញក្នុងទីផ្សារសេរី) ជាហេតុបណ្ដាលឱ្យផលិតផលក្នុងស្រុកកើនឡើងហួសហេតុ នាំឱ្យតម្រូវការទីផ្សារមានការរួមតូច ហើយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចមួយក៏បានកើតឡើង។

ស្របទៅតាមទ្រឹស្តីរដ្ឋាភិបាល អ្នកជំនួញអាមេរិកបានបង្កើតនូវរបៀបរកស៊ីថ្មីមួយ ដែលបានឆ្លុះបញ្ចាំឱ្យយើងឃើញតាមរយៈទ្រឹស្ដីរបស់ ហ៊ែនរី ហ្វ៊ត (Henry Ford) ដែលជាស្ថាបនិកក្រុមហ៊ុនរថយន្ត Ford។ លោកបានលើកឡើងនូវទ្រឹស្ដីដ៏សាមញ្ញមួយថា ដើម្បីអាចចំណេញប្រាក់ច្រើន គឺមិនត្រូវលក់ឱ្យអ្នកមានវណ្ណៈខ្ពស់ដូចកាលពីមុនទេ តែត្រូវលក់ឱ្យកម្មករនយោជិតធម្មតាផងដែរ។ កម្មករនយោជិត មានលទ្ធភាពអាចទិញរថយន្តជិះបាន ល្គឹកណាពួកគេទទួលបានតម្លៃប្រាក់ខែខ្ពស់ជាងមុន។ លោក ហ៊ែនរី បានដំឡើងប្រាក់ខែយ៉ាងច្រើនដល់បុគ្គលិក ហើយបូករួមជាមួយនិងការបង្កើតឱ្យមានសេវាកម្មបង់រំលោះរថយន្តថែមទៀតផង។ នៅពេលនោះទីផ្សាររថយន្តនៅអាមេរិកកើនឡើងខ្ពស់បំផុតមិនធ្លាប់មានពីមុនមក គ្រាន់តែនៅទីក្រុងឌីទ្រត(Detroit) ក្រុមហ៊ុន Ford បានផលិតរថយន្តប្រមាណជិត១ម៉ឺនគ្រឿងក្នុងមួយថ្ងៃ ដើម្បីដាក់លក់។ បរិមាណចេះតែកើនឡើង ខណៈដែលត្រូវការថយចុះ បានធ្វើឱ្យតម្លៃរថយន្តធ្លាក់ចុះពី ១២០០ដុល្លារ មក៨២៥ដុល្លារក្នុងមួយគ្រឿង។ ភាពអន់ថយនៃសេដ្ឋកិច្ចក៏បានកើតឡើង នៅពេលដែលចំនួនរថយន្តកើនឡើងខ្លាំងនៅលើទីផ្សារ ប៉ុន្តែអត្រាអ្នកទិញបែរជាធ្លាក់ចុះ ជាហេតុបង្កឱ្យមានវិបត្តិផលិតផលលើស។ វិបត្តិផលិតលើសក៏បានជះឥទ្ធិពលមិនល្អដល់ក្រុមកសិករអាមេរិកផងដែរ ដោយសារតែផលិតផលកសិកម្មដែលផលិតបាន គឺគ្មានទីផ្សារសម្រាប់កសិករដាក់លក់ ហើយហេតុការណ៍នេះ បានធ្វើឱ្យកសិករអាមេរិកជាច្រើន ខាតបង់ទ្រព្យសម្បត្តិ និងគ្មានលុយសម្រាប់សងធនាគារ ព្រោះតែកសិករភាគច្រើនបានខ្ចីលុយធនាគារដើម្បីធ្វើកសិកម្ម។ គួររំលឹកបន្តិចថា កាលពីមុនវិបត្តិនេះកើតឡើង អាមេរិក គឺជាប្រទេសនាំចេញស្រូវសាលីធំជាងគេនៅលើពិភពលោក បន្ទាប់ពីផ្ទុះឡើងនូវវិបត្តិរួចមក អាមេរិកក៏បានកាត់បន្ថយបរិមាណនាំចេញរបស់ខ្លួន ក៏ប៉ុន្តែតម្លៃទីផ្សារអន្តរជាតិនៅតែបន្តធ្លាក់ចុះដដែល។

នៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩២៩ ទីផ្សារមូលបត្រអាមេរិកបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុក បង្កឱ្យមានភាពចលាចល បង្កើតទៅជាវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ បណ្តាលឱ្យធនាគារជាច្រើនត្រូវក្ស័យធនជាបន្តបន្ទាប់។ បន្ទាប់មកទៀត វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុនេះបានក្លាយទៅជាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចធ្ងន់ធ្ងរ ហើយបានរាលដាលចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក ទៅទូទាំងពិភពលោក។ នៅតាមបណ្តាប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចធំៗ ដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស បារាំង និងអាល្លឺម៉ង់ ជាដើម សកម្មភាពឧស្សាហកម្មបានធ្លាក់ចុះក្នុងចន្លោះពី ២៣% ទៅ ៤៦%។ អត្រាអ្នកអត់ការងារធ្វើ កើនឡើងរហូតដល់ ២៥% ឬជាង ៣០% អាស្រ័យទៅតាមប្រទេស ចំណែកឯការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិបានធ្លាក់ចុះរហូតដល់ជាងពាក់កណ្តាល។

ហេតុផលចម្បងចំនួនបួនដែលនាំឱ្យមាន The Great Depression កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩២៩

១. វិបត្តិទីផ្សារភាគហ៊ុន៖ ក្រោយពីបញ្ចប់សង្គ្រាមលោកលើកទី១ ប្រជាជនអាមេរិករាប់លាននាក់បានចាប់អារម្មណ៍ទៅលើការវិនិយោគលើទីផ្សារភាគហ៊ុន ហើយមនុស្សជាច្រើនបាននាំគ្នាខ្ចីលុយពីធនាគារដើម្បីទិញភាគហ៊ុន ដោយរំពឹងថានឹងទទួលបានប្រាក់ចំណេញពីការវិនិយោគ ហើយយកថ្លៃដើមមកសងធនាគារវិញ។ នៅពេលដែលមនុស្សនាំគ្នាទិញភាគហ៊ុនច្រើនខ្លាំងពេក បានធ្វើឱ្យតម្លៃភាគហ៊ុនខ្ពស់ជាងតម្លៃក្រុមហ៊ុនខ្លួនឯង។ ហេតុផលនេះបានបណ្ដាលឱ្យមនុស្សភ័យស្លន់ស្លោរ ហើយនាំគ្នាលក់ភាគហ៊ុនរបស់ខ្លួនដើម្បីការពារការខាតបង់ ប៉ុន្តែនៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩២៩ មនុស្សរាប់លាននាក់មិនអាចលក់ភាគហ៊ុនរបស់ខ្លួនបាន ជាហេតុធ្វើឱ្យពួកគេគ្មាន​ប្រាក់បង់ធនាគារ។ អ្នកខ្លះក៏លក់ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីបង់ធនាគារឱ្យទាន់ពេល រីឯក្រុមហ៊ុនដែលវិនិយោគទុនលើការទិញភាគហ៊ុនជាច្រើន ក៏ក្ស័យធននាពេលនោះដែរ។

២. វិបត្តិធនាគារ៖ នៅពេលដែលមនុស្សជាច្រើននាំគ្នាខ្ចីប្រាក់ពីធនាគារ ទៅវិនិយោគភាគហ៊ុនដែលកំពុងមានវិបត្តិ ហើយគ្មានលទ្ធភាពសងប្រាក់ត្រលប់ បានធ្វើឱ្យធនាគារតូចៗជាច្រើនបិទទ្វារនៅពេលនោះ។ ហេតុការណ៍នេះ បានធ្វើឱ្យអ្នកផ្ញើលុយនៅធនាគារបាត់បង់នូវទំនុកចិត្តលើធនាគារ ហើយនាំគ្នាដកលុយយ៉ាងគំហុកចេញពីធនាគារ ជាលទ្ធផលធនាគារជាច្រើននៅអាមេរិកបានក្ស័យធននៅឆ្នាំ១៩៣៣។

៣. វិបត្តិផលិតផលលើស ៖ នៅឆ្នាំ១៩២៩ តម្រូវការពីសំណាក់អតិថិជនបានកាត់បន្ថយ ខណៈពេលដែលដំណើរការផលិតរបស់រោងចក្រធំៗនៅតែបន្តធម្មតា។ បើទោះជាតម្លៃប្រាក់ឈ្នួលត្រូវបានតម្លើងឱ្យកម្មករនយោជិតក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅតែមិនមានលទ្ធភាពក្នុងការទិញផលិតផលដដែល ជាហេតុធ្វើឱ្យផលិតផលដែលបានផលិតរួចគ្មានទីផ្សារសម្រាប់ការលក់។

៤. ការថយចុះនៃតម្រូវការ (Under-consumption)៖  កសិករអាមេរិកជាច្រើនបានខ្ចីលុយពីធនាគារដើម្បីយកទៅធ្វើកសិកម្ម ប៉ុន្តែតម្លៃស្បៀងអាហារដែលផលិតបានបែរជាធ្លាក់ចុះ និងលែងមានតម្រូវការពីមនុស្សច្រើនដូចមុន។ ហេតុការណ៍នេះបានធ្វើឱ្យកសិករត្រូវបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន ដោយសារត្រូវលក់សងធនាគា។ វិបត្តិគ្មានអ្នកទិញផលិតផលក៏បានប៉ះពាល់ខ្លាំងទៅលើឧស្សាហកម្មដែកថែបផងដែរ ដោយរោងចក្រដែកថែបជាច្រើនបានបិទទ្វារ មនុស្ស២៥%នៃប្រជាជនសរុបគ្មានការងារធ្វើ ហើយសេដ្ឋកិច្ចដុនដាបជាខ្លាំង។

នាដើមខែមិថុនា​នេះ នៅឯរដ្ឋធានីបូដាផាស់(Budapest)​​​ ប្រទេសហុងគ្រីមានមនុស្សជាច្រើនរយនាក់បានធ្វើបាតុកម្មនៅតាមដងផ្លូវ។ ការធ្វើបាតុកម្មនេះគឺទាមទារឱ្យលោក Viktor Orbánដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសហុងគ្រីបញ្ឈប់នូវគម្រោងសាងសង់សាកលវិទ្យាល័យមួយគឺសាកលវិទ្យាល័យហ្វូដាន (Fudan)។ សាកលវិទ្យាល័យហ្វូដានជាសាកលវិទ្យាល័យមួយដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញនៅឯប្រទេសចិន។ រដ្ឋាភិបាលលោក Viktor Orbán បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយនឹងភាគីសាកលវិទ្យល័យហ្វូដាន ដោយពួកគេអះអាងថាការអនុញ្ញាតឱ្យសាកលវិទ្យាល័យមួយនេះមានវត្តមាននៅលើប្រទេសហុងគ្រីនឹងជួយអភិវឌ្ឍដល់វិស័យអបរំថ្នាក់ឧត្តមសិក្សារបស់ប្រទេសហុងគ្រី ហើយនឹងទាំងទាក់ទាញសិស្សអន្តរជាតិឱ្យមកសិក្សាក្នុងប្រទេសហុងគ្រីឱ្យកាន់តែច្រើនជាងមុន។ ប្រសិនបើគម្រោងនេះនៅតែបន្ត សាកលវិទ្យាល័យមួយនេះនឹងស្ថាបនារួចរាល់ក្នុងឆ្នាំ២០២៤ ហើយនឹងក្លាយជាសាកលវិទ្យាល័យដែលមានសាខាមុនដំបូងគេបង្អស់ក្នុងប្រទេសដែលជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប។

ប៉ុន្តែមតិរបស់គណបក្សប្រឆាំងបានបកស្រាយថាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានផ្តល់ផលអវិជ្ជមានទៅដល់ប្រជាជនហុងគ្រីដែលជាអ្នកបង់ពន្ធជូនរដ្ឋដែលទឹកប្រាក់របស់ពួកគេបានចំណាយលើការស្ថាបនាសាកលវិទ្យាល័យមួយនេះទៅវិញទេ។ បើយោងតាមឯកសាររបស់សារព័ត៌មានស៊ើបការណ៍ឈ្មោះថា Direkt36 បានឱ្យដឹងថាការចំណាយលើការសាងសង់សាកលវិទ្យាល័យមួយនេះគឺចំណាយទឹកប្រាក់ស្មើនឹងទឹកប្រាក់ ១.៨ ប៊ីលានដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលចំនួនទឹកប្រាក់នេះគឺលើសពីកញ្ចប់ថវិកាដែលរដ្ឋាភិបាលហុងគ្រីចំណាយលើវិស័យអប់រំជាតិ។ លើសពីនេះទៅទៀត ភាគីដែលជំទាស់នឹងគម្រោងសាង់សង់សាកលវិទ្យាល័យនេះបានលើកឡើងថា សាកលវិទ្យាល័យនេះអាចជាយន្តការមួយដែលនឹងផ្សព្វផ្សាយមនោគមវិជ្ជារបស់បក្សកុម្មុយនីស្តចិនដល់ប្រជាជនហុងគ្រី។ អ្វីដែលគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍នោះគឺ អភិបាលក្រុងបូដាផាស់ លោក Gergely Karacsony ក៏បានចូលរួមក្នុងការធ្វើបាតុកម្មផងដែរ។ នៅលើឆាកដ៏ធំ ហើយហ៊ុមព័ទ្ធទៅដោយអ្នកចូលរួមធ្វើបាតុកម្មជាច្រើននាក់ លោកបាននិយាយទៅកាន់ក្រុមបាតុករដែលប្រឆាំងនឹងការសាងសង់សាកលវិទ្យាល័យហ្វូដានថា លោកផ្ដល់សន្តិសុខនិងសុវត្ថិភាពរបស់ប្រទេសហុងគ្រីទាំងមូល។ ដើម្បីបង្ហាញជំហរមិនគាំទ្រទៅដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលហុងគ្រី លោកKaracsonyបានប្តូរឈ្មោះវិថីមួយចំនួនក្នុងរដ្ឋធានីបូដាផាស់​​​ ទៅជាឈ្មោះ រំដោះហុងកុង(Free Hong Kong) ដាឡា​ឡាយម៉ា(Dalai Lama) និង អ៊ុយហ្គែ(Uyghur)ជាដើម។

ហុងគ្រីក្រោមការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលលោក Orbán៖ ឆ្អឹងទទឹងករបស់សហភាពអឺរ៉ុប?

លោក Viktor Orbán គឺជានាយករដ្ឋមន្រ្តីប្រទេសហុងគ្រីដែលបានជាប់អាណត្តិជាលើកទីពីរ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១០ ដោយលោកទទួលបាន ៥២.៧៣%សម្លេង។ លោកធ្លាប់ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីហុងគ្រីរួចមកហើយ ដែលអាណត្តិលើកទីមួយរបស់លោកគឺ នៅរវាងឆ្នាំ១៩៩៨ និង​២០០២។ គោលនយោបាយរបស់លោក គឺផ្អែកទៅលើគំនិតអភិរក្សនិយមដែលមានដូចជាគំនិតជាតិនិយម ការរក្សានូវតម្លៃប្រពៃណីរបស់ជនជាតិហុងគ្រី និងតម្លៃរបស់សាសនាកាតូលិកជាដើម។ ចំណែកឯគោលនយោបាយការបរទេសរបស់លោក Viktor Orbán ត្រូវបានអ្នកវិភាគនយោបាយជាច្រើនបានប្រសិទ្ធនាមថាជា  “ការបើកចំហទៅលោកខាងកើត” ដោយលោកបានបង្កភាពរកាំរកូសនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបជាពិសេសជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុបភាគខាងលិចដូចជាប្រទេសអាឡឺម៉ង់និងប្រទេសបារាំងជាដើម ដើម្បីបង្កើតទំនាក់ទំនងយុទ្ធសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចនិងការទូតឱ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនដូចជាប្រទេសតួគី ចិន និងរូស្ស៊ីដែលជាប្រទេសមានចក្ខុវិស័យខុសពីប្រទេសក្នុងបណ្តាសហភាពអឺរ៉ុបជាពិសេសលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ទំនាក់ទំនងរបស់លោកជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេសទាំងនេះហើយ បានធ្វើឱ្យលោកតែងមានភាពរកាំរកូសជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេសក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបឯទៀត។ ជាក់ស្តែងប្រទេសហុងគ្រីក៏ត្រូវបានបណ្តាប្រទេសក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបតែមួយចោទប្រកាន់ពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សផងដែរ។ ជាក់ស្តែងនៅអំឡុងពេលដែលសហភាពអឺរ៉ុបជួបប្រទះវិបត្តិជនអន្តោប្រវេសន៍ពីបណ្តាប្រទេសមជ្ឈិមបូព៌ានិងអាហ្វ្រិកភាគខាងជើង ប្រទេសហុងគ្រីដែលដឹកនាំដោយលោក Viktor Orbán បានប្រតិបតិ្តគោលនយោបាយខុសស្រឡះពីប្រទេសក្នុងសភាពអឺរ៉ុបឯទៀតដូចជាប្រទេសអាឡឺម៉ង់ បារាំង និងស៊ុយអែត ដោយលោកបានរឹតបន្តឹងជនអន្តោប្រវេសន៍ដោយការបិទព្រំដែនប្រទេសហុងគ្រី ក្នុងគោលបំណងរឹតបន្តឹងចំនួនជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់និងជនដែលសុំសិទ្ធជ្រកកោន។  នៅក្នុងតុលាការយុត្តិធម៌សហភាពអឺរ៉ុប ប្រទេសហុងគ្រីជាភាគីដែលជំទាស់នឹងគោលនយោបាយដែលចាត់ឱ្យប្រទេសជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបទទួលយកនូវជនអន្តោប្រវេសន៍។ នេះមិនមែនជាលើកទីមួយដែលប្រទេសហុងគ្រីមានទស្សនៈនិងគោលនយោបាយផ្ទុយពីប្រទេសសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបផ្សេងទៀតនោះទេ។ បើក្រឡេកមកមើលក្នុងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ប្រទេសហុងគ្រី ជាពិសេសជាមួយនឹងប្រទេសចិន​ ជាក់ស្តែងនៅដើមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ មុននឹងថ្ងៃដែលប្រជាជនហុងគ្រីធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងគម្រោងសាងសង់សាកលវិទ្យាល័យនេះ រដ្ឋាភិបាលលោកOrbán ក៏បានរាំងស្ទះដល់ការចេញនូវសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់សហភាពអឺរ៉ុបស្តីពីបញ្ហាបាតុកម្មនៅឯទីក្រុងហុងកុង។ ត្រឡប់ទៅខែមេសា ប្រទេសហុងគ្រីក៏បានរាំងស្ទះដល់សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សហភាពអឺរ៉ុបដែលពាក់ព័ន្ធនឹងច្បាប់សន្តិសុខថ្មីដែលបានដាក់ទៅលើទីក្រុងហុងកុងផងដែរ។ នេះបង្ហាញថាប្រទេសហុងគ្រីគឺជាខែលមួយដែលអាចជួយប្រទេសចិនបាននូវពេលដែលសហភាពអឺរ៉ុបមានគោលនយោបាយឬវិធានការណាមួយដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងប្រទេសចិន។​

លោក Vikor Orbán និងទំនាក់ទំនងស្អិតរមួតជាមួយប្រទេសចិន

រដ្ឋាភិបាលលោក Vikor Orbán និងរដ្ឋាភិបាលលោក Xi Jinping បានបង្កើតនូវទំនាក់ទំនងដ៏ជិតស្និទ្ធលើវិស័យជាច្រើនរួមទាំងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច អប់រំ និងយោធា។ ប្រមុខថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ប្រទេសទាំងពីរបានដោះដូរទស្សនកិច្ចផ្លូវការជាមួយគ្នា។ ជាក់ស្តែងក្នុងឆ្នាំ២០១៧ នាយករដ្ឋមន្ត្រី(Premier)របស់ប្រទេសចិន លោក Wen Jiabao បានធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសហុងគ្រី ហើយត្រូវបានស្វាគមន៍យាំងកក់ក្តៅពីលោក Vikor Orbán នៅឯប្រលានយន្តហោះ។ ការធ្វើទស្សនកិច្ចរបស់លោកគឺចំពេលខួបគម្រប់ខួបប្រាំឆ្នាំនៃការបង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការមួយដែលមានឈ្មោះថា China-CEEC 16+1 ដែលជាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសចិន និងបណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុបភាគកណ្តាល និងខាងកើត ដែលនៅក្នុងនោះក៏មានប្រទេសហុងគ្រីជាសមាជិកផងដែរ។ ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩ លោក Vikor Orbán ក៏បានធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសចិនដែលលោកបានជួបសំណេះសំណាលជាមួយនឹងប្រធានធិបតីចិនលោក Xi Jinping ដែលលោកប្រធានាធិបតីស្វាគមន៍ដំណើររបស់លោក Orbán ក្នុងការចូលរួមវេទិកាខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ(Belt and Road)។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Orbán ក៏បានបង្ហាញគោលចំហររបស់ប្រទេសហុងគ្រីក្នុងការចូលរួមនូវកិច្ចផ្តួចផ្តើមជាច្រើនរបស់ប្រទេសចិនរួមទាំងកិច្ចផ្តួចផ្តើម China-CEEC 16+1 និងខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ(Belt and Road)ជាដើម។ ជាក់ស្តែងនៅក្នុងគេហទំព័រផ្លូវការរបស់ក្រសួងការបរទេសហុងគ្រី បានដកស្រង់ប្រសាសន៍របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីហុងគ្រីលោក Viktor Orbán ដែលលោកបានចាត់ទុកប្រទេសហុងគ្រីជាប្រទេសសសរស្តម្ភមួយរបស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ(Belt and Road)។​ ប៉ុន្តែមានមតិផ្ទុយជាច្រើន ជាពិសេសពីភាគីគណបក្សប្រឆាំងបានបង្ហាញពីក្តីព្រួយបារម្ភដែលប្រទេសហុងគ្រីអាចធ្លាក់ទៅក្នុងអន្ទាក់បំណុលរបស់ប្រទេសចិន។

សរុបមក ប្រទេសហុងគ្រីនិងប្រទេសចិននៅពេលអនាគតអាស្រ័យលើការថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ប្រទេសហុងគ្រីនៅថ្ងៃអនាគត។ គណបក្សប្រឆាំងរបស់ប្រទេសហុងគ្រីគឺមានទស្សនៈផ្ទុយស្រឡះពីលោក Viktor Orbán ដោយគោលនយោបាយរបស់ពួកគេគឺងាកទៅរកសហភាពអឺរ៉ុបជាជាងប្រទេសចិន។ ប្រទេសហុងគ្រីនឹងធ្វើការបោះឆ្នោតអាណត្តិថ្មីនៅក្នុងឆ្នាំ២០២២ ហើយលោក Vikor Orbán នឹងត្រូវជួបនូវបញ្ហាដ៏ធំមួយគឺដោយសារតែគណបក្សប្រឆាំងទាំង៦របស់ប្រទេសហុងគ្រីបានរួបរួមគ្នាឈរឈ្មោះក្រោមទង់តែមួយ។ ការបង្រួបបង្រួមនៃគណបក្សប្រឆាំងអាចជាការគំរាមកំហែងរបស់លោក Vikor Orbán ក៏ដូចជាប្រទេសចិនផងដែរ។ ប្រសិនបើលោក Vikor Orbán មិនទទួលជោគជ័យនៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២២ នោះប្រទេសចិនប្រឈមនឹងការបាត់បង់កូនសោរដែលឥទ្ធិពលដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។